Hương sen
Chớm hạ, hương sen đồng quê theo làn gió mát đã đánh thức trong ta, dâng lên trong ta bao ký ức bồi hồi. Bởi sen là một loài hoa đặc biệt: Vừa là hoa vừa là vị thuốc; vừa mộc mạc mà thiêng liêng tâm linh. Là quốc hoa nước Việt.
Tháng tư đi qua với mùa hoa loa kèn tưng bừng nở thì chạm vào tháng 5 như bước chân ta chạm đến ao làng hồn quê. Ta chạm vào những vành vạnh nước, những ngát hương thơm lan tỏa. Đó là hoa sen, hương sen “Trong đầm gì đẹp bằng sen”. Một vẻ đẹp mềm mại và sang trọng bởi chứa chan giao thoa những gam màu tinh khiết và thuần phác: “Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng” thật sống động và hồn hậu. Ba sắc màu hòa vào nhau, tôn vinh nhau đằm thắm và có cả phần nào đắm đuối trong nhau. Đó là cái màu trắng trong tinh khiết của nước, lại có cả cái màu xanh làm nền muôn thủa bền bỉ của cây và hội tụ vào đây còn có cả màu vàng như muốn mang lại sự phú quý ấm no tinh túy...
Nhiều lần tôi suy ngẫm về vẻ đẹp thanh cao thuần khiết không chỉ là hình thức miêu tả bên ngoài mà thẩm thấu cả giá trị phẩm chất cao đẹp bên trong của sen. Chỉ có hoa sen mới có chữ “tâm sen”. Chữ “tâm” không chỉ là hạt sen mà còn là hạt nhân của tình người. Tôi lại nhớ đến sự phát hiện của một nhà khoa học: Hoa sen có những đặc tính mà chẳng loài hoa nào có được. Như cả hồ sen bát ngát thơm lừng nhưng tuyệt không có con ong, cánh bướm nào vờn quanh. Hình như sen sinh ra để dâng tặng cho người. Hoa sen mọc giữa ao hồ đầm lầy nhưng lại tinh khiết, hoa sen có khả năng chuyển hóa từ ô nhiễm thành thanh cao. Lại nữa, một họa sĩ đã từng ngạc nhiên trước một đặc điểm tạo hình rất riêng của hoa sen là đặc tính “tròn và nhọn”. Hoa sen lúc còn “búp” thì sẽ nhận thấy như thế, nhưng kể cả khi mỗi cành hoa lúc đã nở cũng “nhọn mà tròn”. Hai hình thái hài hòa trong một tính cách, một phẩm chất. Khi còn búp giống như búp tay thon măng của một điệu múa cổ. Khi nở ra là ánh hào quang thiêng liêng cho tượng Phật tọa trên đài sen đó.
Tháng 5 trời nóng, món chè sen đã làm dịu đi cơn khát. Ao hồ như một cái máy điều hòa, điều nhiệt lại là nơi hoa sen điều hương. Sen ướp cả những giọt nước trong veo, thuần khiết của sương sớm ướp với hương trà cho những chén trà sen tỏa hương thơm của người già đối ẩm. Lá sen gói xôi, cốm ngấm cả hương cả vị của cái mộc mạc thắm xanh, bền xanh cho con trẻ. Sen tạo dáng mềm mại duyên dáng của thiếu nữ. Tâm sen ru giấc ngủ của bà ướp trong hương đồng, hương ruộng. Thật lạ, sen bắt đầu nở từ tháng 5. Tươi mát suốt mùa hè đến thu mới chịu ngả màu, chuyển về với nước lắng sâu trong lòng hồ làm bùn nuôi cho ngó sen trắng ngần ngủ ngon dưới nước suốt mùa đông để đến khi nghe tiếng sấm mùa hè thì vươn mình lên mặt nước đón chào mùa sen mới.
Có một làng quê được đặt tên là làng Sen: Kim Liên (Sen vàng) bởi ở đây có rất nhiều hoa sen, hồ sen. Tháng 5 mùa sen nở, chúng ta lại nhớ đến Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu - Người con của làng sen. Bác sinh ra ở làng Sen và hương sen như phẩm chất cao quý của Người hội tụ tất cả vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của con người Việt Nam. Hương sen tháng 5 chính là hương sen của Bác - “Một đời thanh bạch chẳng vàng son/Mong manh áo vải hồn muôn trượng/Hơn tượng đồng phơi những lối mòn” (Tố Hữu). Và tên Bác, tấm gương đạo đức, phong cách của Bác đã vào thơ như một áng ca dao tuyệt hay thuần Việt: “Tháp Mười đẹp nhất bông sen/Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ” (Bảo Định Giang).
NGUYỄN NGỌC PHÚ