Long đào

Đang vào cữ giữa tháng Chạp. Con đường dẫn đến xóm Sắn Cơm lắm người lui tới. Hỏi ra mới biết, người ta đi tìm đào về chơi Tết. Xóm Sắn Cơm có nhiều nhà trồng đào, nhưng khách chủ yếu đổ về vườn ông Lê Kê.  

Trước khi đến với nghề trồng đào, ông Lê Kê quanh năm rong ruổi trong rừng Độc Long săn tìm gỗ quý. Bị chặt hạ nhiều, gỗ rừng rồi cũng hết và ông Lê Kê cùng những người đi theo dần xuống sức theo vòng quay tạo hóa. Ông tự nhủ thầm, lóc xóc không bằng một góc ruộng. Anh hùng thất thế, phải quay về phụ vợ. Nhưng, sự đời không phải khi nào cũng chiều ý con người. Cuộc sống thiếu tiền khiến gia đình ông gặp khó khăn. Ngày còn đi rừng, lâu lâu ông về dúi cho vợ ít tiền để bà trang trải nợ nần. Nhưng nay nguồn sống ấy đã không còn. Vòng xoáy mưu sinh cuốn ông đi trên con đường vô định. 

Một ngày, đang vẩn vơ suy nghĩ cách kiếm tiền, ông chợt nghe tiếng chim khướu hót vang. Ông ngước nhìn lên thấy tiếng chim bay ra từ hướng ngọn Độc Long trước mắt. Trong ánh chiều của ngày đầu tiết lập Xuân bỗng hừng lên ánh hào quang tụ về một điểm ở lưng chừng ngọn núi. Ông Lê Kê chớp chớp mi mắt: có một màu đỏ trắng khác lạ đang đu đưa ở đó. Cái màu đỏ trắng kỳ lạ kia quá đỗi hấp dẫn. Ông định thần lại và quyết định trèo lên núi. Vách Độc Long dựng đứng, đá nhọn lởm chởm. Ngày còn bé, chỉ có ông leo được lên vách đá này tìm bắt tổ chim sáo. Khi lên đến nơi, ông thoáng bàng hoàng bởi cảnh vật bày ra trước mắt. Mấy cây đào đang trổ hoa. Sắc đỏ trắng của những nụ hoa tinh khôi như đang vờn vẫy khoe mình trong gió Xuân hây hẩy, càng ngắm càng say. 

Minh họa của MINH SƠN.

Tết đó, nhà ông Lê Kê có sự lạ. Một nhành đào ngự giữa nhà. Vợ ông, vốn đã quen với sự lạ của chồng, ban đầu lườm nguýt, sau cũng thấy hay hay. Hàng xóm đồn nhau đến xem kỳ hoa. Thành ra, nhà ông Lê Kê Tết đó thật vui. Trong số người xem hoa, có cả Tu Ru, hàng xóm kế bên nhà ông. Anh ta không sang nhà ông Lê Kê mà chỉ đứng sau lùm cây ngó nghiêng. 

Rồi mảnh vườn nhà ông Lê Kê đổi khác. Những cây đào rừng yểu điệu, thướt tha trỗi hẳn lên. Hai năm, đào khai hoa. Màu hoa lóng lánh đỏ pha màu trắng muốt là tuyệt đỉnh, nhưng thế cây mới thật là “độc”. Những cây đào non tơ uốn lượn như thân rồng đang bay theo nhiều thế khác nhau. Người đến vườn không ai không hỏi ông Lê Kê rằng, ông lấy giống đào ở đâu? Ông Lê Kê chẳng ngại ngần nói thẳng ra là lấy từ núi Độc Long vì biết chắc chẳng ai dám leo lên đó. 

Trời cho ông giống đào quý để ông có cơ hội đổi đời, ấy là theo sự phán định của thiên hạ. Điều đó mới chỉ đúng một nửa, tức là đúng ý vợ ông. Cầm từng xấp tiền từ bán đào, vợ ông đã tính đến chuyện xây nhà. Người ta sống cậy nhà, hơn nữa trong thâm tâm bà, con gà tức nhau tiếng gày. Ngôi nhà của Tu Ru kề bên xây đã lâu, nhưng cái gác hai như chuồng cu trắng toát, nghễu nghện trêu ngươi. Tu Ru là y tá, làm việc ở trung tâm y tế huyện nhưng có tính khinh người. Bà còn hận mãi vụ thằng cu Tỵ, con bà bị đau bụng giữa đêm. Khi bà chạy sang nhờ Tu Ru thăm bệnh, vợ y chạy ra bảo Tu Ru không về nhà. Trong khi, buổi chiều hôm ấy chính mắt bà thấy Tu Ru phóng xe về. Đã không giúp, vợ y còn tỏ vẻ khinh khi nhà bà. 

