Phụ nữ và nghệ thuật

Từ xưa đến nay, bất kể có được công khai thừa nhận hay không thì phụ nữ Việt Nam vẫn luôn giữ một vị trí quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Cuộc sống càng hiện đại thì vai trò của người phụ nữ càng lớn. Ngoài việc đóng góp hơn năm mươi phần trăm dân số và gần năm mươi phần trăm lực lượng lao động xã hội, họ ngày càng có xu hướng tham gia vào những lĩnh vực tưởng như chỉ dành riêng cho nam giới như chính trị, quân sự, kỹ thuật... Tuy nhiên, riêng trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, nhất là nghệ thuật biểu diễn thì phải nói thẳng rằng những đóng góp của phụ nữ thực sự là có phần nổi trội hơn nam giới.

NSƯT Lê Mai cùng 3 người con gái nổi tiếng gồm NSND Lê Khanh, NSƯT Lê Vân, NSƯT Lê Vi.

Trong xã hội hiện đại với sự lên ngôi của của văn hóa nghe nhìn, nghệ thuật biểu diễn phát triển nhanh, mạnh, phong phú và đa dạng từ sân khấu, điện ảnh, ca nhạc, thời trang, nhan sắc… và nếu như trong công việc sáng tạo, văn hóa nghệ thuật, các nữ tác giả như nhà văn, biên kịch, đạo diễn, nhạc sĩ, họa sĩ thiết kế… có thể vẫn chưa cân bằng được với nam giới thì ngược lại ở lĩnh vực hoạt động biểu diễn nghệ thuật, dường như nhìn đâu cũng thấy bóng dáng của phụ nữ. Những nữ nghệ sĩ đó đã và đang đóng góp rất lớn cho hoạt động nghệ thuật biểu diễn.

Trước tiên phải kể đến loại hình giải trí được ưa chuộng nhất hiện nay đó là âm nhạc. Nếu trước đây những cố nghệ sĩ như Tân Nhân, Lê Dung hay các nghệ sĩ đã giải nghệ như Tường Vi, Bích Liên, Vũ Dậu đã có đóng góp lớn trong làng ca nhạc nhẹ Việt Nam, thì giờ đây chúng ta vẫn còn những giọng ca vàng của các nghệ sĩ nhân dân Thu Hiền, Thanh Hoa. Các ca sĩ hàng đầu Việt Nam vẫn được vinh danh là những diva như Thanh Lam, Hồng Nhung, Trần Thu Hà... và cả những ngôi sao sáng đắt show của làng nhạc Việt hiện nay như Mỹ Tâm, Hồ Quỳnh Hương, Hồ Ngọc Hà, Anh Thơ... hầu hết đều là nữ giới. Ngoài ra, thì những nữ ca sĩ như Thu Minh, Thủy Tiên, Lệ Quyên, Đông Nhi, Phương Thảo, Bảo Anh, Hương Tràm… cũng góp phần không nhỏ làm cho hoạt động âm nhạc ở Việt Nam sôi nổi, phong phú và đa sắc màu hơn. Trong lĩnh vực điện ảnh, ngoài những diễn viên tên tuổi như NSND Trà Giang, Như Quỳnh, Hoàng Cúc, Lan Hương, Minh Hòa… những ngôi sao sáng giá của phim thị trường một thời như Thu Hà, Diễm Hương, Việt Trinh, những diễn viên đa tài thành công cả trong vai trò diễn viên, đạo diễn và nhà sản xuất như Hồng Ánh, Ngọc Ánh, Ngô Thanh Vân, chúng ta còn có một dàn diễn viên trẻ tài năng đang được mến mộ như Nhã Phương, Bảo Thanh, Ninh Dương Lan Ngọc... Trên sân khấu cải lương tuồng cổ thì số lượng các đào chính tên tuổi như NSND Kim Cương, Phùng Há, Lệ Thủy, Bạch Tuyết hay các nghệ sĩ Mỹ Châu, Tài Linh, Thanh Thanh Tâm, Phượng Hằng, Thanh Ngân cũng như các nghệ sĩ trẻ tài năng Quế Trân, Tú Sương, Trinh Trinh cũng chiếm vị trí áp đảo so với các kép chính. Trân sân khấu kịch nói thì ngoài bà bầu nổi tiếng NSND Hồng Vân, chúng ta còn có những nghệ sĩ có kinh nghiệm diễn xuất lâu năm như Kim Xuân, Thanh Thủy, Hồng Ánh, Hồng Đào, Mỹ Uyên, Lan Phương… Trên sân khấu chèo ngoài NSND Thanh Ngoan, hiện đang là giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam, các nghệ sĩ tài sắc một thời như Thúy Ngần, Lâm Bằng, Minh Thu, Minh Phương, Bích Nhạn và các diễn viên trẻ được kỳ vọng như Thu Hằng, Thanh Hoa, Hạ Thảo… cũng áp đảo.

