Di dời dân khỏi Khu Bảo tồn thiên nhiên Bình Châu-Phước Bửu để bảo vệ rừng

Theo thống kê, hiện có 760 hộ dân đang sử dụng đất rừng trong Khu Bảo tồn thiên nhiên Bình Châu – Phước Bửu (huyện Xuyên Mộc). Di dời toàn bộ các hộ dân này ra khỏi khu bảo tồn là chủ trương lớn của tỉnh nhằm ngăn chặn, khắc phục tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng, đồng thời thu hồi diện tích đất rừng bị lấn chiếm.

ĐẤT RỪNG BỊ LẤN CHIẾM

Cán bộ Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu kiểm tra và phát hiện nhiều cây rừng bị người dân chặt hạ.

Khu Bảo tồn thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu (KBTTN BC-PB) có tổng diện tích khoảng 10.366ha, được chia làm 3 phân khu: Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt (5.017ha), phân khu phục hồi sinh thái (5.286ha) và phân khu dịch vụ hành chính (63ha). Qua điều tra, thống kê của cơ quan chức năng, hiện có 760 hộ lấn chiếm khoảng 1.668ha diện tích đất rừng thuộc khu bảo tồn. Diện tích đất bị lấn chiếm chủ yếu ở phân khu phục hồi sinh thái thuộc các tiểu khu 22, 23 và 24. Người dân sử dụng đất rừng để trồng tiêu, điều, tràm… và một số loại cây ăn trái. Ông Trần Văn Quan, Phó Giám đốc Ban Quản lý KBTTN BC-PB cho biết, tình trạng người dân vào khu bảo tồn để chặt phá cây rừng, chiếm đất để canh tác đã diễn ra trong nhiều năm qua làm cho diện tích rừng và đất lâm nghiệp bị suy giảm.

Theo ghi nhận của phóng viên, trong KBTTN BC-PB, ngoài những chòi người dân dựng tạm để trông coi cây trồng, còn có cả những ngôi nhà kiên cố, rộng rãi được xây dựng. Hiện nay, trong khu bảo tồn có 120 căn nhà xây dựng trên diện tích 4.328m2, trong đó có 26 nhà kiên cố, còn lại là nhà tạm. Ông Phan Văn Thành hiện có 6ha đất ở ấp 4, xã Bưng Riềng (nằm trong địa phận của KBTTN BC-PB) đang trồng điều, tràm và một số hoa màu khác. Trên diện tích này, năm 1992, ông Thành dành gần 160m2 để xây một căn nhà kiên cố. Phía sau nhà là một trang trại với đủ loại vật nuôi như gà, vịt, heo… Tương tự, gia đình bà Đặng Thị Bình (ấp Thèo Nèo, xã Bình Châu) cũng đang trồng khoai mì trên diện tích 2,2ha của KBTTN BC-PB.

Nhiều cây rừng ở khu vực ấp Thèo Nèo, xã Bình Châu, huyện Xuyên Mộc (thuộc Khu Bảo tồn thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu) bị người dân chặt phá để trồng khoai mì. Ảnh: QUANG VŨ

Phân tích những nguyên nhân dẫn đến tình trạng lấn chiếm đất rừng, Ban Quản lý KBTTN BC-PB cho biết, trước năm 1992, tiểu khu 22, 23 và 24 (tiếp giáp xã Bình Châu, Bưng Riềng) quy hoạch là rừng sản xuất và do Lâm trường Xuyên Mộc (nay là Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp BR-VT) quản lý. Thời điểm đó đã có nhiều hộ dân canh tác, làm nhà hoặc chòi để ở. Sau khi khu vực này được quy hoạch thành đất rừng đặc dụng và bàn giao cho Ban Quản lý KBTTN BC-PB quản lý theo Quyết định số 1124/QĐ-UBND ngày 10-11-1992 của UBND tỉnh BR-VT, người dân vẫn ra vào chăm sóc, thu hoạch sản phẩm. Lợi dụng tình hình này, một số đối tượng đã chặt phá cây rừng, lấn chiếm và mở rộng thêm diện tích. Ngoài ra, một số khu vực trước đây có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống (chủ yếu là dân tộc Châu Ro). Họ sống theo tập tục du canh, du cư, phá rừng làm nương rẫy. Sau khi các hộ đồng bào dân tộc thiểu số di dời ra khỏi rừng thì một số hộ dân đi xây dựng kinh tế mới vào những khu vực này để khai hoang, phục hóa (có những hộ được chính quyền địa phương cấp giấy cho phép). Bên cạnh đó, một phần diện tích thuộc tiểu khu 22 trước đây là khu vực giáp ranh giữa 2 tỉnh BR-VT và Bình Thuận nên UBND huyện Hàm Tân (tỉnh Bình Thuận) đã cấp GCNQSDĐ cho một số hộ dân, dẫn tới việc ngày càng có nhiều hộ dân vào rừng chiếm đất canh tác.

