Một biện pháp tự phát hiện sớm bệnh cận thị học đường
 |
|
Cuối năm 2006, Trung tâm Mắt đã khám mắt cho 3.381 học sinh THCS và phát hiện 1.235 em (36,5%) có bệnh về mắt. |
 |
|
Nhiều học sinh bị cận nhưng không được gia đình đưa đi khám mắt và mua kính, hoặc có em không có điều kiện mua kính. Trong ảnh: Bác sĩ Nguyễn Viết Giáp trao kính cho học sinh nghèo bị cận của trường THCS Nguyễn Trãi. |
- Các bệnh về mắt thường gặp ở lứa tuổi học sinh là cận thị, viễn thị và loạn thị, gọi chung là tật khúc xạ. Trong đó, có đến 93% là cận thị, nên khi đề cập đến các bệnh về mắt ở trẻ em ta thường gọi chung là cận thị học đường. Biểu hiện ban đầu là giảm thị lực, nhìn không rõ vật, thấy hình ảnh bị méo mó, nhìn đường thẳng (như cột điện) thấy cong cong, mặt đất thấy gồ ghề, nhìn 1 thành 2… Nặng hơn là nhức mắt, mỏi mắt, chảy nước mắt. Để lâu ngày không phát hiện và đeo kính, trẻ thường có thói quen nghiêng đầu, nheo mắt khi nhìn mọi vật, và cuối cùng có thể chuyển thành lé.
Nhiều người lầm tưởng rằng càng đeo kính độ cận càng tăng nhanh, nhưng thực tế có đeo kính độ cận mới ổn định. Ngược lại, nếu bị cận mà không phát hiện kịp thời, không đeo kính thì mắt phải điều tiết nhiều hơn do thường xuyên phải căng cơ mắt, làm độ cận tăng nhanh. Để lâu ngày viết chữ xấu đi, kết quả học tập giảm xuống. Cuối cùng là những biến chứng như đục pha lê thể, gây hiện tượng “ruồi bay”, nhắm mắt thấy những đốm đen bay trước mắt, sau đó là bong pha lê thể, gây hiện tượng “chớp sáng”, nhắm mắt thấy những tia sáng lóe lên trước mắt. Nặng nhất là bong võng mạc, nếu không phát hiện trong vòng 36 tiếng sẽ bị mù, rất ít khả năng phục hồi.
Vậy những nguyên nhân nào dẫn đến cận thị học đường, thưa bác sĩ?
- Gia đình có cha mẹ bị thì con cái nguy cơ bị rất cao. Ngoài ra, những thói quen trong quá trình phát triển của lứa tuổi học sinh như học và làm việc ở nơi thiếu ánh sáng, làm việc liên tục trong một thời gian dài, đọc sách khi di chuyển, và do tính chất công việc như của thợ sửa đồng hồ, thợ may, công nhân in… là những nguyên nhân dẫn đến cận thị.
Cận thị thường xuất hiện ở lứa tuổi đi học. Lứa tuổi khởi đầu xuất hiện cận thị có liên quan và ảnh hưởng tới mức tăng độ cận nhanh hay chậm. Nếu 8 tuổi bị thì mỗi năm tăng 1 độ, 10 tuổi bị thì mỗi năm tăng 0,75 độ, nếu sau 10 tuổi bị thì 3 năm tăng 1 độ. Thông thường cận thị phát triển 3-4 năm thì dừng lại, sau đó có thể có những đột phát vì một lí do nào đó như chấn thương, mang thai, stress…
Hiện nay, sự thiếu hiểu biết của học sinh về tật khúc xạ là khá phổ biến. Nhiều học sinh biết bị cận nhưng không đeo kính vì xấu hổ, hoặc thấy mờ mắt mà không đi khám. Một số lớn khác hoàn toàn không biết mình có tật khúc xạ, chứng tỏ gia đình và nhà trường chưa quan tâm đến việc kiểm tra thị lực thường xuyên cho con em. Điều này khiến việc phát hiện và giải quyết tình trạng cận thị học đường càng thêm khó khăn khi số trẻ em mắc tật khúc xạ ngày càng tăng, và phức tạp khi không phát hiện sớm để đeo kính, hay đeo kính sai độ, hoặc sai chức năng, cận đeo kính viễn và ngược lại.
Chúng ta đã làm gì để giải quyết tình trạng cận thị học đường hiện nay?
- Càng đi sâu vào thực tế, tôi càng nhận ra tỷ lệ mắc tật khúc xạ ở lứa tuổi học sinh rất lớn. Trong khi đó, xã hội chưa quan tâm nhiều về mắt, ngay cả nhân viên y tế, những người không thuộc chuyên môn về mắt cũng hiểu rất ít về nó. Từ năm 1997 đến nay, chúng tôi đã thực hiện được gần 10.000 ca mổ mắt từ thiện, nhưng đó vẫn chưa là giải pháp căn bản. Chúng ta có thể tặng 500 hay 1.000 cái kính, có thể khám cho một trường hay nhiều trường, đều không xuể, và khó có thể giải quyết tình trạng cận thị học đường vì chúng ta chưa biến chăm sóc mắt thành mối quan tâm và trách nhiệm của bản thân và toàn xã hội.
Năm 2006, chúng tôi đã tổ chức buổi giao lưu với chủ đề cận thị học đường cho gần 3.000 học sinh, mang lại cho các em và các bậc phụ huynh những kiến thức bổ ích về chăm sóc và bảo vệ mắt; tổ chức khám thí điểm tại 2 trường THCS trong tỉnh và trao 300 cặp kính cận cho những em có hoàn cảnh đặc biệt. Đây đã là những cố gắng lớn nhưng mới là giải pháp tức thời, chỉ giải quyết được phần “ngọn”, chưa thể giải quyết tận gốc rễ vấn đề.
Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đã đề xuất nhiều giải pháp, hiện chúng tôi đang chú ý đến giải pháp “bảng thị lực đơn giản”, vì đây có thể xem là giải pháp căn bản đầu tiên giúp nâng cao ý thức, trách nhiệm của chính bản thân trẻ và mọi người xung quanh ngay từ đầu, biết tự phát hiện ra những biểu hiện bất thường của mắt mình.
Giải pháp “bảng thị lực đơn giản” đã được thực hiện thế nào rồi, thưa bác sĩ?
- Nó bao gồm các chữ cái với những hướng dẫn về khoảng cách và cách kiểm tra độ nhìn rõ của mắt, để phát hiện xem có những biểu hiện của tật khúc xạ không. Chỉ với gần 10.000 đồng một bảng, hiện toàn tỉnh có khoảng 5.000 lớp học phổ thông các cấp, treo ở mỗi lớp một bảng, thì chúng tôi nghĩ đây không phải giải pháp khó làm. Thậm chí nếu phổ biến, hy vọng nó sẽ được sử dụng như những dụng cụ học sinh, để mỗi góc học tập ở nhà của các em đều có, giúp các em có điều kiện kiểm tra mắt thường xuyên.
Trước mắt, chúng tôi đang chờ sự hợp tác từ bên ngành giáo dục, ngành Y tế, Ủy ban Dân số, Gia đình và Trẻ em, và sự giúp đỡ của các nhà hảo tâm. Hy vọng đầu năm học này chương trình sẽ được thực hiện trên toàn tỉnh, nếu không ít nhất là thí điểm tại một số trường ở TX. Bà Rịa và TP. Vũng Tàu.
Cảm ơn bác sĩ!
Đức Hạnh
(Thực hiện)