Mùa lũ, nên làm gì để phòng tránh bệnh về da?
Lũ lụt là một trong những thảm họa thiên nhiên phổ biến ở nước ta. Tất cả những người tiếp xúc và ngâm nước bẩn lâu ngày đều có nguy cơ mắc các bệnh về da và một số bệnh lý toàn thân.
Các bệnh lý về da được phân loại thành 4 nhóm, đó là: Các bệnh viêm da (ví dụ viêm da tiếp xúc); nhiễm trùng da (ví dụ nhiễm nấm và vi khuẩn); bệnh ngoài da do chấn thương; và các bệnh ngoài da khác (ví dụ như phản ứng do côn trùng cắn và cảm xúc tâm lý làm trầm trọng thêm các bệnh da nguyên phát).
Viêm da tiếp xúc: Giai đoạn cấp tính của viêm da tiếp xúc kích ứng bắt đầu với sự xâm nhập của hóa chất hoặc chất gây kích ứng qua da, gây tổn thương tế bào sừng và giải phóng các chất trung gian gây viêm. Việc ngâm mình lâu trong nước ngập là một trong những nguy cơ gây tổn thương tế bào sừng, dẫn đến viêm và kích ứng. Sự khởi phát của các triệu chứng thay đổi từ vài phút đến vài ngày tùy thuộc vào nồng độ của các chất gây kích ứng và thời gian tiếp xúc. Biểu hiện là các mảng ban đỏ tại vùng tiếp xúc, mụn nước, cảm giác châm chích, bỏng rát và đau nhức.
Cách xử lý: Tránh tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng và giữ khô tổn thương để ngăn ngừa các bệnh da thứ phát. Điều trị hỗ trợ bằng các thuốc có chứa corticosteroid tại chỗ và kháng histamine toàn thân.
Nhiễm nấm da: Việc tiếp xúc với nước lũ kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm nấm da. Bàn chân nơi tiếp xúc với nước bẩn nhiều nhất nên dễ mắc nấm nhất. Biểu hiện là ban đỏ, mụn nước, trợt loét da kèm theo ngứa nhiều. Mặc quần áo ẩm và tự ý bôi thuốc có chứa corticoide sẽ làm bệnh nặng thêm.
Bệnh da bội nhiễm do chấn thương: Trong bão lụt, tai nạn thương tích có thể xảy ra. Ban đầu là vết thương do chấn thương, sau đó là nhiễm trùng thứ phát. Biểu hiện là viêm đỏ, sưng tấy như viêm mô bào, hoại tử và nghiêm trọng hơn là nhiễm trùng huyết. Gặp trường hợp này, trước tiên cần làm sạch vết thương, bôi mỡ kháng sinh và băng vết thương để tránh bị nhiễm trùng. Thuốc kháng sinh dự phòng thường được dùng trong trường hợp vết thương bị nhiễm bẩn, có nguy cơ nhiễm trùng cao. Tiêm vaccin phòng uốn ván trong trường hợp cần thiết.
Bệnh da do côn trùng đốt, cắn: Triệu chứng thông thường của muỗi đốt là sẩn huyết thanh. Nghiêm trọng hơn có thể có xuất huyết, hoại tử. Tránh muỗi đốt là cách phòng ngừa lý tưởng nhất, mặc quần áo dài tay và sử dụng màn chống muỗi và chống côn trùng v.v... Kiến cắn có thể gây nên tổn thương viêm tại chỗ hoặc toàn thân (dị ứng).
Cách xử lý: Làm sạch tổn thương bằng xà phòng nhẹ, băng ép, chế phẩm làm dịu và tránh trầy xước để ngăn ngừa nhiễm khuẩn thứ phát (đây là biến chứng phổ biến nhất của những vết đốt này). Bôi các chế phẩm chứa corticosteroid và uống thuốc kháng histamine để giảm các triệu chứng ngứa và đau là những phương pháp điều trị thích hợp.
Ngoài ra, trong hoàn cảnh khó khăn như bão lụt, căng thẳng tâm lý có thể làm trầm trọng thêm một số bệnh như viêm da dị ứng, mày đay, rụng tóc từng đám, phù mạch, vẩy nến và bạch biến….
Nên làm gì để phòng tránh bệnh về da?
Nếu nhà bị ngập nước, hãy dùng ủng cao su và găng tay chống thấm nước trong quá trình dọn dẹp. Loại bỏ các vật liệu gia đình bị ô nhiễm không thể khử trùng như thảm, vách thạch cao… Những người bị suy giảm hệ thống miễn dịch, đặc biệt là những người đang điều trị ung thư, những người đã cấy ghép nội tạng và những người đang dùng thuốc ức chế hệ thống miễn dịch, phụ nữ có thai, trẻ nhỏ… nên tránh tham gia các hoạt động dọn dẹp.
Giặt quần áo, chăn ga bị nhiễm nước bẩn sớm nhất có thể. Không cho trẻ chơi ở vùng nước ngập và không cho trẻ chơi đồ chơi nhiễm nước bẩn. Một số đồ chơi như thú nhồi bông và đồ chơi trẻ em không khử trùng được nên được loại bỏ.
Tắm rửa bằng nước sạch, tránh ngâm tay, chân lâu trong nước và cố gắng giữ da sạch sẽ, khô ráo. Luôn rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sạch hoặc bằng chất tẩy rửa tay có cồn. Tất cả các vết cắt và trầy xước phải được làm sạch, xử lý bằng chất sát trùng và băng lại ngay lập tức.
Tránh bị muỗi đốt bằng kem chống côn trùng đốt, mặc quần áo dài. Hạn chế gãi và đến cơ sở y tế ngay khi có thể. Các thùng chứa nước nên được súc rửa định kỳ bằng dung dịch tẩy gia dụng. Hãy nghỉ ngơi 1-2 giờ một lần khi làm việc dưới nước.
Duy trì một thái độ lạc quan sẽ hỗ trợ ứng phó với thiên tai và phòng ngừa bệnh tật.
BS. NGỌC CHÂU