Nét đẹp trong những ngôi nhà xưa

Những ngôi nhà cổ nhuốm màu thời gian ở huyện Đất Đỏ là nơi lưu trữ nét đẹp văn hóa truyền thống cha ông để lại.

Ngôi nhà cổ xây dựng theo kiểu kiến trúc xưa của gia đình ông Huỳnh Văn Thới (KP.Phước Thới, TT.Đất Đỏ).

Trên tuyến QL.55 ngang qua thị trấn Đất Đỏ, huyện Đất Đỏ tấp nập xe cộ qua lại, nhiều ngôi nhà theo lối kiến trúc xưa có tuổi đời hàng trăm năm vẫn nổi bật với mái ngói đỏ như nét chấm phá trong bức tranh đô thị hiện đại.

Một trong số đó là ngôi nhà cổ của gia đình ông Huỳnh Văn Thới (72 tuổi, KP.Phước Thới, TT.Đất Đỏ). Ngôi nhà thường xuyên đón khách du lịch tham quan, chụp hình lưu niệm và từng được mượn làm bối cảnh cho một số bộ phim tái hiện cảnh xưa Việt Nam...

Ngôi nhà xây dựng theo hình chữ Nhất với lối kiến trúc thuần Việt cổ 3 gian 2 chái. Mặt tiền nhà nhìn về hướng Nam. Cột kèo bằng gỗ cẩm lai, sao, không bị mối mọt. Đầu kèo, đầu đòn, kể cả những chi tiết nhỏ được chạm khắc kỳ công theo kiểu tứ linh, mai, điểu, liễu, phụng. Hai bên cột cái và cột quân treo hai cặp câu đối.

Nội thất trang trí theo mô thức thống nhất, gồm bộ trường kỷ ở gian giữa phía trước bàn thờ, hai gian nhà hai bên là hai bộ ván ngựa. Phía trước hiên nhà bố trí hòn non bộ và vài chậu cây cảnh tạo nên không gian tươi xanh.

Trong ngôi nhà cổ hơn 100 năm tuổi, vợ chồng ông Huỳnh Văn Thới và bà Nguyễn Thị Tầm đon đả rót nước mời khách. Ông bà đều là giáo viên nghỉ hưu. Ở cái tuổi xưa nay hiếm, ông bà thư thái an vui tuổi già dưới ngôi nhà cổ được thừa kế từ cha ông. Ông Thới là đời thứ 4 gìn giữ ngôi nhà này. Trải qua nhiều thế hệ, các thành viên sống hòa thuận hạnh phúc, con cháu ngoan ngoãn, trưởng thành. 

Đối diện nhà ông Thới là ngôi nhà cổ có tuổi đời hơn 100 năm của gia đình anh Huỳnh Thanh Vinh (42 tuổi, KP.Phước Thới). Ngôi nhà vẫn vẹn nguyên lối kiến trúc cổ xưa. Anh Huỳnh Thanh Vinh cho hay, ngôi nhà được xây dựng từ năm 1923, trải qua năm tháng, con cháu có phục dựng lại nhưng vẫn giữ nguyên nét kiến trúc cũ. "Tính đến nay, ngôi nhà đã có lịch sử hơn 100 năm, gia đình chúng tôi là đời thứ 4 sinh sống dưới nếp nhà này", anh Vinh nói.

Ngôi nhà cổ hơn 100 tuổi của gia đình anh Huỳnh Thanh Vinh (KP.Phước Thới, TT.Đất Đỏ, huyện Đất Đỏ).

Thắp nén hương, chắp tay vái lạy trước bàn thờ gia tiên xong, anh Vinh bày tỏ: “Với cuộc sống xưa kia, để gây dựng được ngôi nhà khang trang như thế này là nỗ lực lao động, vun vén của cha ông chúng tôi. Việc giữ gìn, bảo tồn và phục dựng đúng cách những ngôi nhà cổ cũng là sự kế thừa truyền thống văn hóa của cha ông”.

Ngôi nhà của ông Trần Văn Bảy (69 tuổi KP. Phước Trung, TT.Đất Đỏ) được xây dựng từ năm 1990 với mong muốn giữ nếp xưa nên thiết kế kiểu tân song, mái lợp ngói âm dương. Ðặc biệt, cột nhà được làm bằng gỗ mít, hệ thống kèo, đà được chạm trổ hoa văn họa tiết kiểu cổ xưa, tinh xảo.

Trong nhà, gia đình vẫn giữ được nhiều vật dụng thờ cúng tổ tiên và không gian sân vườn, với cây cối, hòn non bộ… lưu giữ nét văn hóa đặc sắc của cha ông. Điều đặc biệt, khuôn viên ngôi nhà được phủ bóng bởi cây me có tuổi đời hơn 200 năm, tạo thêm nét cổ xưa cho tổng thể ngôi nhà.

Ông Bảy chia sẻ, khi cất nhà, gia chủ muốn giữ nếp nhà xưa, có không gian thờ cúng ông bà và nối tiếp ông cha theo truyền thống nhà có cột cái, cột con thể hiện tình yêu thương trong gia đình, cha mẹ, con cái sum họp hòa đồng trong cuộc sống...

Dựng nhà là một trong 3 việc lớn của đời người như câu nói "tậu trâu, cưới vợ, làm nhà..." của người Việt từ xưa đến nay. Rồi khi ngôi nhà được truyền từ đời này qua đời khác, trở thành ngôi nhà cổ thì nó không chỉ là nơi trú ngụ mà còn là nơi giữ lại những nét độc đáo của văn hóa của cha ông ta.

Bài, ảnh: HOÀNG BÁCH