Viêm gan B (hay còn gọi là viêm gan siêu vi B) là bệnh nhiễm trùng gan phổ biến nhất trên thế giới, gây ra bởi virus HBV. Theo WHO, mỗi năm có gần 900.000 người tử vong vì viêm gan B cùng các bệnh lý liên quan như xơ gan, suy gan, ung thư gan… Viêm gan B được chia thành hai loại là viêm gan B cấp tính và viêm gan B mãn tính.
Viêm gan B cấp tính
Là tình trạng nhiễm trùng ngắn hạn, kéo dài trong khoảng 6 tháng kể từ khi người bệnh tiếp xúc với virus HBV. Đa phần người bị viêm gan B cấp tính không có triệu chứng hoặc chỉ bị nhẹ, nhưng cũng có trường hợp trở nên nghiêm trọng.
Đặc biệt, những người ở độ tuổi trưởng thành (trên 18 tuổi) có thể tự đào thải virus ra khỏi cơ thể nhờ hoạt động của hệ miễn dịch. Họ bình phục hoàn toàn sau vài tháng mà không để lại bất cứ di chứng nào. Trên thực tế, có đến 90% người trưởng thành bị nhiễm HBV tự khỏi bệnh. Ngược lại, nếu hệ miễn dịch không thể loại bỏ được virus, viêm gan B cấp tính sẽ chuyển sang mãn tính.
Viêm gan B mãn tính
Là tình trạng nhiễm trùng gan kéo dài từ 6 tháng trở lên. Virus HBV không bị loại bỏ và tiếp tục tồn tại một cách âm thầm trong máu và gan của người bệnh. Theo thời gian, viêm gan mãn tính có thể gây ra các tổn thương như viêm gan, suy gan, xơ gan, ung thư gan.
Khả năng viêm gan B trở thành mãn tính phụ thuộc vào độ tuổi của người nhiễm bệnh. Người nhiễm có độ tuổi càng trẻ thì khả năng phát triển thành mãn tính càng cao. Theo WHO, 80 đến 90% trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh trong năm đầu đời và 30 đến 50% trẻ nhiễm bệnh trước 6 tuổi có khả năng chuyển sang viêm gan mãn tính, trong khi tỷ lệ này ở người trưởng thành (trên 18 tuổi) là dưới 5%.
Việt Nam là một trong các quốc gia có tỷ lệ nhiễm virus viêm gan B cao nhất thế giới. Theo thống kê của Cục Y tế dự phòng, nước ta hiện có khoảng 10 triệu người mắc viêm gan B, trong đó phần lớn ở dạng mãn tính. Nguy hiểm hơn, nhiều người bị viêm gan không biết mình mắc bệnh.
Triệu chứng viêm gan B cấp tính
Sốt, đau âm ỉ ở dưới sườn bên phải, mệt mỏi, chán ăn, ăn mất ngon, buồn nôn và nôn, nước tiểu đậm màu, phân nhạt màu, đau khớp, vàng da… Các triệu chứng trên xuất hiện khoảng 60 đến 150 ngày sau khi tiếp xúc với virus và kéo dài từ vài tuần đến 6 tháng. Với người bệnh trên 60 tuổi, những triệu chứng trên xuất hiện rõ ràng hơn và nặng hơn.
Triệu chứng viêm gan B mãn tính
Hầu hết những người bị viêm gan B mãn tính không có bất kỳ triệu chứng nào trong nhiều năm. Nếu có xuất hiện, các dấu hiệu sẽ tương tự như viêm gan cấp tính. Nếu người bệnh mãn tính sau một thời gian dài (từ 3 năm trở lên) mới bắt đầu xuất hiện các triệu chứng thì khả năng bệnh đã tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan.
Nguyên nhân lây nhiễm
Lây truyền qua đường máu (dùng chung bơm tiêm, cắt lể, xâm mình, làm móng chân móng tay, xỏ lỗ tai, xỏ khuyên) bằng các dụng cụ trước đó đã làm cho người bị viêm gan B), truyền máu của người đã bị viêm gan B.
Phụ nữ mang thai bị nhiễm HBV có thể truyền virus sang con. Tỷ lệ lây nhiễm phụ thuộc vào thời điểm người mẹ bị nhiễm bệnh: Nếu mẹ mắc bệnh trong 3 tháng đầu thai kỳ, tỷ lệ lây nhiễm virus sang con là 1%, và 10% nếu mẹ nhiễm virus trong 3 tháng giữa thai kỳ, trên 60% nếu mẹ bị nhiễm trong 3 tháng cuối thai kỳ.
Ngoài ra viêm gan B có thể lây truyền khi quan hệ tình dục khác giới hoặc đồng giới do tiếp xúc với tinh dịch, dịch âm đạo hoặc máu của người bệnh.
Viêm gan B không lây lan qua tiếp xúc thông thường như bắt tay, ôm, ho, hắt hơi, dùng chung dụng cụ ăn uống, chơi đùa hoặc thức ăn được nấu bởi người mang virus viêm gan B.
Điều trị
Khi xuất hiện những triệu chứng nghi ngờ nhiễm viêm gan B, người bệnh phải đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế để được thực hiện các xét nghiệm cần thiết, cụ thể là xét nghiệm kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B (HBsAg), kháng thể kháng kháng nguyên bề mặt viêm gan B (HBsAb hay Anti HBs), kháng nguyên vỏ virus viêm gan B (HBeAg), kháng thể kháng kháng nguyên lõi virus viêm gan B (Anti HBc), kháng thể HBcAb gồm 2 loại là immunoglobulin M (IgM) và Immunoglobulin G. HBcAb IgM.
Khi đã xuất hiện kết quả dương tính với virus, bác sĩ sẽ điều trị theo phác đồ bằng những loại thuốc đặc trị. Tuyệt đối không chữa theo lối truyền miệng hoặc những loại thuốc Nam, thuốc Bắc, thuốc dân tộc…, không rõ nguồn gốc, xuất xứ và chưa được ngành y tế công nhận tính hữu hiệu.
BS LÊ VĂN PHƯƠNG
(Phòng khám đa khoa Mai Phương, TP.HCM)