DI DỜI DÂN ĐỂ BẢO VỆ RỪNG

Ông Phan Văn Thành (ấp 4, xã Bưng Riềng) xây dựng nhà kiên cố trong Khu Bảo tồn thiên nhiên Bình Châu - Phước Bửu.

Trước những khó khăn, bất cập trong việc quản lý rừng, đặc biệt là tình trạng lấn chiếm đất rừng ngày càng khó kiểm soát, ngày 12-3-2018, UBND tỉnh đã có Tờ trình số 26/TTr-UBND trình HĐND tỉnh xem xét Đề án “Ngăn chặn, khắc phục tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng tại KBTTN BC-PB giai đoạn 2018-2022” với tổng kinh phí dự kiến thực hiện Đề án hơn 894 tỷ đồng. Đồng chí Lê Tuấn Quốc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho biết, mục tiêu của Đề án là di dời các hộ dân đang sinh sống, sử dụng đất ổn định, sử dụng đất lấn chiếm trong KBTTN BC-PB ra khỏi rừng để ngăn chặn, khắc phục cơ bản tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng, phát huy chức năng bảo tồn rừng tự nhiên ven biển, bảo vệ môi trường, góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, thu hồi diện tích đất rừng bị lấn chiếm, trồng mới 1.200ha rừng và khôi phục rừng tự nhiên của KBTTN BC-PB.

Theo Đề án này, các hộ đã nhận khoán để quản lý, bảo vệ và phát triển rừng thì phải thực hiện trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng theo sự hướng dẫn của Ban Quản lý KBTTN BC-PB. Các hộ dân đã sản xuất, lấn chiếm đất rừng để canh tác sẽ được xem xét hỗ trợ đất, cây trồng tùy theo từng thời điểm họ sử dụng đất rừng. Cụ thể, đối với diện tích đất do các hộ đã sử dụng ổn định từ trước ngày 26-5-1978 (được xem là hợp pháp) thì Nhà nước có định hướng hỗ trợ 100% khi di dời ra khỏi rừng. Theo đó, tỉnh sẽ hỗ trợ về đất ở và tiền thuê nhà cho các hộ dân này. Nếu hộ dân nào không nhận đất ở thì sẽ nhận tiền mặt với đơn giá 492.000 đồng/m² theo Quyết định 65/2014/QĐ-UBND ngày 19-12-2014 của UBND tỉnh. Đối với các hộ sử dụng đất từ năm 1978 - 1993, tỉnh hỗ trợ 100% giá đất nông nghiệp (áp dụng đơn giá đất ngoài khu dân cư). Đối với các hộ sử dụng đất từ năm 1994-2004, tỉnh hỗ trợ 100% đất nông nghiệp (áp dụng giá đất rừng sản xuất). Đối với các hộ sử dụng đất từ tháng 7-2004 đến tháng 7-2006, tỉnh hỗ trợ 80% mức bồi thường về nhà ở và 100% cây trồng. Đối với các hộ sử dụng đất từ tháng 8-2006 đến tháng 7-2014, tỉnh hỗ trợ 70% mức bồi thường về nhà ở và 100% cây trồng. Những trường hợp lấn chiếm đất rừng từ tháng 8-2014 đến nay thì không được hỗ trợ, buộc phải di dời ra khỏi khu bảo tồn.  

“Chúng tôi sẽ chấp hành chủ trương di dời của tỉnh. Tuy nhiên, chúng tôi đề nghị tỉnh có chính sách bồi thường và hỗ trợ thỏa đáng”, ông Hoàng Di An (ấp Láng Găng, xã Bình Châu) nói.  

 QUANG VŨ - NGÔ THANH