Lều cỏ
May cúi xuống cởi giày rón rén đi trên thảm lá khô, mùa này vườn điều trút lá, xếp thành từng thảm lá dày, khô giòn vỡ vụn dưới chân. Đi qua hết vườn điều cô dừng lại, kia vẫn là dòng sông thuở nào nhưng vắng lặng, không ồn ã, tấp nập như xưa, triền sông rộng ra, chỉ còn lác đác những bụi cỏ dại. Cô chạy dọc triền sông nhìn quanh quất, không còn nhận ra đâu là lối mòn cô và Sim thường đi qua. Từ vườn điều vọng ra tiếng kêu của một con chim lạ, vút lên rồi im bặt. Cô quay lại con đường cũ, trong ráng chiều cô nhận ra lối đi quen ngày nào giờ đã được đắp bê tông, hai bên đường nhà mọc lên san sát, dẫn đến ngôi chợ làng. Chiều tắt nắng, chợ cũng đã vãn, tiếng lá cây va vào nhau lạo xạo tạo nên những thanh âm buồn.
Mùa hè năm đó May mười một tuổi…
Về quê nội, giữa trưa nắng May ra đồng chơi trò ném banh đất với tụi trẻ con trong làng, cái trò ở thành phố cô chơi hoài mà về quê vẫn ham. Mới ném được vài vòng, một đứa trong bọn đã gây sự, đuổi May ra: “Chơi với con gái thành phố tụi mày chán lắm!”. Cô đến dưới gốc trâm ngồi, nước mắt ứa ra, trên cao đàn chim dồng dộc kéo về làm tổ, chúng đánh rơi cả những cọng cỏ lên tóc cô. Cô ngước lên. Một cậu nhỏ từ đâu xuất hiện, gương mặt đen nhẻm, bộ quần áo lấm lem có dễ cả tuần chưa thay. Đến trước cô, cậu nhỏ lúng túng hồi lâu rồi thốt lên “May ưng chơi banh đất không?”. Cô ngớ người, cậu nhỏ là ai, sao biết tên May? Một thoáng bối rối cô hỏi “Ủa, bạn tên gì, sao biết tui?”. “Tui là Sim, tui ở lều cỏ bên sông”. “Bên sông?” Cô tròn mắt ngạc nhiên. “Ừ, bên sông, ông nội tui chèo đò ở bến sông”.
Nghe cậu nhỏ nhắc đến bến sông cô phấn khởi hẳn lên “Hồi nào cho tui theo ra sông với!”. “Thì đi. May muốn lúc nào tui đưa đi?” “Bây giờ được không?” “Tại sao không?” Sim cười, để lộ hàm răng trắng toát trên gương mặt đen nhẻm. Cô đứng lên chìa tay cho cậu nhỏ, Sim rụt rè nắm lấy. Cả hai chạy bỏ lại phía sau tiếng chọc ghẹo của tụi trẻ chăn bò “Hai vợ chồng bồng đứa con bỏ vô lon kêu chút chít…”.
Đến triền sông hai đứa dừng lại thở hổn hển, Sim nằm dài trên cỏ, hai tay gối đầu mơ màng nhìn con diều đang lơ lửng trên cao. Cô ngồi bên Sim rất lâu, nghe Sim kể chuyện Thủy thần mỗi năm ghé bến sông một lần. Nắng tắt, Sim kéo cô ra mé nước, chỉ ra giữa dòng “Ông nội tui đó!”. Cô nheo mắt nhìn ra dòng sông vắng, một con đò nhỏ đang vào bờ, trên đò một cụ ông và hai người đàn bà lam lũ với quang gánh đầy nhóc rau. Đò cập bến, ông cụ cột đò vào cây sào neo, thấy cô ông thoáng ngạc nhiên “Ủa con nhà ai đây?” “Dạ…” cô bối rối. “Là May đó nội, May là bạn con, ở xóm trên” Sim nhanh nhảu. “Chu cha, nay có bạn dắt về cho ông coi nữa!” Ông nội cười lớn, giơ bàn tay cầm cái bọc lên cao “Thù lù nè, cho bạn ăn đi!”.
