Tết xanh, Tết sạch, Tết văn minh
Những năm gần đây, trong thời khắc giao thừa, tiễn năm cũ, đón mừng năm mới xuất hiện một “văn hóa thưởng ngoạn” kỳ dị: Nhiều người - nhất là giới trẻ đã bẻ cây, hái hoa, hái lộc theo kiểu “triệt hạ”. Với quan niệm cành cây càng to, lộc sẽ về nhiều, người ta đã “càn quét” hoa, cây xanh ở các chùa, thiền viện, công viên không thương tiếc. Không chỉ vậy, người ta còn “cưỡng tài” và “cướp lộc” ở các đền chùa, miếu mạo dịp Tết. Sau giao thừa, những đền chùa, khu vui chơi công cộng biến thành những bãi rác khổng lồ. Ý nghĩa cầu may thể hiện qua việc “hái lộc đầu năm” đã bị biến tướng, lạm dụng thành một hủ tục.
Người ta chưa quên chuyện bẻ hoa, cướp hoa thô bạo ở lễ hội phố hoa Hà Nội mấy năm trước. Lần đầu tiên, người dân Hà Nội được thưởng ngoạn không gian lễ hội phố hoa thông qua nghệ thuật sắp đặt hoa và các sản phẩm thủ công truyền thống. Nhưng ngay sau đêm khai mạc, lễ hội hoa đường phố lộng lẫy mà tinh tế do chính bàn tay và những tâm hồn yêu Hà Nội sáng tạo đã bị tàn phá không chút tiếc thương.
Ở TP. Hồ Chí Minh, người ta cũng chưa quên được hình ảnh nhiều nam thanh nữ tú xông vào cướp hoa ở chợ hoa công viên 23-9 cũng như cảnh cướp heo, bẻ chong chóng… ở đường hoa Nguyễn Huệ đêm giao thừa Tết Đinh Hợi 2017, rất nhiều bạn trẻ sau khi xem bắn pháo hoa đã “cuỗm” những con heo đất dùng làm vật trang trí trên đường hoa Nguyễn Huệ như là “hái được lộc đầu năm”.
Ở TP. Vũng Tàu, cứ sau giờ giao thừa là ở các tuyến đường chính như 30-4, Nguyễn An Ninh, Hạ Long, Quang Trung, Trần Phú, Trần Hưng Đạo, các địa điểm vui chơi giải trí như Hội hoa Xuân (tam giác Bacu - Lê Lợi - Quang Trung), Công viên Bãi Trước Nhà Văn hóa Thanh niên, cáp treo, ở các chùa Linh Sơn cổ tự, Thích ca Phật đài… tình trạng xả rác bừa bãi, hái lộc theo kiểu “vặt trụi” cũng đã xảy và thủ phạm không ai khác, chính là những nam thanh nữ tú xuất hành sớm nhân dịp đầu năm. Hậu quả là sau đêm giao thừa, các khu vực trên biến thành “chiến trường rác”, cây cảnh bị tan hoang, Công ty Lâm viên cây xanh phải mất nhiều công sức chăm sóc mới phục hồi lại được.
Nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng, những hành vi tiêu cực ấy xuất phát từ một nhu cầu có tính tập quán của người Việt Nam: Đầu năm phải có được cái gì đó gọi là có lộc. Ông Quốc nhận định tập quán có cái hay cái dở và đây có lẽ là một tập quán dễ dẫn đến tiêu cực.
“Văn hóa thưởng Tết” trên đây của một số người thiếu ý thức rõ ràng là hết sức đáng chê trách, cần phải phê phán, thậm chí phải bị xử phạt nghiêm khắc. Nó có ý nghĩa như một hồi chuông, đánh thức cho mỗi người trong chúng ta cách ứng xử lịch sự, văn minh ở những nơi công cộng. Chính cách “hái lộc” thiếu văn hóa xuất phát từ cách nghĩ phản khoa học là nguyên nhân dẫn đến “tấn thảm kịch” tàn phá nhiều hoa vườn, cây xanh ở khu vực công cộng, chùa chiền, nhà vườn, lễ hội.
Nhà nghiên cứu Phật học Nguyễn Mạnh Cường (Viện nghiên cứu và Ứng dụng tiềm năng con người) cho rằng, bẻ một cành lộc xanh tươi không phải là gieo nhân tốt, mà là phá hoại, gieo một nhân xấu. Cùng với sự đi lên của xã hội, giờ đây mỗi người cần lựa chọn cho mình một hành vi ứng xử văn minh, một hình thức “hái lộc” đầu Xuân phù hợp. Tuy nhiên, khi ý thức tự giác của người dân chưa cao, nó cũng đặt ra cho các nhà quản lý trách nhiệm truyền thông, giáo dục để người dân hiểu về cách ứng xử văn hóa văn minh nơi công cộng. Cần thiết phải có những chế tài, những biện pháp để định hướng ý thức đó và dần dần tạo thành một phản xạ cho mỗi người dân. Đành rằng ứng xử thiếu văn hóa nơi cộng cộng là một căn bệnh khó chữa nhưng vì một môi trường sống văn minh, không thể vì khó mà bỏ cuộc, ngược lại, cần phải được quan tâm một cách thích đáng.
Tết Mậu Tuất 2018 đang về, hãy truyền cho nhau thông điệp “Sống xanh hưởng Tết an lành”, hãy nhắc nhau đón Tết một cách thật xanh, thật thân thiện với môi trường bằng những việc làm cụ thể: Không “hái lộc” bằng dẫm đạp, chặt cây, bẻ cành một cách thô bạo. Nếu du Xuân ai cũng bẻ hoa vặt cành, xả rác bừa bãi như thế thì sẽ thật sự làm tổn thương môi trường, nhẫn tâm rút ngắn thời gian vui Tết đón Xuân của anh chị em công nhân vệ sinh.
Để Tết Mậu Tuất 2018 là Tết xanh, Tết sạch, Tết văn minh, hãy nâng niu, chăm sóc hoa cỏ, cây xanh vì chúng không chỉ đem tới cho chúng ta hương sắc của cuộc sống, mà chúng còn làm cho ngày Xuân của đất nước thêm tươi xanh, thoáng đãng, trong lành.
NGUYỄN TRIỆU HẢI