Tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước

Sau chiến thắng Việt Bắc (Thu Đông năm 1947), theo sáng kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 27-3-1948, Ban chấp hành Trung ương Đảng ra chỉ thị phát động phong trào thi đua ái quốc, nhằm động viên mọi lực lượng phục vụ cho công cuộc kháng chiến và kiến quốc của dân tộc ta.

Bác Hồ tham gia tát nước tại Hà Tây, năm 1959. Ảnh: TƯ LIỆU

Tiếp đó, nhân kỷ niệm 1000 ngày toàn quốc kháng chiến (11-6-1948), Bác Hồ đã ra lời kêu gọi, chính thức phát động cuộc vận động thi đua ái quốc. Lời kêu gọi của Bác được đăng trên báo Cứu quốc ngày 24-6-1948 và đã đến với mọi tầng lớp nhân dân ở khắp mọi miền của Tổ quốc, đáp ứng với sự mong đợi và được nhân dân cả nước nhiệt tình hưởng ứng sôi nổi, rộng khắp, mang lại nhiều hiệu quả to lớn, thiết thực.

Thi đua yêu nước là một tư tưởng lớn của Bác Hồ và cách mạng Việt Nam, nó mang tính cách mạng, tính nhân văn sâu sắc và có giá trị thực tiễn to lớn, lâu dài, bởi “mục đích của thi đua yêu nước là làm sao cho kháng chiến mau thắng lợi, kiến quốc chóng thành công”, thi đua yêu nước là “dựa vào lực lượng của dân, tinh thần của dân để gây hạnh phúc cho dân”. Nội dung thi đua yêu nước được Bác Hồ nêu một cách đầy đủ, sâu sắc, trong lời kêu gọi cách đây 65 năm và vẫn mang giá trị to lớn đối với đất nước chúng ta hôm nay, cũng như sau này. Bác căn dặn “Bổn phận của người Việt Nam, bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh, bất kỳ làm việc gì đều cần phải thi đua… Mỗi người dân Việt Nam, bất kỳ già trẻ, trai gái, bất kỳ giàu nghèo, lớn nhỏ, đều cần phải trở nên một chiến sĩ đấu tranh trên mặt quân sự, kinh tế, chính trị, văn hóa”.

Bác nêu cụ thể: “Các cụ phụ lão thi đua đốc thúc con cháu hăng hái tham gia mọi công việc. Các cháu nhi đồng thi đua học hành và giúp việc người lớn. Đồng bào phú hào thi đua mở mang doanh nghiệp. Đồng bào công nông thi đua sản xuất. Đồng bào trí thức và chuyên môn thi đua sáng tác và phát minh. Nhân viên Chính phủ thi đua tận trung làm việc, phụng sự nhân dân. Bộ đội và dân quân thi đua giết cho nhiều giặc, đạt cho nhiều súng”. Với mục đích và nội dung nêu trên ngay từ khi lời kêu gọi thi đua yêu nước của Bác Hồ phát động đã được đồng bào, cán bộ, chiến sĩ hưởng ứng sôi nổi với nhiều cá nhân điển hình, tập thể tiêu biểu, ở mọi lứa tuổi, với những phong trào như: Thi đua giết giặc lập công, đẩy mạnh tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, hũ gạo nuôi quân, chăm sóc thương bệnh binh… Những phong trào thi đua nói trên đã thấm sâu vào các tầng lớp trong xã hội và có sức lan tỏa to lớn, trở thành động lực, sức mạnh của toàn dân, góp phần đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi, kiến quốc thành công. Đúng như Bác viết  trong lời kêu gọi (11-6-1948): Phong trào ái quốc sẽ ăn sâu, lan rộng khắp mọi mặt và mọi tầng lớp nhân dân và sẽ giúp dẹp tan mọi khó khăn và mọi âm mưu của địch đến thắng lợi cuối cùng.

Không chỉ ra lời kêu gọi mọi người thi đua yêu nước mà Bác Hồ còn luôn theo dõi sát sao và dành sự quan tâm đặc biệt, cũng như sự động viên kịp thời đối với phong trào.

Sau gần 4 năm tổng kết phong trào, năm 1952 tại căn cứ địa Việt Bắc đã tiến hành hội nghị lần thứ nhất và đã có 7 anh hùng, 150 chiến sĩ thi đua tiêu biểu được tuyên dương, đại diện cho hàng triệu người với nhiều phong trào trên khắp ba miền Bắc – Trung – Nam. Đến năm 1958, tại hội nghị tuyên dương anh hùng chiến sĩ thi đua lần thứ hai, đã có 95 anh hùng và 42.700 chiến sĩ thi đua tiêu biểu.

Bên cạnh hình thức hội nghị toàn quốc tuyên dương các anh hùng chiến sĩ thi đua như đã nêu trên, Bác Hồ còn quan tâm phát hiện, khen thưởng những tấm gương “người tốt, việc tốt” trong nhân dân. Người cho rằng đó là cách tốt nhất để lấy quần chúng, giáo dục quần chúng, lấy cái thiện đẩy lùi cái ác, khơi dậy những phẩm chất tốt đẹp trong mỗi con người Việt Nam. Theo số liệu tổng kết, trong phong trào thi đua “người tốt, việc tốt” đã có hơn 4000 người thuộc mọi lứa tuổi, ở mọi miền đã nhận được huy hiệu do Bác Hồ trao tặng.

Qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, tư tưởng thi đua yêu nước của Người phát động từ năm 1948, tiếp tục được lan tỏa rộng khắp, với nhiều nội dung như: phong trào “Ba nhất” trong quân đội, phong trào “Duyên Hải” trong công nghiệp, phong trào “Đại Phong” trong nông nghiệp. Phong trào “Ba sẵn sàng” trong thanh niên. Phong trào “Ba đảm đang” của phụ nữ. Phong trào “nghìn việc tốt” của thiếu niên, nhi đồng. Phong trào “mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt” ở miền Bắc, hay phong trào Đồng Khởi ở miền Nam, phong trào thi đua Ấp Bắc giết giặc lập công. Phong trào đấu tranh của giới phật tử, đòi tự do, cơm áo, hòa bình, phong trào đấu tranh chống Mỹ, ngụy của thanh niên, học sinh ở các đô thị miền Nam…

Ngày nay, cách mạng nước ta bước sang thời kỳ mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Bên cạnh những thuận lợi to lớn, chúng ta cũng đang đứng trước nhiều thử thách, khó khăn, đòi hỏi phải phát huy cao độ lòng yêu nước trong mỗi con người vì mục tiêu chung là dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Vì vậy, việc đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh càng cần được nhận thức đầy đủ và thực hiện một cách sâu rộng, hiệu quả. Ngày 21-5-2004, Bộ chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX đã ra chỉ thị số 39 CT-TƯ Về việc tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến:. Mới đây, Đại hội XI của Đảng nhấn mạnh: “Tổ chức các phong trào thi đua yêu nước, vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại…”. Điều đó càng khẳng định giá trị và ý nghĩa to lớn của phong trào thi đua yêu nước mà Bác Hồ kính yêu đã kêu gọi chúng ta cách đây tròn 65 năm.

T.S NGUYỄN XUÂN THÔNG