Đi và đến
Đón Tết Tân Sửu 2021, tôi được một chuyên gia ngành cơ khí động lực học - độ bền máy Tiến sĩ Trương Thành Công, Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật tỉnh BR-VT, nguyên Giám đốc Sở KH-CN tỉnh BR-VT ký tặng tập ký sự “ĐI VÀ ĐẾN”, phát hành tháng 1/2021 (Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, 2020).
 |
“ĐI VÀ ĐẾN” tập hợp 10 bài ký (có thể gọi là 10 bút ký, du ký), viết về một số chuyến đi trong nước, ngoài nước - đi và cũng là đến - gần nửa thế kỷ qua của một nhà chuyên tâm làm khoa học. Bài lâu nhất tác giả viết từ mùa Trung thu năm 1972 (Đêm trăng); bài mới đây nhất viết tháng 10/2019 (Cuối năm thăm Cánh đồng Chum và đất nước Triệu Voi).
Tôi thật sự bất ngờ về những trang bút ký sống động, trải lòng, đầy chất lãng mạn của người kỹ sư - Tiến sĩ ngành cơ khí động lực - vốn được cho là gắn với động cơ - sắt thép - ốc vít khô khan. Trương Thành Công không viết ký để đăng báo, để in sách. Khi đã vào mùa Thu cuộc đời, nay lật giở những trang sổ tay - nhật ký, nhặt nhạnh lại những cảm xúc xưa và nay chỉ là tự cảm nhận về một sự trải lòng rất tự nhiên vậy. Cũng như bao chàng trai miền Bắc khác thời xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, anh bộ đội Cụ Hồ Trương Thành Công rời quê hương quan họ Bắc Ninh vào chiến trường. Bài ký đầu tiên (Đêm trăng) người cựu lính chiến Trương Thành Công trình làng là những trang viết sinh động của người chiến sĩ ra trận, về một đêm trăng tháng Tám - vừa qua Tết Trung thu vài ngày, khi Trương Thành Công nằm một mình trong hang đá - căn hầm dã chiến của đơn vị trên dãy núi Hòn Tàu, vùng đất khu 5 - chiến trường xứ Quảng ác liệt. Trái tim Trương Thành Công trào lên cảm xúc nỗi niềm da diết xa quê hương, xa người yêu: “Ta đã xa ánh trăng quê, xa cánh đồng xanh và những con đường mát rượi, xa những người thân suốt mấy năm trường. Rất gần, đâu đó phảng phất hương thơm của mái tóc người bạn gái… Mong sớm đến ngày đất nước sạch bóng quân thù, để ta lại được trở về những đêm trăng trong mùa Thu chiến thắng (trang 11, 13)”.
Khi đã trở thành một cán bộ nghiên cứu khoa học, trong một chuyến đi công tác tại nước Pháp, rảo bước trên các nẻo đường châu Âu hoa lệ, trái tim Kỹ sư - Tiến sĩ Trương Thành Công dạt dào cảm xúc: “Chiều muộn. Đường từ Bern - Thụy Sỹ qua Pháp, những con đường phẳng lỳ uốn lượn như dải lụa vắt trên vùng bình nguyên rộng lớn của dãy Alpes. Bất chợt gặp dãy hồ, trải dài, phẳng lặng như một tấm gương lớn, long lanh bóng nước in sắc trời mây. Những cánh đồng cỏ mướt xanh xen lẫn những thảm yến mạch rực vàng, ngút ngát chân mây … (trang 99)”. Nhà khoa học Trương thành Công là vậy, lãng mạn, nên thơ, phong cảnh đất trời châu Âu - châu Mỹ - châu Á hiện hữu trong anh ánh bình minh ngày mới, hoặc trong ánh hoàng hôn chiều muộn, lấp lánh sắc hồng. Đọc Trương Thành Công, còn ai dám nghĩ nhà khoa học - công nghệ “cơ khí động lực học” là khô cứng, chỉ là những phép tính toán học khô khan như hai với hai là bốn. Thế mới biết, trong một lần tôi và Trương Thành Công dạo bước dọc các con phố cổ Hà Nội thoang thoáng hương vị giọt cà phê quyện với mùi hoa sữa, anh đã đọc cho tôi nghe những vần thơ tình - về mây nước Hồ Tây trong cơn gió heo may mùa thu Hà Nội thật sống động.
Đọc Trương Thành Công, bài ký nào cũng dễ nhận ra, tác giả đâu viết chỉ để viết, đằng sau mỗi câu văn, trang viết sinh động về thiên nhiên, cây cỏ, ánh nắng chiều, về nội tâm con người là công việc, là đem khoa học - công nghệ để cải tạo thế giới, giúp ích cho đời. Trong bút ký “Câu chuyện nhỏ về công nghệ” - viết năm 2013, đằng sau các trang viết miêu tả sinh động phong cảnh những con sóng nhấp nhô - tiếng rì rào vọng về nơi biển cả bao la, tác giả đã day dứt mà thốt lên rằng: “Trong hoạt động khoa học - công nghệ, người lãnh đạo, đặc biệt là người lãnh đạo cao nhất ở cấp nào cũng vậy, cần có tầm nhìn, tham khảo, lắng nghe, nhưng phải quyết đoán và tin vào nhà khoa học”; Rằng: “Đã làm khoa học phải chấp nhận hy sinh thời gian, sức lực, trí tuệ, kể cả tiền bạc, có như vậy mới có thể thành công…” (trang 94, 95). Đó chính là đích đến của tác giả được định dạng các tác phẩm của anh!
“ĐI VÀ ĐẾN” - với 200 trang in, dễ đọc - nếu không muốn nói là sinh động, có sức cuốn hút. Tiến sĩ - nhà khoa học Trương Thành Công muốn gửi gắm những suy ngẫm về cuộc đời, đặc biệt là lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng các thành tựu khoa học - công nghệ vào cuộc sống hôm nay - thời đại công nghiệp 4.0. Xin trân trọng giới thiệu tập ký vừa mới được ấn hành cùng bạn đọc thân quý!
QUỐC TOÀN