Tách bạch, phân định rõ giữa thu hồi và đấu giá quyền sử dụng đất

Tiếp tục chương trình phiên họp 25, ngày 25/8, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga phát biểu tại phiên họp. Ảnh: DOÃN TẤN

Bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, về quyền của đơn vị sự nghiệp công lập lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền hàng năm được thế chấp tài sản gắn liền với đất thuê (khoản 2 Điều 35), hiện có 2 loại ý kiến về định hướng tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội.

Loại ý kiến thứ nhất, đơn vị sự nghiệp công lập khi lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền hàng năm thì không được quyền bán, thế chấp và góp vốn bằng tài sản gắn liền với đất thuê và quyền thuê trong hợp đồng thuê. Loại ý kiến thứ hai, đơn vị sự nghiệp công lập khi lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền hàng năm thì không được quyền bán, góp vốn bằng tài sản gắn liền với đất thuê và quyền thuê trong hợp đồng thuê nhưng được quyền thế chấp tài sản gắn liền với đất thuê.

Để bảo toàn tài sản công và phù hợp với quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, Thường trực Ủy ban Kinh tế thống nhất với loại ý kiến thứ nhất; đồng thời đề nghị Bộ TN-MT, Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp báo cáo tình hình thực hiện chính sách, pháp luật hiện hành, tiếp tục phối hợp với Thường trực các Ủy ban: Kinh tế; Pháp luật; Tài chính - Ngân sách rà soát quy định của pháp luật có liên quan, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy, quy định theo hướng liệt kê các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng có ưu điểm bảo đảm sự rõ ràng, dễ theo dõi, dễ áp dụng. Tuy nhiên, việc liệt kê quá cụ thể, chi tiết các dự án, công trình thu hồi đất khó bảo đảm bao quát, đầy đủ.

Làm rõ mục đích sử dụng đất

Tại phiên họp, một số ý kiến cho rằng, Cơ quan soạn thảo, thẩm tra cần tiếp tục rà soát, đánh giá tác động đầy đủ của các quy định trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đối với các luật chuyên ngành, những dự thảo luật đang sửa đổi để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, không gây xung đột.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh đề nghị quy định rõ hơn vai trò, trách nhiệm của tổ chức phát triển quỹ đất để bảo đảm đủ năng lực thu hồi, phát triển quỹ đất phục vụ các dự án lớn tại địa phương.

Trong định giá đất, ông Lê Quang Mạnh đề xuất làm rõ nguyên tắc, mục đích sử dụng đất hiện tại hoặc trong tương lai để làm căn cứ định giá phù hợp, bảo đảm lợi ích của người dân, DN, nhà nước; mở rộng các trường hợp so với bảng giá đất hiện tại; tăng cường thu thập dữ liệu thị trường đất đai, liên thông mục đích sử dụng đất…

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga thống nhất với quy định chi tiết các dự án thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng để bảo đảm minh bạch trong quá trình thu hồi đất.

Tuy nhiên, về cơ chế xử lý đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất không đạt được 100%, bà Lê Thị Nga đề nghị cân nhắc, không đưa lên cơ chế đã thu hồi được 80%, phần còn lại 20% thì Nhà nước đứng ra thu hồi.

Làm rõ hơn về phương pháp định giá đất

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã có bước tiến dài, nhiều vấn đề lớn đã được tập trung giải quyết. Còn một số vấn đề được đặt ra khi soạn thảo dự án luật và phát sinh trong quá trình hoàn thiện luật, đòi hỏi Chính phủ, Bộ TN-MT, các cơ quan liên quan cần tiếp tục quan tâm, tập trung dốc toàn lực nhằm cho ý kiến vào những vấn đề lớn, còn ý kiến khác nhau, hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua.

Đối với thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, đây là vấn đề khó, “nếu theo phương pháp "chọn - cho" thì chi tiết đến mấy cũng vẫn thiếu nghĩa”. Vì vậy nên tiếp cận theo hướng "chọn - bỏ", tức là những gì cấm phải ghi vào trong luật. “Nếu tiếp cận theo phương pháp cũ, cố gắng liệt kê cho đủ thì rất khó có sự thống nhất”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Về tiêu chí thu hồi và đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án nhà ở thương mại, công trình thương mại, công trình dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, tổ hợp đa năng để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng phải tách bạch, phân định rõ giữa thu hồi và đấu giá nếu không sẽ dẫn đến chồng chéo ngay trong dự thảo luật; quy định tiêu chí, nguyên tắc để giao thẩm quyền cho địa phương thực hiện đấu thầu, đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu…

Đối với các trường hợp được thỏa thuận về nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại, nhà ở xã hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị có phương án thiết kế chính sách theo hướng phân loại nhà ở thương mại được quyền cho thuê, chuyển nhượng; nhà ở xã hội cho thuê hoặc thuê mua; nhà ở thương mại giá rẻ là loại hình giao thoa giữa 2 loại hình trên.

Về cơ chế xử lý đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất không đạt được 100%, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, việc chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để có đất thực hiện dự án là thỏa thuận mang tính dân sự, việc Nhà nước can thiệp bằng biện pháp thu hồi đất đối với các trường hợp không thỏa thuận được là không phù hợp. Nhà nước chỉ thực hiện chính sách hỗ trợ theo nguyên tắc của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Đối với quy định về trả tiền thuê đất hàng năm, Chủ tịch Quốc hội đề nghị xác định rõ trường hợp nào phải trả tiền 1 lần, ví dụ, dự án đầu tư mà sản phẩm vẫn liền với quyền sử dụng đất. Còn trường hợp trả tiền thuế đất hàng năm thì cần phải làm rõ để phù hợp với mức án của nhà đầu tư. Dự thảo có bước tiến lớn trong việc quy định tiền thuê đất trong 5 năm đầu và cần rà soát kỹ cách tính trong chu kỳ tiếp theo, trong đó căn cứ công năng sử dụng, không đơn thuần theo nhóm đất đai...

DIỆP TRƯƠNG