Tư tưởng Hồ Chí Minh về pháp luật và đạo đức

Suốt đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh gương mẫu chấp hành kỷ cương phép nước đồng thời cũng suốt đời kiên trì giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên nhất là những người có chức, có quyền. Chuẩn mực đạo đức càng cao thì vai trò nêu gương chấp hành luật pháp của cán bộ, đảng viên càng quan trọng bấy nhiêu.

Người dân làm thủ tục hành chính tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tập trung cấp tỉnh (Ảnh có tính chất minh họa). Ảnh: NGỌC NGUYỄN

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước kiểu mới,  toàn bộ quyền lực Nhà nước là của nhân dân. Điều 1 Hiến pháp 1946 khẳng định: “Nước Việt Nam là một nước dân chủ cộng hòa, tất cả quyền bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam. Không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo”.

Theo Hồ Chí Minh, một Nhà nước pháp quyền có hiệu lực mạnh là Nhà nước quản lý đất nước bằng pháp luật có hiệu lực trong thực tế. Trong một Nhà nước dân chủ, pháp luật và dân chủ phải luôn đi đôi với nhau mới bảo đảm chính quyền mạnh mẽ. Không thể có dân chủ ngoài pháp luật, pháp luật là bà đỡ của dân chủ. Mọi quyền dân chủ của người dân phải được thể chế hóa bằng hiến pháp và pháp luật, ngược lại hệ thống pháp luật phải bảo đảm cho quyền tự do dân chủ của người dân được thực hiện trong thực tế. Người chỉ rõ, Nhà nước phải hình thành các thiết chế dân chủ để thực thi quyền làm chủ của người dân, đội ngũ cán bộ, công chức Nhà nước phải hết lòng phục vụ nhân dân với tinh thần cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, “việc gì lợi cho dân, phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, phải hết sức tránh”.

Trong tư tưởng của Người, nhà nước của dân, do dân không chỉ ở chỗ Nhà nước đó do dân lập ra thông qua bầu cử dân chủ, mà phải xin ý kiến nhân dân những công việc hệ trọng, phải chịu sự kiểm tra, giám sát của nhân dân. Nhân dân có quyền phê bình, xây dựng, giúp đỡ Nhà nước. Quyết định dân chúng cho là không hợp thì phải sửa chữa. Phải dựa vào ý kiến của nhân dân mà sửa chữa cán bộ và tổ chức của Nhà nước. Người chỉ rõ: Chế độ ta là chế độ dân chủ. Nhân dân là chủ. Chính phủ là đày tớ của nhân dân.

Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở, Nhà nước ta là Nhà nước của dân, pháp luật của ta là pháp luật dân chủ, bảo vệ quyền lợi của nhân dân, phải nghiêm minh và phát huy hiệu lực thực tế. Người rất quan tâm đến việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước có trình độ văn hóa, am hiểu pháp luật,  thành thạo nghiệp vụ hành chính và nhất là phải có đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, tận tâm, tận lực suốt đời phục vụ nhân dân. Đồng thời, Người rất coi trọng việc giáo dục pháp luật cho nhân dân, góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng ý thức làm chủ, phát triển văn hóa chính trị, đạo đức và tính tích cực công dân. Muốn pháp luật có hiệu lực thực tế, mọi người phải sống và làm việc theo pháp luật, mọi người phải gương mẫu thực hiện pháp luật, không ai được phép lợi dụng chức vụ quyền hạn để được ngoại lệ. Trong việc thi hành pháp luật cái khó nhất là phải bảo đảm được tính vô tư, khách quan, công bằng, bình đẳng với mọi công dân trước pháp luật .

Những hiện tượng suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống “tự diễn biến” “tự chuyển hóa” của cán bộ, đảng viên bắt nguồn từ sự phai nhạt lý tưởng cách mạng, xa rời các nguyên tắc của Đảng, coi thường pháp luật. Không còn ý thức hết lòng vì nước vì dân, chỉ còn lại tham vọng chức vụ quyền lực để đem lại lợi ích cá nhân. Từ lũng đoạn kinh tế làm nghèo đất nước, làm sai lệch cán cân công lý đến lũng đoạn chính trị, phủ nhận vai trò lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, về mọi mặt của Đảng. Vì vậy kiểm soát quyền lực bằng giáo dục pháp luật, chấp hành nghiêm chỉnh luật pháp, giáo dục đạo đức cách mạng, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức trong sáng lối sống lành mạnh, trở thành yêu cầu bức bách để ổn định và phát triển.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức và tăng cường pháp luật cần được chúng ta kế thừa và phát huy trên con đường xây dựng Nhà nước pháp quyền mạnh mẽ, trong sạch, vững mạnh có hiệu quả. Thực tiễn cho thấy, xây dựng Đảng về đạo đức và việc đề cao ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật của đội ngũ cán bộ, đảng viên có mối quan hệ mật thiết, không thể tách rời. 

Thực hiện tốt công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, đảng viên để cán bộ, đảng viên gương mẫu tuân thủ, chấp hành pháp luật là một trong những biện pháp nhằm góp phần xây dựng Đảng về đạo đức, qua đó củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, bảo đảm mọi người dân đều tuân thủ và chấp hành nghiêm chỉnh Hiến pháp và pháp luật, phát huy vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội, trong quản lý đất nước và kiến tạo sự phát triển bền vững.

TRẦN CÔNG HUYỀN