Con cua mùa cạn
Ngọn gió chớm bấc như đang gọi heo may trở về. Ngoài đồng, cành lúa cũng lung lay hiu hiu đón gió.
Gió trải bờ ruộng, gió đong đưa bao thảm lúa đang ươm vàng chín trĩu, thoang thoảng mùi lá, oằn cong con gái, thấy thương.
Dưới mương, nước rặt lại sau những cơn lụt lênh láng, còn cạn sệt. Trên từng gốc rạ xăm xắp nước khe; đâu đó trong rãnh ở đám bàu trũng, ngọn lúa vươn cao ngang ngực, sắp lớp đàn cua đang nằm phơi lưng óng ả, thơi thả, nhả đều bong bóng nước.
Nghe động đậy đó đây, cả đàn bèn rũ nhau bò lũ lượt, lểnh nghểnh tiếp tục đi săn mồi hay núp lánh dưới ánh nắng trưa.
Bất chợt, đôi cánh cò vụt thoáng bay nhanh nghe xào xạc, oang oác gọi bầy; khiến cả nhóm bỗng giật mình! Nhưng trên tay vẫn bện chặt chịa chiếc thang của thùng thiếc. Bên trong đang lõm ngõm, sột soạt, bò ngang bò dọc bởi mớ cua don don, xam xám no tròn hột lúa, mà tụi mình vừa chồm chộp được lúc nãy.
Sỡ dĩ phải rọng lại trong thùng thiếc, bất kể tròn hay vuông, có lẽ vì đáy nó hơi sâu, chung quanh đều phẳng đứng và trơn láng. Một vài con muốn leo chồng lên nhau đi chăng nữa, cũng khó bề trèo ra ngoài cho đặng? Kìa, đến xế trưa…
Mặc kệ tay chưng lắm lem bùn đất xen lẫn cái đau điếng đang se lại sau khi bị chúng kẹp đã đời, tơi tả ngón tay, song từng nhóm đều quay quần lại bên vũng đìa phía xa xa còn nước đầy, đã lắng đọng bùn sình, rửa sơ mình mẩy rồi hối hả quẫy cua đem về nhà mà lòng nôn nao, khoan khoái khó tả đâu đâu.
Ồ ! Sao mà thích vậy.
Chiều hôm, với bữa cơm có thêm tô canh mướp gạch cua mát ngọt, dĩa cua rang muối đậm đà hay chiên xào giòn ngấu, béo ngậy, để cuốn với bánh tráng mỏng cùng mớ rau thơm sau vườn, sánh chẳng còn gì bằng, rất đỗi thân thương.
Rồi, hầu như ai nấy đều tan biến mất tiêu bao nỗi niềm nhọc nhằn, vất vả, lặn lội từng buổi trưa, dưới nắng chang chang, rám mặt ngoài đồng, mới được đong đầy.
À, đâu đây có lẽ vẫn còn in đậm hình bóng của tuổi thơ, trong nỗi da diết trước bao phong cảnh miền quê đẹp lắm từ bao giờ?
Ngày nay, hễ nghe lại những câu ca dao dung dị, sâu lắng ngọt ngào về con cua mà sao lòng dạ lại thấm đậm ý vị và làm ngất ngây, xao xuyến tận tâm hồn!
- Đố anh hát thử một câu,
Có ba cái đầu, ba mươi sáu cái chân?
- Le le, vịt nước, bồng bồng
Con cua, con cáy, con còng sáu con
Con cua tám cẳng hai càng
Một mai hai mắt rõ ràng con cua…
Con cua mà ở dưới hang
Nó nghe giọng lý kềnh càng bò ra.
Gái nữ nhi nhà nghèo lấy chi nuôi mẹ,
Em bắt đỡ cua còng nấu hẹ mẹ ăn.
HẢI NGUYÊN