Bây giờ thì ông Lê Kê có thể lên nhà lầu được rồi. Nhưng ông không muốn ganh đua làm chi vì cho rằng, đó chỉ là điều phù phiếm nhất thời. Ông thuê thợ sửa sang căn nhà gỗ sến ba gian và thưng ván vàng tâm bóng lộn. Vợ ông ngúng nguẩy phản đối, cho dù ông có làm gì đi nữa thì căn nhà gỗ ấy vẫn chỉ như cái chuồng trâu. Ông Lê Kê bèn kêu thợ sắt đến, dựng lên một mái che bằng tôn lạnh, trùm kín cả cái sân đã lát gạch men cao cấp. Trong tâm khảm, bằng bất cứ giá nào, ông cũng không thể thay thế căn nhà gỗ sến. Đó là dấu ấn, là kỷ niệm tâm cốt một thời trai trẻ. Cây gỗ sến lớn nhất, nằm chênh vênh nơi sườn núi Vực Đá sâu hoắm đã kích thích mạo hiểm của ông. Không có tốp thợ cưa nào dám tính đến chuyện chặt hạ nó. Nhưng dưới tay Lê Kê, cây sến đã đổ ngã. Ông lái cho cây sến đổ nghiêng dọc theo sườn núi rồi chỉ huy cánh thợ bắc giàn giáo một bên, bên kìa đào đá để ngồi cưa. Khi ông đang loay hoay lựa thế ngồi thì dây bảo hiểm đứt phựt. Người ta chỉ kịp thấy cái tà áo của ông nhoáng nhoàng cuốn theo giàn giáo và những phiến gỗ lao ầm ầm xuống vực. Ai cũng tưởng ông đã chết. Nhưng số ông còn cao lắm. Ông thoát chết, với bắp chân phải dập nát và hậu quả là phải đi cà nhắc từ đó. Vết thương đó là kỷ niệm gắn liền với căn nhà sến dấu yêu này...

Vườn đào nhà ông Lê Kê ngày càng nổi tiếng. Sự nổi tiếng đó cũng làm ông hàng xóm thay đổi theo. Từ sau vụ cu Tỵ đau bụng, Tu Ru cho người xây tường bịt kín cái lối mòn thông hai nhà. Nhiều lúc, Tu Ru đứng ngẩn người trên gác, ghé mắt qua lỗ thông gió ngắm vườn đào hàng xóm. Quái quỷ thật! Lão trồng đào thì thành rồng, thành bạc, đào mình thì cứ phườn phượt, phườn phượt, chẳng ra sao cả. 

Thực ra, Tu Ru mới trồng có dăm cây đào, mà là đào xin lại của người bà con. Người bà con này là bạn rừng của ông Lê Kê. Ông Lê Kê chiết cành đào trong vườn rồi cắt cho bạn bè. Nhưng lạ thay, không ai trồng được một cây đào thế giống rồng bay, Tu Ru nghiền ngẫm cho rằng, ông Lê Kê có bí quyết. Y bảo vợ, con rình xem. Mỗi khi về nhà, việc đầu tiên Tu Ru hỏi là: có gì mới không? Nhưng vợ con y cứ tròn mắt bảo rằng, chỉ thấy ông Lê Kê hằng ngày ngồi trên cái chòi mái tròn mà ngâm Kiều. 

