Từ ngày 1/7/2025, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) 2024 chính thức có hiệu lực, bổ sung nhiều quy định mới nhằm mở rộng quyền lợi, nâng cao chất lượng dịch vụ và giảm gánh nặng chi phí y tế cho người tham gia BHYT.
 |
| Luật Bảo hiểm y tế 2024 góp phần bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người tham gia BHYT. Trong ảnh: Người dân điều trị nội trú tại Bệnh viện Vũng Tàu. |
Tăng mức hưởng, tự do chọn nơi khám
Theo Luật sư Hoàng Ngọc Quý (Đoàn Luật sư tỉnh), điểm nổi bật đầu tiên của Luật sửa đổi, bổ sung Luật Bảo hiểm y tế là sự thay đổi mang tính đột phá về quyền đăng ký khám chữa bệnh ban đầu. Thay vì bị ràng buộc theo địa bàn cư trú hoặc nơi làm việc như trước, người tham gia BHYT sẽ được tự do chọn cơ sở y tế ở bất kỳ tỉnh, thành nào trong cả nước để đăng ký khám chữa bệnh ban đầu.
“Quy định mới góp phần đảm bảo thực quyền cho người tham gia BHYT, đặc biệt đối với nhóm lao động di cư, sinh viên học xa nhà, hay người cần chuyên khoa phù hợp. Đây là bước tiến thể hiện nguyên tắc lấy người bệnh làm trung tâm trong chính sách y tế”, Luật sư Hoàng Ngọc Quý nhận định.
Bên cạnh việc mở rộng quyền lựa chọn nơi khám chữa bệnh, mức hưởng BHYT theo luật mới cũng được điều chỉnh theo hướng có lợi cho người dân. Cụ thể, người tham gia BHYT sẽ được quỹ chi trả 100% chi phí khám, chữa bệnh tại cơ sở đăng ký ban đầu hoặc tại các tuyến y tế cơ bản trên phạm vi toàn quốc, áp dụng cho cả điều trị nội trú và ngoại trú.
Đặc biệt, trong các trường hợp cấp cứu, mắc bệnh hiểm nghèo hoặc bệnh hiếm, người bệnh sẽ được chuyển tuyến thẳng đến các cơ sở chuyên sâu mà không bị giảm quyền lợi BHYT như trước đây. Quy định này giúp người bệnh được tiếp cận kịp thời với dịch vụ chuyên môn cao, đồng thời giảm bớt gánh nặng tài chính trong những tình huống y tế nghiêm trọng.
Lần đầu tiên, Luật BHYT quy định rõ việc mở rộng phạm vi chi trả cho trẻ em dưới 18 tuổi đối với các bệnh lý khúc xạ và bệnh lác, vốn là những bệnh lý bị loại khỏi danh mục bảo hiểm trước đây. Việc này được đánh giá là phù hợp với xu hướng chăm sóc sức khỏe toàn diện cho thế hệ trẻ, góp phần hạn chế tình trạng tật thị giác trong cộng đồng.
Luật mới cũng tăng cường trách nhiệm đối với các DN sử dụng lao động, đối tượng thường có hành vi chậm hoặc trốn đóng BHYT. Theo đó, DN vi phạm sẽ bị truy thu số tiền nợ gốc kèm lãi phạt 0,03% mỗi ngày, đồng thời buộc hoàn trả toàn bộ chi phí khám chữa bệnh mà người lao động đã tự chi trả trong thời gian không có thẻ BHYT do lỗi của người sử dụng lao động. “Đây là điểm mới thể hiện sự nghiêm minh và công bằng trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động, tránh để họ trở thành “nạn nhân kép” khi vừa bị chậm đóng, vừa không được khám chữa bệnh đúng tuyến”, Luật sư Hoàng Ngọc Quý phân tích.
Tái cấu trúc hệ thống, chuyển đổi số toàn diện ngành BHYT
Theo đại diện lãnh đạo Bệnh viện Bà Rịa, một trong những nút thắt gây tồn đọng trong thực tiễn điều trị lâu nay là tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế ở các bệnh viện tuyến cuối, trong khi nhiều cơ sở khác lại dư thừa. Luật BHYT 2024 đã đưa ra giải pháp căn cơ giải quyết vấn đề này khi cho phép luân chuyển thuốc, vật tư y tế và dịch vụ cận lâm sàng giữa các cơ sở, đồng thời yêu cầu quỹ BHYT chi trả đầy đủ cho các hoạt động điều phối này.
Bên cạnh đó, luật điều chỉnh lại cơ cấu chi của quỹ BHYT, tăng tỷ lệ chi cho hoạt động khám chữa bệnh lên 92%, giảm chi phí vận hành và dự phòng còn 8%, trong đó tối thiểu 4% dành cho quỹ dự phòng rủi ro y tế. Việc này được kỳ vọng sẽ đưa nguồn lực tài chính tập trung nhiều hơn vào phục vụ người bệnh.
Một cải cách đáng chú ý khác là ứng dụng công nghệ thông tin trong toàn bộ chuỗi hoạt động BHYT. Luật hóa quy định cấp thẻ BHYT điện tử, liên thông dữ liệu khám chữa bệnh, xét nghiệm giữa các cơ sở, cũng như rút ngắn thời gian giám định, thanh toán chi phí khám chữa bệnh. Đây là nền tảng hướng đến một hệ thống quản lý BHYT hiện đại, minh bạch và người dân dễ tiếp cận hơn.
Không dừng lại ở cấp độ kỹ thuật, luật còn giao thêm trách nhiệm cho Bộ Y tế, bao gồm cập nhật phác đồ điều trị, xây dựng danh mục thuốc, dịch vụ kỹ thuật phù hợp thực tiễn và tăng cường giám sát hệ thống. Đặc biệt, báo cáo quyết toán chi của BHXH sẽ được Kiểm toán Nhà nước kiểm tra hàng năm, tạo cơ chế giám sát độc lập và công khai trong sử dụng quỹ BHYT.
Ông Nguyễn Tấn Bản, Giám đốc Sở Y tế nhận định, những điểm mới trong Luật sửa đổi lần này đã góp phần tháo gỡ hàng loạt tồn tại suốt nhiều năm qua, đồng thời nâng cao chất lượng điều trị, giúp hệ thống BHYT vận hành linh hoạt, tiết kiệm và lấy người bệnh làm trung tâm đúng nghĩa.
Ông Nguyễn Tấn Bản cũng cho biết thêm, trong thời gian tới, Sở Y tế sẽ tăng cường công tác truyền thông, chủ động phối hợp với Bảo hiểm Xã hội tỉnh tổ chức các hội nghị tập huấn cho cán bộ y tế xã, phường và thông tin cho người dân về quyền lợi mới mà họ được hưởng theo quy định mới.
Bài, ảnh: TRÚC GIANG