Nhiều "câu hỏi nóng" về giao thông, môi trường

BỘ TRƯỞNG BỘ GT-VT NGUYỄN VĂN THỂ:
“Trạm thu phí có nơi còn dày, gây khó khăn cho người dân”

Là thành viên Chính phủ đầu tiên đăng đàn, sáng 4-6, Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Nguyễn Văn Thể đã phải đứng trước nhóm vấn đề: Giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông và bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong cả nước, nhất là tại các thành phố lớn. Giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng-kinh doanh-chuyển giao (BOT).

PHƯƠNG TIỆN CÔNG CỘNG CẦN ĐƯỢC ƯU TIÊN

Đặt vấn đề đường sắt là phương tiện công cộng cần được ưu tiên, là giá trị được thừa kế từ năm 1936, đại biểu Dương Trung Quốc (Đồng Nai) cho biết: “Trước đây Việt Nam đã có hệ thống đường sắt hoàn thiện nhất châu Á, để đường sắt trong tình trạng như hiện nay là do nhận thức của chúng ta. Cách đây 8 năm Quốc hội đã thẩm định và không tán thành xây đường sắt cao tốc Bắc-Nam nhưng vẫn khẳng định cần sớm có tuyến đường sắt hoàn thiện. Tuy nhiên, vì sao những năm qua đường sắt dậm chân tại chỗ?”.

Bày tỏ đồng tình cao với chất vấn của đại biểu Dương Trung Quốc, Bộ trưởng cho rằng, đường sắt phải quản lý như đường cao tốc, đây là loại hình vận tải đặc biệt, không có tuyến đường thứ hai để tránh do đó cần phải được quản lý chặt chẽ để tránh đường giao cắt, tránh việc xâm phạm phạm vi an toàn dẫn đến tai nạn. Tuy nhiên, thời gian qua, chúng ta chưa có những giải pháp đảm bảo an toàn giao thông tuyệt đối cho vấn đề này. Thừa nhận tuyến đường sắt lạc hậu, Bộ trưởng cho rằng, trước mắt cần có giải pháp cấp bách đảm bảo an toàn đối với hoạt động của ngành đường sắt. Về lâu dài, Bộ đang tập trung xây dựng đề án tuyến đường sắt Bắc-Nam tốc độ cao để báo cáo Quốc hội.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cũng cho rằng, đường sắt cần đầu tư rất lớn. Các dự án có thể lên tới cả chục tỷ USD. Tuy nhiên, Bộ trưởng khẳng định đã đến lúc dự án đường sắt Bắc-Nam cần được thông qua. Không có tuyến đường sắt Bắc-Nam sẽ là hạn chế rất lớn cho hoạt động vận tải cũng như phát triển kinh tế, xã hội.

TRẠM BOT QUÁ DÀY

Về một số dự án đầu tư theo hình thức BOT (xây dựng-kinh doanh-chuyển giao), ĐB Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) đặt vấn đề các dự án vừa qua đều chỉ định thầu. Sau đó, nhà đầu tư được chỉ định thầu bán lại để hưởng chênh lệch, đề nghị Bộ trưởng lý giải.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể thông tin không dự án nào không tổ chức đấu thầu, không công khai trên website đấu thầu của Bộ Kế hoạch-Đầu tư trong thời hạn một tháng theo quy định. Tuy nhiên, có nhiều dự án BOT chỉ có một nhà đầu tư tham gia nên Bộ Giao thông - Vận tải không thể tổ chức đấu thầu. “Luật cho phép Bộ Giao thông - Vận tải chỉ định thầu nếu chỉ có 1 nhà thầu tham gia”, Bộ trưởng nêu rõ. Bộ trưởng cũng khẳng định việc đấu thầu được Thanh tra Chính phủ, cơ quan chức năng, nhất là Bộ Kế hoạch-Đầu tư giám sát chặt chẽ. Nếu phát hiện có việc thông thầu, vi phạm Luật, căn cứ vào Luật Đấu thầu sẽ xử lý nghiêm.