Thế thì tức thật! Lão ta bày trò giễu mình ngay trước mắt mà chịu sao? Tu Ru thay đổi chiếu thuật. Y tạo vết nứt nơi tường rào, kêu người đến mở lại lối thông sang nhà ông Lê Kê rồi gọi người bà con kia đến. Người bà con này mời ông Lê Kê sang nhà Tu Ru. Tu Ru giơ cao bình rượu ngâm và hể hả giới thiệu về công năng của cao ngựa bạch. Không hiểu sao, ông Lê Kê thấy bắp chân mình ngứa ngáy như có kiến bò. Cao ngựa bạch chủ trị thần kinh tọa! Cao ngựa bạch chủ trị chứng đau lưng tê mỏi chân tay! Giọng Tu Ru như hát. Sau vài chầu rượu, Tu Ru mở tủ biếu ông Lê Kê mấy lạng cao ngựa bạch. Vậy là lối ngõ ngày càng dày bước chân hàng xóm qua thăm nhau. 

Ông Lê Kê thường ngồi trên cái chòi cao giữa vườn. Dạo mới chỉ có mấy cây đào ra hoa, trẻ con thường đến xem và nghịch phá nên ông tính dựng cái chòi để trông giữ. Nhưng khi vườn đào đã dày dặn, ông cho thợ làm lại cái chòi vòm tròn hình cây dù và gọi đó là “lầu vọng hoa”. Một sáng tinh mơ, ông bỗng ngạc nhiên nhìn lướt vườn đào. Từ trên cao, ngàn vạn đóa đào, nụ đào đang khoe sắc trong làn sương tinh khôi. Kể từ buổi đó, ông thường lên “lầu” ngắm hoa. Những cành hoa đào hút hồn ông đến mê mẩn. Ông như lạc vào cõi phiêu bồng. Khách vào ra ngày càng nhiều. Nhưng không phải ai vào cũng mua được những cây đào ưng ý. Có những đại gia đi ô tô, xách những cặp tiền căng phồng, xồng xộc vào vườn đào như chỗ không người. Họ đến mân mê ba cây đào nhiều tuổi nhất, hết lời nài nỉ, nhưng ông Lê Kê lặng lẽ phẩy tay. 

Tu Ru càng ngày càng tăng cường đi lại nhà ông hàng xóm bí hiểm. Những cuộc rượu diễn ra dày hơn. Rất nhiều lần, giữa cuộc rượu, Tu Ru tìm cách gợi ý,  moi móc bí quyết trồng long đào của Lê Kê. Có lần, bí quá, ông Lê Kê phải nại rằng, chắc là do giống đào ở nơi hoang dã, mà vườn nhà ông bỏ hoang lâu ngày quá nên thích hợp cho thân đào phát triển quăn queo. Đám bạn nhậu tròn mắt, nửa tin, nửa ngờ rồi cuối cùng chỉ còn cách gục đầu uống tiếp.

Xuân qua rồi Xuân đến, ông Lê Kê già yếu dần. Vườn đào nhà ông càng nổi tiếng hơn. Mọi công việc trồng đào, ông đều giao cho con, cháu chăm nom. Ông chỉ tham gia làm cùng ở khâu đặt cây giống. Mà xem ra, việc trồng đào của ông cũng bình thường như bao người khác.

Một ngày cuối tháng Giêng, khi những bông đào nở muộn đã rụng, ông Lê Kê nhẹ nhàng ra đi. Trước đó, ông có triệu chứng đau đầu. Tu Ru đi lại săn sóc ông hàng xóm tận tình như người nhà. Ngày ông đi, Tu Ru nghỉ làm,  xắn tay tắm rửa cho ông. Đó là sự lạ lùng, dân làng Sắn Cơm chưa từng thấy. Khi lần tìm những đồ dùng của ông Lê Kê để tang theo, Tu Ru thấy một tờ giấy nhỏ ghi mấy dòng: “Ta ở trên đời vậy là đủ. Của trần gian phải trả cho trần gian. Ta không muốn đem bí mật trần gian xuống mồ. Long đào chỉ có được khi có đá núi Độc Long…”.

Người con cả của ông Lê Kê nhoáng thấy Tu Ru cuống cuồng cất tờ giấy vào túi. Chữ ghi trên mảnh giấy là của anh, theo lời trăng trối của người cha. Không lâu sau khi ông Lê Kê mất, người ta thấy Tu Ru đổi khác. Y lẩm bẩm một mình dưới những gốc đào trước vườn nhà và thấy lấy que đào bới xung quanh. Trong đầu Tu Ru bấn loạn những câu hỏi. Long đào, Long đào? Độc Long, Độc   Long? Làm sao làm sao để có được Long đào?

Truyện ngắn của NGUYỄN NGỌC PHÚ