Montolieu, nằm ở phía Nam nước Pháp trở thành làng sách có bảo tàng nghệ thuật và nghề sách kể từ năm 1990, xuất phát từ sáng kiến của Michel Braibant, một nghệ nhân đóng sách người gốc Bỉ. Bảo tàng này thừa kế bộ sưu tập cá nhân của Michel Braibant gồm sách, đồ vật, dụng cụ hiếm và cổ. Ngoài ra, ở đây còn trưng bày vài cỗ máy in và đóng sách. Đến năm 2022, làng sách Montolieu đã có 18 hiệu sách với 100.000 đầu sách, bao gồm sách cổ, sách cũ, sách hiếm, sách hạ giá và cả sách mới.
 |
| Một cửa hàng sách trong ngôi nhà cũ tại Montolieu. |
Montolieu nằm lọt thỏm giữa các dải núi và những cánh đồng nho. Điểm xuyết dọc các ngóc ngách đường làng là những gốc cây ô-liu, cây bách, xương rồng. Bước vào Montolieu, du khách như đi lạc vào giữa một thư viện khổng lồ không được sắp đặt ngay ngắn. Các con phố nhỏ như những hành lang, các cửa hàng nhỏ như những gian phòng hiện ra bất ngờ ở mọi góc. Nhưng sự thiếu quy củ này là điều tuyệt vời nhất để la cà, lạc lối vào những hiệu sách cũ, cổ với đủ thể loại: tiểu thuyết, thơ, truyện tranh, trinh thám, viễn tưởng, kịch bản, kí họa, khoa học, bí truyền, làm vườn, nấu ăn…
Ở đây, đa số các hiệu sách chính là những ngôi nhà cổ kính. Du khách có thể dừng chân trong xưởng vẽ của một họa sĩ, rồi vào lật sách và đọc sách cả tiếng đồng hồ trong một hiệu sách, đi tiếp vào các cửa hàng trang sức được làm thủ công từ đá, kim loại, giấy, hoa khô, gỗ, hay sà vào một nhà hàng ẩm thực để thưởng thực đặc sản miền Nam. Montolieu mở cửa thường xuyên và mỗi năm đón tiếp hơn 52.000 khách du lịch, đặc biệt là những nhà sưu tầm sách và các học sinh phổ thông.
Ngoài 18 hiệu sách, Montolieu còn là làng nghệ sĩ với 22 xưởng nghệ thuật và 6 xưởng nghề sách, 3 trung tâm văn hóa. Từ 20 năm nay, các nghệ sĩ hội họa, điêu khắc, gốm, truyện tranh, nhiếp ảnh, khắc chữ, nghệ thuật thị giác đến lập xưởng, sống ngay tại làng mang lại cho Montolieu một hơi thở nghệ thuật và đời sống xã hội mới. Sức sống và sự năng động của làng còn được thể hiện qua các hoạt động văn hóa trải dài suốt năm như hội chợ sách, hội thảo, hòa nhạc, khóa thực tập hay đào tạo, giao lưu với các tác giả, triển lãm, festival Pages de jazz (Ngày quốc tế Nghệ thuật) của riêng làng…
Nếu chỉ nghe nói về làng này thì du khách có thể mường tượng nơi đây chỉ toàn giấy với chữ, nhưng điều thú vị nho nhỏ lại nằm ở mấy cửa hàng chuyên về đĩa nhạc vinyle cũ. Vừa dạo chơi làng sách, du khách vừa được nghe những tiếng nhạc phát ra từ những góc phố nhỏ. Khoảnh khắc đi dạo trên những con đường làng, tạt vào quầy sách lật giở từng trang bồi bổ tri thức trong sự thư thái của những khoảng lặng bình yên, quên đi căng thẳng của đời sống đại đô thị, đó là những cảm giác chỉ bắt gặp ở Montolieu.
BẢO NGỌC