Về vấn đề nóng bỏng liên quan đến trạm thu phí, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng, Bộ GT-VT đã làm đúng quy định của pháp luật về việc xét duyệt dự toán, vị trí đặt trạm thu phí. Những dự án BOT khi triển khai, quy định về vị trí, mức thu đều được giám sát chặt chẽ. Hiện nay, với những dự án sẽ triển khai, thực hiện chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, sau khi dự án được duyệt, Bộ GT-VT sẽ tiến hành lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật dự toán, phê duyệt hồ sơ dự toán của hồ sơ thiết kế kỹ thuật sao cho sát với thực tế, tránh tình trạng ký hợp đồng cao nhưng thực tế lại thấp. Việc này đã được triển khai cho dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông và các dự án hiện nay. “Tuy nhiên tôi cũng đánh giá là một số nơi trạm BOT còn dày, bà con cũng khó khăn”, Bộ trưởng thẳng thắn.

“Chính phủ bỏ ra nhiều tiền duy tu cầu đường nhưng xe quá tải liên tục phá nát đường dân sinh, không những vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông”, ĐB Dương Minh Tuấn (BR-VT) chất vấn người đứng đầu ngành GT-VT về trách nhiệm trong tổ chức, quản lý vận tải.

---

BỘ TRƯỞNG BỘ TN-MT TRẦN HỒNG HÀ: 
Rác thải là vấn đề rất bức xúc hiện nay

Chiều 4-6, QH tiến hành chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà các vấn đề liên quan đến công tác quản lý đất đai tại các thành phố lớn, các địa phương có nhiều khiếu nại, tố cáo; tình trạng ô nhiễm môi trường và kiểm soát hoạt động xả thải của các doanh nghiệp; các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu ở các vùng, địa phương, nhất là tại vùng đồng bằng sông Cửu Long.

ĐẾN 2030 PHẢI CÓ CÁC NHÀ MÁY PHÁT ĐIỆN SỬ DỤNG CÔNG NGHỆ XỬ LÝ RÁC

Trả lời chất vấn của đại biểu liên quan đến việc chưa kiểm soát, giảm thiểu được tình hình ô nhiễm nguồn đất, nguồn nước, Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định, “rác thải là vấn đề hết sức bức xúc hiện nay”, đồng thời nhận trách nhiệm trên cương vị Bộ trưởng Bộ TN - MT. 

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cho biết, vấn đề này có liên quan đến nhiều bộ, ngành. Cụ thể, Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm về vấn đề quy hoạch; Bộ Khoa học và Công nghệ giải quyết về vấn đề công nghệ. Do đó, các Bộ thống nhất đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quản lý tổng hợp về xử lý chất thải trên quan điểm, nguyên tắc và mục tiêu chú trọng đến công nghệ xử lý rác có tính toán phù hợp của các điều kiện kinh tế của các đô thị.

Theo tính toán của Bộ TN - MT, đến năm 2030, Việt Nam phải có các nhà máy phát điện bằng cách sử dụng các công nghệ xử lý rác. Các công nghệ này hiện nay đang được kiểm chứng và đánh giá cho đầy đủ, tuy nhiên việc lựa chọn các mô hình của thế giới sẽ phù hợp với tình hình thực tế của Việt Nam, sau khi được thẩm định qua Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ được công bố để các địa phương trong cả nước biết và thực hiện.

Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ RẤT LỚN, NHƯNG CHƯA ĐẾN MỨC NGHIÊM TRỌNG

Các ĐBQH Phạm Tất Thắng (Vĩnh Long), Nguyễn Anh Trí (Hà Nội), Trịnh Ngọc Phương (Tây Ninh) chất vấn Bộ trưởng về giải pháp xử lý tình trạng xả thải trực tiếp ra môi trường từ các khu công nghiệp; nguy cơ ô nhiễm môi trường từ bên ngoài biên giới; thực trạng, giải pháp xử lý ô nhiễm bụi, không khí ở các thành phố lớn; quản lý thị trường đất đai tại ba địa phương đang xây dựng đặc khu, vì đây là vấn đề đang gây bức xúc cho dư luận xã hội...

