Những thay đổi trong chương trình tiêm chủng mở rộng
Chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR) ở Việt Nam được bắt đầu triển khai trên quy mô toàn quốc từ năm 1985 với 6 mũi vắc-xin cơ bản cho tất cả trẻ em dưới 1 tuổi (Lao, Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Bại liệt, Sởi). Thành công của công tác TCMR đã đem lại hiệu quả rõ rệt làm thay đổi về cơ bản cơ cấu bệnh tật ở trẻ em. Để tiếp tục duy trì thành tựu và kết quả công tác TCMR đã đạt được, năm 2018, Bộ Y tế có kế hoạch đưa một số vắc-xin mới vào chương trình TCMR. Cụ thể như sau:
Vắc-xin phòng bệnh Sởi - Rubella
 |
| Chích ngừa cho trẻ tại Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh BR-VT. |
Giai đoạn 2014-2016, Việt Nam đã triển khai thành công chiến dịch tiêm vắc-xin Sởi - Rubella cho hơn 23 triệu trẻ em trên toàn quốc do Ấn Độ sản xuất, góp phần kiểm soát dịch bệnh Sởi, Rubella. Năm 2017, số ca mắc thấp nhất trong 10 năm gần đây.
Được sự hỗ trợ của Chính phủ Nhật Bản, Việt Nam đã sản xuất thành công vắc- xin Sởi - Rubella. Trong tháng 3-2018, vắc-xin Sởi - Rubella được đưa vào sử dụng trong chương trình TCMR, bước đầu triển khai tại 4 tỉnh, kết quả thu được cho thấy tính an toàn tương tự như vắc xin Sởi - Rubella đã sử dụng như giai đoạn 2014-2016. Theo kế hoạch, từ tháng 4-2018, vắc-xin Sởi - Rubella (MRVAC) do Việt Nam sản xuất sẽ được sử dụng trên quy mô toàn quốc cho trẻ từ 18 tháng tuổi trong TCMR.
Vắc-xin Bại liệt tiêm (IPV)
Việt Nam đã thanh toán bệnh Bại liệt từ năm 2000 và bảo vệ thành quả trong hơn 17 năm qua. Để tiếp tục duy trì thành quả thanh toán Bại liệt đạt được, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, cùng với việc tiếp tục cho trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi uống 3 liều vắc- xin Bại liệt bOPV (vắc-xin Bại liệt 2 tuýp), Bộ Y tế sẽ đưa vắc-xin tiêm IPV cho trẻ 5 tháng tuổi vào chương trình TCMR từ tháng 8-2018.
Vắc-xin 5 trong 1 phòng bệnh Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Viêm gan B, Viêm phổi/Viêm màng não mủ
Trong hơn 7 năm qua, chương trình TCMR đã sử dụng vắc-xin Quinvaxem để tiêm cho trẻ dưới 1 tuổi. Hiện nay, nhà sản xuất Berna Biotech đã ngừng sản xuất vắc-xin Quinvaxem, số vắc-xin Quinvaxem còn lại dự kiến sẽ sử dụng đến hết tháng 5-2018 trên quy mô toàn quốc. Vì vậy, Bộ Y tế đã có kế hoạch chuyển đổi sử dụng vắc-xin Quinvaxem bằng loại vắc-xin phối hợp 5 trong 1 tương tự về thành phần và hiệu quả phòng bệnh, tên của vắc-xin mới này là ComBE Five. Theo kế hoạch, vắc-xin ComBE Five sẽ được đưa vào sử dụng trên quy mô nhỏ tại 4 tỉnh, sau đó sẽ đưa vào sử dụng rộng rãi trên quy mô toàn quốc vào cuối quý II năm 2018. Một điều cần lưu ý là, vắc-xin Quinvaxem vẫn tiếp tục được sử dụng trong chương trình TCMR cùng với việc chuyển đổi dần sang sử dụng vắc-xin ComBE Five.
Bộ Y tế khuyến cáo các bậc cha mẹ tiếp tục đưa con đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch các vắc-xin trong chương trình mở rộng để trẻ em không bị mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tuy vậy, vì vắc-xin cũng là một sinh phẩm y tế, là thuốc nên có thể sẽ có những tỷ lệ tai biến nhất định (cho dù là rất nhỏ và thường là nhẹ). Điều quan trọng là các điểm tiêm chủng phải tổ chức thực hiện nghiêm ngặt quy trình an toàn tiêm chủng theo quy định của Bộ Y tế. Đồng thời, các bậc cha mẹ hãy thực hiện chăm sóc, theo dõi trẻ sau tiêm đầy đủ theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Nếu trẻ có biểu hiện bất thường, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế, điểm tiêm chủng để khám, xử trí kịp thời.
Bên cạnh đó, hiện nay, do tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, và kết quả của một số nghiên cứu, đánh giá cho thấy miễn dịch bảo vệ phòng bệnh Sởi ở phụ nữ mang thai thấp, Bộ Y tế khuyến cáo phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đến các cơ sở y tế tiêm vắc-xin phòng bệnh Sởi - Rubella để chủ động phòng bệnh cho chính mình và phòng bệnh Sởi, hội chứng Rubella bẩm sinh với đa dị tật cho con. Bộ Y tế cũng đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tiếp tục nghiên cứu về việc tiêm vắc-xin Sởi cho trẻ từ 6 tháng tuổi vào cuối năm 2018 (thay vì tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi như hiện nay).
BS. NGUYỄN VĂN LÊN