Sim kéo cô chạy ngược triền sông, gió từ cánh đồng thổi lên mùi bùn đất hăng hăng. Sim gỡ lớp vỏ ngoài, đưa cho cô trái thù lù tròn vo bên trong. Cô nhỏ nhẻ ăn, lần đầu nếm vị chua chua ngọt ngọt của loại trái cây mọc dại, cô vừa thích thú vừa ngạc nhiên. Sim lẳng lặng gỡ hết bọc thù lù, cô ăn đến trái cuối cùng mới sực nhớ Sim chưa có trái nào, mặt cô ửng đỏ khiến Sim phá lên cười ngặt nghẽo…
Sim sống cùng ông nội trong lều cỏ giữa đồng, chỗ này cỏ cây thưa thớt, ít người qua lại. Ông làm nghề chèo đò từ ngày trai trẻ, cả đời ông gắn với con đò, với sông. Nhiều lần cô định hỏi Sim về cha mẹ nhưng cô dừng lại, linh cảm mách bảo cô sẽ chạm vào nỗi đau Sim. Mùa hè năm đó trôi nhanh, cô trở về thành phố với cái lồng chim trên tay, trong đó một chú chim dồng dộc mới lớn và một bọc thù lù thiệt to. Cái lồng chim Sim cặm cụi làm ba ngày và một buổi chiều giang nắng trên rẫy để hái thù lù cho cô.
Những nếp nhà cũ kỹ nép vào nhau yên lặng rồi lùi dần, ngồi trên xe cô ngoái lại thấy Sim vẫn đứng trông theo, chiếc áo màu đất sẫm lại trong chiều.
 |
| Minh họa: MINH SƠN |
* * *
Mười sáu tuổi. Cô đã biết ngóng đợi mùa Hè để về quê nội, về với Sim. Có những ngày cuối tuần bất chợt cô xin bố mẹ lên xe khách về quê. Lần nào xuống xe, từ đường quốc lộ về làng cô đã thấy Sim đứng đó với chiếc xe đạp nặng như con trâu sắt, chiếc xe Sim còn dùng để chở lúa cho ông ngoài giờ đi học. “Sao biết May về mà đứng đợi vậy?” Cô ngồi phía sau rướn người lên hỏi, tiếng Sim cười lẫn vào gió từ đồng thổi lên phần phật.
Hoàng hôn, chân trời rực lên màu đỏ ối, hai đứa ngồi thõng chân trên bờ đê nghe gió mơn man, cô lại hỏi câu ban chiều, Sim ngước nhìn mảnh trăng non mọc sớm, giấu nỗi bối rối “Ừ… thì chiều nào đi học về anh cũng ra đó ngóng coi, biết đâu May về”. Cô yên lặng, nghe nỗi xao xuyến ngập tràn trong trái tim tuổi mười sáu. Cô kín đáo nhìn qua, gương mặt Sim trong chiều muộn phơn phớt một nỗi buồn khó tả. Sâm sẩm tối, xóm bên sông chìm trong hiu hiu buồn. “May nè…” Sim đột ngột nhìn cô “Anh học hết năm nay thôi, ở nhà chèo đò cho nội, nội nay yếu rồi”. “Ơ… tại sao chứ?” Cô ngơ ngác. “Mai này May đi học xa, phải vậy không?” Giọng Sim chầm chậm, anh tránh nhìn vào đôi mắt cô đang mở to: “Ừ, May sẽ đi học xa”.
Đêm sập xuống, sao trời chi chít soi xuống mặt sông, trăng chầm chậm lên, một chú chim lẻ đàn kiếm ăn về muộn, tiếng kêu xao xác trên sông. “Vậy rồi… May có trở về không?” Sim ngập ngừng, đôi mắt nâu như sẫm lại. “Về chứ, May sẽ về quê, May còn nội, còn… Sim mà!” Đôi mắt cô trong suốt nhìn Sim. Sim cúi đầu yên lặng, cô thoáng nghe tiếng Sim thở dài khe khẽ, tiếng thở dài của chàng trai mười bảy tuổi, buồn hiu. Trong bụi cỏ, đom đóm ở đâu kéo về từng đàn lập lòe từng vệt sáng xanh lè, ma quái.
