Chương trình "doanh nghiệp ưu tiên" của ngành hải quan: Nhiều lợi ích nhưng doanh nghiệp khó tiếp cận

Chương trình “Doanh nghiệp (DN) ưu tiên’’ do Tổng cục Hải quan triển khai đã tạo nhiều thuận lợi cho DN khi làm thủ tục thông quan hàng hóa, giúp DN giảm thời gian, chi phí, nâng cao uy tín với khách hàng. Tuy nhiên, đến nay, số lượng DN tham gia chương trình này còn rất ít.

ĐEM LẠI LỢI ÍCH THIẾT THỰC CHO DN

Chương trình “DN ưu tiên’’ tạo thuận lợi cho các DN trong việc XNK hàng hóa. Trong ảnh: Bốc xếp hàng hóa XNK tại Cảng CMIT (huyện Tân Thành).

Năm 2011, Tổng cục Hải quan triển khai chương trình “DN ưu tiên” và giao Cục Kiểm tra sau thông quan chủ trì thực hiện. Ông Thái Hoài Nam, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm tra sau thông quan (Cục Hải quan tỉnh BR-VT) cho biết, để tham gia chương trình này, DN phải có đủ các điều kiện: Tuân thủ pháp luật về thuế, hải quan hoặc đã có sai phạm nhưng chỉ bị xử phạt hành chính không quá 3 lần, mức phạt mỗi lần không quá 20 triệu đồng; Kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) mỗi năm đạt từ 100 triệu USD trở lên; DN đã thực hiện thủ tục hải quan điện tử, thuế điện tử, thanh toán hàng hóa XNK qua ngân hàng; Thực hiện tốt chính sách kiểm soát nội bộ; Chấp hành tốt pháp luật về kế toán, kiểm toán…

Tham gia chương trình “DN ưu tiên”, DN được hưởng 7 chế độ ưu tiên đặc biệt trong XNK hàng hóa, gồm: miễn kiểm tra chứng từ, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa; thông quan bằng tờ khai chưa hoàn chỉnh; ưu tiên thực hiện trước thủ tục hải quan so với các DN khác; đưa hàng hóa nhập khẩu về kho của DN để bảo quản trong khi chờ kết quả kiểm tra chuyên ngành; hoàn thuế trước, kiểm tra sau; thực hiện nhập khẩu hàng hóa trước, khai hải quan sau; miễn kiểm tra sau thông quan tại trụ sở cơ quan hải quan.

Như vậy, có thể thấy, nếu được áp dụng chế độ trên, DN giảm được rất nhiều thời gian, chi phí khi thông quan hàng hóa. Ông Thái Hoài Nam cho hay, phần lớn DN tham gia chương trình “DN ưu tiên” đều phát triển mạnh mẽ, mở rộng đầu tư, gia tăng quy mô hoạt động.

Tham gia chương trình “DN ưu tiên” giúp Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen thuận lợi trong việc xuất khẩu hàng hóa. Trong ảnh: Bốc hàng tôn Hoa Sen lên tàu xuất khẩu sang Mỹ tại cảng SSIT (huyện Tân Thành). Ảnh: THÀNH HUY

Tháng 7-2014, Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen (huyện Tân Thành) là một trong những DN trên địa bàn tỉnh tham gia chương trình “DN ưu tiên”. Nói về những lợi ích mà chương trình mang lại, ông Nguyễn Minh Khoa, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen cho biết: Hàng hóa XNK của DN được phân vào luồng xanh (được miễn kiểm tra hồ sơ, kiểm tra thực tế và được thông quan ngay) và chỉ mất 5-7 phút để thông quan cho một lô hàng. Trước đây, để hoàn thành thủ tục và thông quan một lô hàng, DN mất khoảng 5 giờ. Kể từ khi được áp dụng chế độ ưu tiên trong lĩnh vực hải quan, thời gian hoàn thành thủ tục khai báo hải quan đã giảm xuống còn 3-5 giây và chỉ mất thêm khoảng 5 phút để hoàn thành các thủ tục thông quan để xuất hàng. Việc khai báo thuận tiện giúp cho DN tiết giảm được chi phí, nhân lực trong thực hiện thủ tục hải quan (trước đây, DN phải bố trí 2 người làm thủ tục này, nay chỉ còn 1 người thực hiện). Bên cạnh đó, uy tín của DN cũng tăng lên nhờ tiến độ giao hàng nhanh, chính xác.

