Gia đình - bóng mát đời người

Mỗi ngày, trong nhà vẫn còn có hình bóng của cha mẹ già, tự dưng trong lòng ta cảm thấy yên tâm, bởi đó là chỗ dựa vững chãi, đáng tin cậy nhất. Trong góc khuất tâm hồn mỗi người, một hình ảnh mà lúc nhớ lại, bao giờ cũng gợi về cảm giác yên ấm nhất, tình cảm nhất là những tháng ngày cả gia đình cùng quây quần bên mâm cơm. Có thể lúc ấy nhà mình còn nghèo, bữa cơm đạm bạc nhưng lúc nào cũng đầy ắp tiếng nói cười. 

Các bài học khai tâm, dạy dỗ con cháu cũng bắt đầu từ bữa cơm gia đình.

Thời buổi này, cuộc sống vội vã quá, mở mắt ra là công việc mỗi ngày bủa vây. Nhiều người bận rộn đến nỗi không có thời gian chợ búa, bếp núc cho tươm tất? Thế nhưng vẫn có nhiều gia đình duy trì được bữa ăn gia đình. Tại sao? Dù phụ nữ bao giờ cũng ý thức phẩm chất nữ tính “Xem trong bếp, biết nết đàn bà” nhưng câu trả lời không phải họ mà chính… đàn ông.

Khi cả vợ lẫn chồng cùng sử dụng quỹ thời gian như nhau, hà cớ gì lúc về nhà chỉ mỗi người vợ vào bếp? Đôi khi chúng ta phấn đấu cho sự bình đẳng giới với những mục tiêu lớn lao, nhưng lại quên đi công việc hằng ngày trong chính nhà mình. Vợ cùng chồng xắn tay áo lo bữa cơm nhà chắc chắn tình cảm sẽ gắn bó nhau hơn. Những món ăn tự tay mình nấu, bày biện cũng đem lại cảm giác ưng ý nhất bởi có thể chưa ngon bằng nhà hàng nhưng bảo đảm an toàn thực phẩm, chi tiêu hợp lý.  

Rồi năm tháng trôi qua, mái ấm ấy lại có thêm thành viên mới. Nhà văn Thạch Lam có viết truyện ngắn “Đứa con đầu lòng”. Truyện thật nhẹ nhàng mà cảm động. Có thêm đứa con, vợ chồng có thêm niềm vui mới. Chẳng hạn, ngày nọ Tân - người chồng đem về món quà khoe vợ: “Tôi có cái này hay lắm. Tân giơ lên cho vợ xem đôi vớ len trắng xinh đẹp. Chàng bước lại bên cạnh cái nôi rủ màn trắng sạch sẽ. Vợ chàng vội nói: Ấy, khẽ chứ cậu, để nó ngủ. Tôi vừa mới đặt xong. Rón rén, khe khẽ giở tấm màn tuyn, nhìn thấy đứa trẻ nằm gọn trong vải trắng. Chàng cúi mình xuống, yên lặng đợi trên cặp môi nhỏ bé một nụ cười. Và Tân thấy trong lòng rung động khẽ như cánh bướm non, một tình cảm sâu xa và mới mẻ chàng chưa từng thấy”. 

Nghe tiếng con trẻ tập nói bi bô, tiếng cười đùa trong trẻo, dù chán nản, bi quan đến cỡ nào, người cha cũng vững lòng đứng thẳng dậy. Và đứa trẻ thì sao? Một nhà hiền triết bảo: “Đứa trẻ không chỉ cần ăn. Ai luôn gần nó để tập cho nó những tình cảm tốt đẹp, lòng hướng thiện? Người mẹ. Ai chỉ cho nó những nguy hiểm, cạm bẫy của cuộc đời, luyện cho nó sức mạnh của ý chí? Người cha”.

