Thách thức "phủ sóng" BHYT

Báo Bà Rịa-Vũng Tàu số ra ngày 14-3-2018 có đăng bài “Độ bao phủ bảo hiểm y tế đột ngột giảm mạnh”. Bài báo cho biết, bước sang năm 2018, số người tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) trên địa bàn tỉnh đã bất ngờ giảm 89.000 người so với năm 2017, độ bao phủ BHYT giảm khoảng 8,41%. Tình trạng này một phần do năm 2018 hàng ngàn người đã thoát nghèo và người dân các xã thuộc diện đặc biệt khó khăn vì không còn được hỗ trợ nên đã không tham gia BHYT. 

Tỉnh BR-VT không phải là trường hợp cá biệt. Độ bao phủ BHYT ở nhiều địa phương trên cả nước đã giảm đi đáng kể do số đối tượng thoát nghèo thời gian qua tăng, ngân sách Nhà nước không hỗ trợ 100% kinh phí mua thẻ BHYT cho nhóm đối tượng này nữa; Người dân đang sinh sống tại những khu vực này khi không còn được Nhà nước hỗ trợ mua thẻ BHYT cũng ngừng luôn việc tham gia. Đây là một thách thức không nhỏ trong bối cảnh Chính phủ và các ngành Y tế, BHXH nỗ lực thực hiện lộ trình bao phủ BHYT toàn dân, phấn đấu đến năm 2020, cả nước có tối thiểu 90,7% dân số tham gia BHYT. 

BHXH các địa phương đang mở một cuộc chạy nước rút, đề ra nhiều giải pháp để trước mắt lấy lại tỷ lệ độ bao phủ BHYT bị tụt giảm trước đây. Đó là, tiếp tục hoàn thiện chính sách về BHYT, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận BHYT và dịch vụ khám chữa bệnh (KCB), nâng cao chất lượng KCB nhất là tại tuyến y tế cơ sở; Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nhằm kịp thời chấn chỉnh tình trạng phân biệt đối xử đối với bệnh nhân có thẻ BHYT; Đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHYT. Ngoài ra còn có ý kiến đề xuất, việc đóng BHYT là bắt buộc vì vậy đối với những trường hợp không tuân thủ nên có chế tài xử lý để việc “phủ sóng” BHYT được nhanh hơn (!)

Những giải pháp trên đây đều cần thiết, tuy nhiên để người dân “mặn mà” hơn với BHYT, ngành BHXH và Y tế có lẽ cần “xoáy sâu” vào 2 khâu quan trọng: Nâng cao chất lượng KCB và chú trọng công tác truyền thông để người dân thấy và hiểu được ý nghĩa, lợi ích của việc tham gia BHYT, khi ốm đau, có BHYT sẽ đỡ tốn chi phí viện phí rất nhiều. 

Thuyết phục, vận động người dân tham gia BHYT là công việc không dễ dàng. Nhiều người dân hiện đang phải lo toan gánh nặng “cơm áo gạo tiền”, ít có thời gian và điều kiện để tìm hiểu về lợi ích của việc tham gia BHYT. Không ít người vẫn còn tâm lý có bệnh thì mới mua BHYT và những người chủ động mua chủ yếu là người lớn tuổi, hoặc mắc các bệnh mãn tính. Vì vậy, tăng cường truyền thông để thay đổi nhận thức người dân là rất cần thiết. Trên thực tế, đã có nhiều địa phương có những cách làm hay, sáng tạo, thuyết phục được người dân tự nguyện tham gia BHYT. Cán bộ những nơi này thay vì “rao giảng” đã “đi tận ngõ, gõ tận nhà”, phân tích, thuyết phục làm cho người dân hiểu được mua thẻ BHYT là tích lũy “bảo hiểm” cho sức khỏe của mình, khi ốm đau, có BHYT đỡ tốn chi phí viện phí, từ đó tin tưởng vào lợi ích của việc tham gia BHYT và tự nguyện tham gia.  

Một trong những nguyên nhân khiến người dân ngán ngại việc tham gia BHYT chính là chưa tin tưởng vào chất lượng KCB. Vậy nên, muốn thu hút người dân tham gia BHYT, các cơ sở KCB phải chứng tỏ sức hấp dẫn, xóa tan sự ngờ vực của bệnh nhân. Lâu nay, KCB bằng BHYT đã không được người dân tin tưởng, tín nhiệm, không chỉ ở quy trình mà cả chất lượng điều trị. Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, trong 10 người mua BHYT thì chỉ có khoảng 4 người sử dụng. Lý do là các thủ tục mua BHYT còn rườm rà, chính sách BHYT còn nhiều bất cập, nhiêu khê. Cách đây 1 năm, tại hội thảo “Xây dựng đề án thực hiện lộ trình tiến tới BHYT toàn dân giai đoạn 2012-2015 và 2020”, chính Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã ca thán: “Khám bệnh BHYT từ 5 giờ sáng đến 11 giờ mà người già vẫn chưa được khám. Sao mà khổ thế cơ chứ?! Không thể để như thế được!”. 

“Không thể để như thế được!” thì cả hệ thống y tế phải nhanh chóng cải thiện quy trình và chất lượng KCB, đem đến cho thẻ BHYT một giá trị thực. Chỉ khi khám bệnh bằng BHYT được đối xử bình đẳng, điều trị hiệu quả thì người dân mới “mặn mà” tham gia BHYT và thực sự xem thẻ BHYT là tấm “bùa hộ mệnh” của mình. 

NGUYỄN TRIỆU HẢI