Nhà máy chế biến mủ cao su Phát Hưng và Xà Bang (huyện Châu Đức) là 2 “điểm đen” ô nhiễm môi trường của tỉnh trong nhiều năm qua. Người dân địa phương đã nhiều lần kiến nghị và cơ quan chức năng cũng thống nhất di dời 2 nhà máy trên đến vị trí phù hợp. Tuy nhiên, đến nay 2 nhà máy này vẫn hoạt động trong khu dân cư, khiến người dân bức xúc.
 |
| Nhà máy chế biến mủ cao su Xà Bang đã được UBND huyện Châu Đức đưa vào danh sách các cơ sở di dời ra khỏi khu dân cư. |
Ô nhiễm kéo dài
Nhà máy chế biến mủ cao su Phát Hưng nằm giáp ranh giữa hai xã Đá Bạc (huyện Châu Đức) và xã Long Phước (TP. Bà Rịa). Nhà máy đi vào hoạt động từ năm 2006 và suốt 15 năm qua liên tục gây ô nhiễm môi trường. Năm 2010, UBND tỉnh đã ban hành quyết định đình chỉ hoạt động nhà máy này do vi phạm quy định về bảo vệ môi trường (BVMT), gây ô nhiễm môi trường trong thời gian dài và không thực hiện các biện pháp xử lý, khắc phục.
Năm 2013, nhà máy được cấp phép hoạt động trở lại khi đã xây dựng được đề án BVMT. Tuy vậy, từ đó đến nay người dân địa phương vẫn thường xuyên bị tra tấn bởi mùi hôi thối từ việc xả thải của nhà máy. Ông Nguyễn Văn Cường (ấp Phong Phú, xã Long Phước, TP. Bà Rịa) phản ánh, nhà ông ở gần nhà máy Phát Hưng nên hàng ngày phải chịu cảnh mùi hôi thối bốc lên nồng nặc. Tình trạng này đã kéo dài nhiều năm qua, đến nay vẫn chưa được giải quyết.
Theo Phòng TN-MT huyện Châu Đức, khu vực xung quanh Nhà máy chế biến mủ cao su Phát Hưng có hơn 1.000 hộ dân sinh sống thuộc 3 xã Nghĩa Thành, Đá Bạc (huyện Châu Đức) và Long Phước (TP. Bà Rịa). Trong đó, thôn Sông Cầu (xã Nghĩa Thành) có gần 600 hộ bị ảnh hưởng nặng nhất. Người dân đã nhiều lần kiến nghị lên cấp có thẩm quyền xử lý, nhưng đến nay, tình trạng ô nhiễm vẫn không giảm.
Ông Trần Thượng Thọ, Chi Cục trưởng Chi cục BVMT (Sở TN-MT) cho hay, qua phản ánh của người dân, tháng 5/2021, Sở TN-MT đã chủ trì Đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra công tác BVMT tại Nhà máy chế biến mủ cao su Phát Hưng (thuộc Công ty TNHH Phát Hưng Tây Ninh). Qua kiểm tra, Đoàn ghi nhận nhà máy này không thực hiện đúng các nội dung trong đề án BVMT đã được phê duyệt như: bể sinh học chứa nước thải bị trào, chảy vào mương thoát nước chung của khu vực; kho chứa nguyên liệu không bảo đảm… Vì vậy, Đoàn đã ban hành quyết định xử phạt đơn vị này 45 triệu đồng.
Nhà máy chế biến mủ cao su Xà Bang (xã Quảng Thành) có 2 dây chuyền chế biến mủ tinh, công suất 12 ngàn tấn mủ/năm, 1 dây chuyền mủ tạp, công suất 3.000 tấn/năm. Đi vào hoạt động từ năm 1994, nhà máy này chủ yếu sơ chế mủ cao su thiên nhiên. Qua nhiều lần kiểm tra, cơ quan chức năng kết luận Nhà máy chế biến mủ cao su Xà Bang chưa thực hiện tốt công tác BVMT như: Không lưu giữ mủ tạp trong kho theo quy định, chưa có hệ thống thu gom và xử lý nước mưa chảy tràn… nên gây mùi hôi thối và có khả năng nước mưa cuốn theo cả nước mủ chảy ra môi trường.
Di dời hoặc chấm dứt hoạt động
Trong các cuộc tiếp xúc cử tri gần đây của các đại biểu HĐND tỉnh, nhiều cử tri đã bày tỏ bức xúc vì sao các nhà máy chế biến mủ cao su gây ô nhiễm môi trường nhiều năm nhưng vẫn chưa được di dời.
Trao đổi với phóng viên Báo Bà Rịa - Vũng Tàu về vấn đề này, ông Phạm Quý Nhân, Phó Trưởng Phòng TN-MT huyện Châu Đức cho biết, UBND huyện đang điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất khu vực hoạt động của Nhà máy chế biến mủ cao su Phát Hưng vào quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2021-2030 cấp huyện, đồng thời đề xuất vị trí di dời nhà máy vào KCN Châu Đức. Tuy nhiên, hiện nay huyện Châu Đức không có vị trí phù hợp để bố trí loại hình chế biến mủ cao su. Phần lớn các khu vực gần nguồn nguyên liệu đều nằm ở thượng nguồn hồ cấp nước sinh hoạt và giáp ranh với khu dân cư. “Do đó, để bảo đảm giải pháp khả thi, chúng tôi đang vận động Nhà máy chế biến mủ cao su Phát Hưng chấm dứt hoạt động hoặc chuyển đổi ngành nghề khác theo chỉ đạo của UBND tỉnh”, ông Nhân cho biết.
Trong khi đó, Nhà máy chế biến mủ cao su Xà Bang mới được Bộ TN-MT phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) tại Quyết định 428/QĐ-BTNMT tháng 2/2020 đối với dự án cải tạo và nâng cấp nhà máy chế biến mủ cao su Xà Bang. Tháng 10/2020, Cục BVMT miền Nam (thuộc Tổng cục Môi trường, Bộ TN-MT) đã chủ trì, phối hợp với Sở TN-MT kiểm tra về công tác BVMT của Nhà máy chế biến mủ cao su Xà Bang.
Kết quả kiểm tra ghi nhận nước thải sau xử lý của nhà máy có các thông số nằm trong giới hạn cho phép của QCVN 01-MT:2015/BTNMT cột A và được đưa về hệ thống xử lý nước cấp để tái sử dụng cho sản xuất không thải ra môi trường.
Ông Trần Thượng Thọ cho biết thêm, tháng 5/2021, Sở TN-MT đã phối hợp với Cục BVMT miền Nam và các chuyên gia, cơ quan liên qua kiểm tra các công trình xử lý chất thải để vận hành thử nghiệm dự án “Cải tạo và nâng cấp Nhà máy chế biến mủ cao su Xà Bang”. Kết quả kiểm tra ghi nhận nhà máy có đầu tư một số công trình xử lý chất thải theo báo cáo ĐTM; đầu tư hệ thống quan trắc nước thải tự động.
Hiện nay, UBND huyện Châu Đức đang rà soát, hoàn thiện danh sách các cơ sở phù hợp với tiêu chí di dời trên địa bàn huyện, trong đó có Nhà máy chế biến mủ cao su Xà Bang.
Bài, ảnh: QUANG VŨ