Theo đại diện Liên doanh Việt - Nga Vietsovpetro, DN thường phải nhập khẩu máy móc, thiết bị phục vụ phát triển các dự án, khắc phục sự cố trong quá trình thăm dò, khai thác dầu khí. Do vậy, khi tham gia chương trình “DN ưu tiên”, DN được nhiều thuận lợi trong quá trình mở tờ khai hải quan và nhận hàng hóa, có thể mở tờ khai hải quan điện tử 24/24 giờ, 7/7 ngày trong tuần...

DN KHÓ TIẾP CẬN

Cán bộ Chi cục Hải quan cửa khẩu Cái Mép làm thủ tục thông quan tự động cho khách hàng.

Thực tế cho thấy, tham gia chương trình “DN ưu tiên”, DN rất thuận lợi trong việc XNK hàng hóa. Tuy nhiên, đến nay, số DN tham gia chương trình này chưa nhiều. Sau 8 năm triển khai chương trình, hiện mới chỉ có 64/500 ngàn DN trong cả nước tham gia, chủ yếu là các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Riêng tại BR-VT, theo báo cáo của Cục Hải quan tỉnh, trong số 1.251 DN thường xuyên làm thủ tục tại hải quan, hiện chỉ có 3 DN tham gia chương trình “DN ưu tiên”, gồm: Liên doanh Việt - Nga Vietsovpetro, Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen, Công ty CP Tong Hong Tannery Việt Nam.

Nguyên nhân chính khiến DN chưa tiếp cận được chương trình “DN ưu tiên” là do điều kiện tham gia chương trình rất khắt khe. Ông Shih Yung Chang, Giám đốc Công ty CP Tong Hong Tannery Việt Nam cho biết, một trong những điều kiện “khó” của chương trình là DN không có bất kỳ vi phạm nào trong lĩnh vực hải quan 2 năm liên tiếp. Trong khi đó, DN rất thể mắc những lỗi rất nhỏ như: đóng thuế chậm một vài ngày, không thống nhất với cơ quan hải quan về việc áp mã số hàng hóa…

Từ thực tế nêu trên, các DN cho rằng, Tổng cục Hải quan cần nghiên cứu, xem xét điều chỉnh một số tiêu chí để DN có thể tham gia chương trình. Cụ thể, cần “hạ” quy định mức kim ngạch XNK phải đạt từ 100 triệu USD/năm trở lên; bổ sung thêm một số lĩnh vực khác được tham gia chương trình (như: dệt may, giày da…) vì hiện nay mới chỉ có các DN thủy sản, nông sản, dầu thô, vật liệu xây dựng… được tham gia chương trình này. Đồng thời, ngành hải quan cần đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu mở rộng diện DN ưu tiên, giao quyền cho DN tự kê khai, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật, giảm bớt tiền kiểm để chuyển sang hậu kiểm…

Về những kiến nghị nêu trên của DN, Theo Cục Kiểm tra sau thông quan (Tổng cục Hải quan) cho biết, hiện nay, một số quy định mới về chế độ ưu tiên, điều kiện được công nhận DN ưu tiên trong lĩnh vực hải quan đang được Tổng cục Hải quan nghiên cứu sửa đổi, bổ sung trình cấp thẩm quyền ban hành trong thời gian tới.

Bài, ảnh: TRÀ NGÂN