…Chuẩn bị cho chuyến du học xa nhà, May về quê. Mẹ gói ghém quà cho ông bà, không quên dặn dò cô sớm trở về để không lỡ chuyến bay. Cơn mưa giông trút xuống rồi tạnh ngay, con đường ngoằn ngoèo xông lên hơi đất, lớp đất đỏ quyện lại thành bùn đặc quánh. Sim không đón cô như mọi lần. Bên hiên, bà nội lùa đám củ mì vừa phơi một nắng vào cái nia, nhìn ra ngoài trời thở dài “Ông trời thiệt tình, mới nắng đó chớ đâu…”. Cô chạy ra lều cỏ, bên trong trống huơ, chỉ còn chiếc giường tre gãy vạt, ba cục gạch quây lại làm bếp lửa, trên đó nồi cơm nguội dễ đến mấy ngày. Ngoài mé sông bóng ai như Sim vừa neo đò vào bến. Thấy cô, Sim đứng lặng không thốt lên được lời nào. “Em về tạm biệt nội và anh, mai em về để ngày kia lên đường” cô khẽ nói. Sim cắm cúi đi, đôi chân như lết trên cát, đến triền sông Sim nằm vật xuống thổn thức. Đêm trăng suông, bóng cô và bóng Sim nhạt nhòa trên sông.
* * *
May lướt qua rừng trâm cố tìm chỗ cô và Sim thường ngồi ngày trước, tất cả đều bị con đường bê tông xóa sạch, chẳng còn lại dấu vết gì. Cô tựa vào gốc cây nhìn ra bờ sông… biết đâu bất ngờ Sim sẽ trở lại nơi này. Thời gian vụt qua, cô khắc khoải nhìn hoàng hôn của tuổi thơ tôi trôi đi và không bao giờ trở lại. Còn đâu cái nón cời nhấp nhô giữa đàn bò mỗi khi cô trở về, cái dáng gầy gò đen nhẻm nép vào bụi cỏ lau, đợi cô đi xa rồi mới bật ra tiếng gọi khẽ “May!”
Chiều nay, chỉ còn cô. Trong bóng chiều chập choạng của ngày cuối đông, nơi này cô nghe thấy ký ức vọng về như tiếng thở của sông. Cô gục xuống nấc nghẹn, tưởng như Sim đang ở thật gần, nhìn thấy cô thổn thức: “Hồi ấy em mười sáu tuổi, Sim nhớ không? Buổi chiều đông đi qua khúc sông này Sim cởi chiếc áo đang mặc trùm cho em ấm lại, Sim nhớ không?”. Xung quanh vắng lặng, chỉ còn bước chân cô trên lá khô lạo xạo. Cô kéo khăn trùm kín hai tai, nghe phảng phất đâu đây mùi cỏ tranh ẩm mục, mùi đất đồi và cả mùi tanh nồng của sông.
Khu vườn nhà nội chìm trong đêm, cô nằm yên trong căn buồng ẩm mốc, nghe bước chân lũ mèo chạy lạo xạo trên mái tôn. Ngoài kia trăng đổ tràn xuống cánh đồng, hắt qua ô cửa một vũng bàng bạc, sóng sánh. Cũng một đêm trăng như thế, Sim nắm tay cô chạy dọc triền sông… Sim đi và không bao giờ trở lại nơi này. Cô không khóc, dù đôi mắt ướt nhòe. Đêm thâu cô chìm vào giấc ngủ miên man...
Sáng sớm, cô ra đồng khi sương còn khuất mặt người. Giữa đồng cái ao vẫn còn nguyên, nước trong vắt. Một mình giữa đồng không, cô nhìn sâu xuống đáy nước ngỡ như gương mặt Sim hiện về, ưu tư, khắc khoải. Nhà ai đốt đồng khói rơm cay cả mắt, con đường đất đỏ trải dưới chân cô những thảm lá buồn thiu.
Những ngày trên quê nội, mỗi chiều cô lại ra sông, lòng nhen nhóm một niềm hy vọng sẽ có ngày Sim trở lại nơi này, nơi ngày xưa có chiếc lều cỏ ven sông, nơi ngày xưa có cô bé mười sáu tuổi đã yêu và hôm nay trở về tìm Sim. Vẫn là những chiều như thế, mảnh trăng non mọc sớm bên trời, soi xuống lòng sông rồi vỡ tan khi một chiếc thuyền độc mộc lướt qua. Đêm đã xuống nhưng ngày vẫn còn, cô thấy thấp thoáng đằng xa bóng ai như Sim và con đò đang từ từ vào bến đợi…
Truyện ngắn VŨ NGỌC GIAO