Nếu như trên màn ảnh, trên sân khấu kịch nghệ hay ca nhạc vẫn có rất nhiều ngôi sao nam thì trên sàn catwalk dường như tất cả các khuôn mặt đang nổi tiếng đều là nữ từ Xuân Lan, Thanh Hằng, Hà Anh, Tuyết Lan, Thùy Trang, Bảo Châu, Mâu Thủy, Hoàng Thùy, Lê Thúy và hàng chục những người mẫu sáng giá bước ra từ cuộc thi hoa hậu, người mẫu, gương mặt đại diện nữa. Như vậy rõ ràng ở sân khấu biểu diễn chuyên nghiệp, phái đẹp có những đóng góp vô cùng ấn tượng.

Trong các phong trào văn nghệ quần chúng, vai trò của chị em còn rõ nét hơn. Các câu lạc bộ trường, phường, xã, các đội văn nghệ tại các công ty, xí nghiệp phần lớn thành viên tham gia đều là nữ. Nhiều đơn vị khi diễn kịch phải hóa trang nữ thành nam. Trong các lớp dạy đàn ca, múa vẽ tại các cung văn hóa, số lượng bé gái cũng nhiều hơn bé trai. Tại những sân chơi văn hóa, các cuộc thi ca múa, tuyển chọn người mẫu, diễn viên trên truyền hình như Tiếng hát truyền hình, Sao Mai điểm hẹn, Giọng hát Việt, Gương mặt thân quen, Người mẫu Việt, các cuộc thi Bolero… số lượng các thí sinh tham gia là nữ cũng chiếm tỷ lệ nhiều hơn nam. Ngay trong các phong trào văn nghệ chào mừng các ngày lễ lớn hàng năm tại các cơ quan, trường học thì tỷ lệ tham gia đại đa số đều là nữ. Như vậy rõ ràng so với nam giới, phụ nữ yêu nghệ thuật và có những đóng góp nổi trội trong lĩnh vực nghệ thuật. Điều này phần do trời sinh giới nữ đã có những tố chất phù hợp với nghệ thuật, nhất là nghệ thuật biểu diễn. Phụ nữ có thân hình mềm mại, uyển chuyển, thanh thoát. Giọng nói của phụ nữ nhẹ nhàng, du dương hơn và dường như thượng đế cũng sáng tạo ra phụ nữ có tâm hồn tinh tế nhạy cảm phù hợp với công việc nghệ thuật, liên quan nhiều đến cái hay cái đẹp hơn.

Phụ nữ đam mê hoạt động nghệ thuật một phần vì do trời sinh nhưng cũng còn một nguyên nhân khác gần gũi, thiết thực hơn đó là nhờ công cuộc giải phóng phụ nữ mà chúng ta đã tiến hành trong nhiều thập niên qua. Ngày nay phụ nữ được giải phóng, bình đẳng với nam giới, được học hành cũng như tạo mọi điều kiện để phát triển, hoàn thiện những năng khiếu, tố chất bẩm sinh để có thể thành công trong nghề nghiệp họ chọn. Ngoài ra thì xã hội ngày nay cũng đã coi trọng người làm nghệ thuật hơn rất nhiều. Trước đây các nghệ sĩ bị gọi là “xướng ca vô loài”. Nghề hoạt động nghệ thuật không được coi là một nghề. Nghệ sĩ không có tên trong các giai cấp chính: sĩ (kẻ sĩ, trí thức, quan chức, lãnh đạo…), nông (nông dân), công (công nhân), binh (quân nhân), thương (kinh doanh, buôn bán). Thế nhưng ngày nay, showbiz lại gần như là con đường nhanh nhất để tiến thân, làm giàu. Rất nhiều những ngôi sao xuất thân nghèo khó nhưng nhờ có tố chất nghệ thuật, cộng với sự đam mê khổ luyện họ đã thành công trở thành những người giàu có, “quyền lực” trong xã hội.

Xã hội thay đổi, cuộc sống thay đổi nhưng từ muôn đời nay thì phụ nữ và nghệ thuật vẫn gắn liền với cái đẹp và chính vì thế không thể không ghi nhận những cống hiến của phụ nữ dành cho lĩnh vực hoạt động nghệ thuật nhân dịp 20/10.

AN AN