Đứa trẻ ấy lớn lên lại là những ngày chung bữa ăn cùng cha mẹ. Trong lúc ấy, các thành viên mới có thể mở lòng, chia sẻ tâm tình. Ngoài quán, lúc ăn xong, tính tiền rồi là hoàn toàn có quyền xô ghế đứng dậy. Nhưng ở nhà không thể, phải lấy tăm, rót nước và lễ phép mời cha mẹ như một cách kín đáo bày tỏ lòng biết ơn. Bữa cơm nhà còn là lúc thể hiện phong cách của mỗi nếp nhà. Các bài học khai tâm, dạy dỗ con cháu cũng bắt đầu từ đó. 

Nói cách khác, đạo lý làm người của người Việt thể hiện rõ nét trong bữa cơm gia đình. Trước lúc ngồi vào bàn, con trẻ phải lễ phép mời người lớn trước, phải nhớ lời dặn dò cha mẹ đã dạy: “Ăn trông nồi, ngồi trông hướng”. Có hôm, do “có cá khá cơm” nên dù còn thòm thèm vẫn tự giác nhín lại, dành phần cho người ăn chậm. “Chia ngọt sẻ bùi” là vậy. Nhiều người còn nhớ như in, lúc bé, mỗi lần ăn cơm nếu làm rơi hạt nào, ông bà cũng đều bảo nhặt lên nếu không “mang tội”. Chẳng phải bài học đầu đời về tiết kiệm đó sao? 

Có lẽ, bất hạnh nhất vẫn là những đứa trẻ mồ côi, không còn có được người thân yêu nhất cận kề trong mỗi bữa ăn. Cô bé bán diêm của nhà văn Andersen đã khiến hàng triệu trái tim thổn thức, rưng rưng nước mắt cũng bởi trước lúc lìa đời, nỗi nhớ da diết nhất của em vẫn là những bữa ăn tối mà lúc ấy còn có mẹ, có bà nội. Kỷ niệm êm đềm ấy sống mãi theo năm tháng và đằm sâu trong trí nhớ con trẻ.

Tình yêu thương, lòng hiếu thảo về cha mẹ cũng từ suy nghĩ ấy mà sống lại trong tâm trí. Và tự nó đã dạy cho mỗi chúng ta về lòng biết ơn mà có lúc ngược xuôi đường đời, tất bật kiếm sống ta đã vô tình quên đi song thân đã cưu mang từ tấm bé.

Không phải ngẫu nhiên, ai ai cũng đồng tình rằng, khi bước chân vào căn nhà của chính mình, là lúc đó, tai ương, buồn phiền, giông tố, ganh ghét đã bị chận ngay ngoài cửa. Sức mạnh nào vậy? Không chỉ được mẹ mình, vợ mình nấu cho món ăn thể hiện lòng yêu thương dành cho nhau, mà còn là lúc có thể thanh lọc được tâm hồn. Chỉ cần nhìn ánh mắt trìu mến, quan tâm của chồng, người vợ đã tin cậy, biết mình không hề đơn độc. 

Ta từng nghe kể rằng, có lũ quỷ xấu xa luôn tìm cách phá hoại hạnh phúc mọi gia đình nhưng chúng luôn thất bại. Tại sao? Chỉ vì các thành viên trong nhà luôn ý thức gắn kết thành một. Họ tâm đầu ý hợp và lúc nào cũng nghĩ tốt về nhau. Ai có lỗi, phải tự giác nhận lỗi trước. Ai làm việc tốt ắt được nhận lời khen. Khi người này đau khổ, người khác chăm sóc. Khi người kia hạnh phúc, người khác chung vui. Nói cách khác, chính nơi ấy, chỉ có nơi ấy trái tim người này mới đập nhịp trong lồng ngực người kia như một sự gắn bó máu thịt. 

Do đó, không phải ngẫu nhiên nhà viết kịch lừng danh thời Hy Lạp cổ điển Euripides nhấn mạnh: “Chỉ có nơi gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai ương của số mệnh”. 

LÊ MINH QUỐC