Cho rằng các khu, cụm công nghiệp chủ yếu do cấp huyện quản lý, do thiếu vốn nên về cơ bản không có hạ tầng, hoặc hạ tầng không kết nối, trong cụm công nghiệp lại bố trí dân cư ở..., Bộ trưởng nêu rõ, hiện trạng này đã dẫn tới tình trạng hình thành các khu dân cư ô nhiễm, chuyển ô nhiễm từ làng nghề ra các cụm công nghiệp... Tháng 5 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định về vấn đề này, trong đó có quy định trách nhiệm cụ thể của cấp tỉnh, cấp huyện... trong bảo đảm môi trường.

Liên quan đến ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn, Bộ trưởng Trần Hồng Hà thừa nhận “tình trạng này là rất lớn” (dù chưa đến mức nghiêm trọng như một tổ chức đã công bố)… Bộ đã tham mưu Thủ tướng ban hành kế hoạch giám sát môi trường không khí, công bố công khai để nhân dân biết, giám sát, có giải pháp để giảm nguồn thải từ giao thông; khắc phục tình trạng đốt rơm rạ khi thu hoạch...

KIỂM SOÁT BẢO ĐẢM ĐẠT CHUẨN MỚI ĐƯỢC XẢ THẢI

Các ĐBQH Hoàng Văn Hùng (Thái Nguyên), Lê Công Đỉnh (Long An), Lê Công Nhường (Bình Định)… chất vấn Bộ trưởng về giải pháp trước mắt và lâu dài xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường đất, nước; triển khai các giải pháp huy động các nguồn lực để ứng phó biến đổi khí hậu ở đồng bằng sông Cửu Long...

Trả lời các chất vấn này, Bộ trưởng Trần Hồng Hà thừa nhận ô nhiễm môi trường nói chung cũng như ô nhiễm môi trường lưu vực sông nổi lên vừa qua là xu hướng chưa đảo ngược. Hiện tượng này có ba nguyên nhân chính. Nguyên nhân thứ nhất có thể khắc phục được là các nguồn thải từ các nhà máy, khu công nghiệp. Trong thời gian qua, về cơ bản, Bộ TN - MT, các bộ, ngành, địa phương đã kiểm soát những nguồn thải này, và có biện pháp cụ thể yêu cầu xử lý, giám sát chặt, tức là “yêu cầu phải bảo đảm đạt tiêu chuẩn mới xả thải”. 

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, do sự phát triển cơ sở hạ tầng chưa chú ý đến công tác thu gom nước thải, nước thải vẫn lẫn với nước mưa, nên khoảng 95% lượng nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý, thải trực tiếp ra môi trường. Bên cạnh đó, các làng nghề truyền thống, mà trên thực tế nhiều làng nghề là công nghiệp cũ, lạc hậu biến tướng đã tham gia vào khu vực này. Với điều kiện, năng lực hạn chế nên chưa kiểm soát được hết các làng nghề, trong khi đó nguồn lực đầu tư Nhà nước có hạn.

Về trách nhiệm trên lưu vực sông, Bộ trưởng cho biết, hiện đã có cơ chế và Ủy ban bảo vệ lưu vực sông. Trong thời gian qua, đã có tiến bộ bước đầu, xác định địa phương nào có nước thải, có kinh phí nhiều phải tự xử lý tại nguồn. Với cơ chế này, Bộ trưởng cho rằng, thời gian tới, có thể xác định nguồn thải từng địa phương và cơ chế xác định trách nhiệm địa phương. 

HOÀNG NGUYỄN, LÂM OANH