Thông thường ngay sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán là bà Tư Minh, thôn Bình Sơn, xã Đá Bạc, huyện Châu Đức sẽ phải tất bật đi kiếm nhân công để thuê thu hoạch hơn 2ha hồ tiêu. Nhưng năm nay đã gần cuối tháng Giêng mà vườn hồ tiêu vẫn chưa già, sản lượng dự kiến giảm hơn một nửa. “Những trận mưa trái mùa vào đúng thời điểm hồ tiêu ra hoa đã khiến cho tỷ lệ đậu trái thấp. Hoa rụng cũng nhiều. Được giá lại mất mùa, thương lái đang thu mua mức cao hơn năm ngoái nhưng cũng không được lợi gì, chắc phải vài tuần nữa mới hái được”, bà Tư Minh cho hay.
Không chỉ hồ tiêu, những trận mưa trái mùa cũng đã ảnh hưởng đến vụ sản xuất muối từ đầu năm đến nay. Những năm trước, sau Tết Nguyên đán, lại thấy cánh đồng muối gần chỗ tôi làm việc tấp nập diêm dân cào đất, trải bạt làm muối. Năm nay thì không một bóng người. Hỏi thăm một số diêm dân mới được biết, vụ muối bị trễ do thời tiết trước, trong và sau Tết Nguyên đán ít nắng, se lạnh, trời âm u. Đó là chưa kể, mới đây ngày 13/2 xuất hiện trận mưa trái mùa khiến cho các ruộng muối ngập trong nước. Dù diêm dân đang nỗ lực dọn dẹp vệ sinh ruộng, tháo nước nhưng chắc chắn sản lượng muối năm nay sẽ giảm mạnh khi mưa trái mùa xuất hiện nhiều khiến họ bỏ lỡ 2-3 vụ muối.
Có lẽ chưa khi nào sự bất thường của thời tiết lại xảy ra phổ biến như năm nay. Thường vào thời điểm này, Bà Rịa - Vũng Tàu đã vào cao điểm mùa khô, nắng nhiều, gió mạnh. Thế nhưng năm nay mùa khô đến khá trễ. Điều này đã tác động không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp mà minh chứng rõ nét từ cây hồ tiêu cũng như vụ sản xuất muối kể trên.
Biến đổi khí hậu cũng đang được dự báo ngày càng khắc nghiệt. Thông tin từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho thấy, hiện tại hiện tượng ENSO (chữ viết tắt của các từ ghép El Nino Southern Oscillation (El Nino - Dao động Nam) để chỉ cả 2 hai hiện tượng El Nino và La Nina) đang trong điều kiện La Nina, với chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển khu vực xích đạo trung tâm Thái Bình Dương thấp hơn 0,6 độ C so với trung bình nhiều năm trong tuần đầu tháng 2. Từ tháng 3 đến tháng 5/2025, ENSO có khả năng chuyển dần sang trạng thái trung tính với xác suất từ 60-70%. Cơ quan này cũng dự báo mưa trái mùa xuất hiện nhiều, có khả năng gây ảnh hưởng xấu đến sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt cộng đồng ở các khu vực chịu tác động. Tiếp theo đó là các đợt nắng nóng cực đoan có thể khiến nền nhiệt độ cao hơn 40 độ C, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất, chất lượng của cây trồng, vật nuôi.
Nhận định trên cho thấy sản xuất nông nghiệp đang là lĩnh vực chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu mà mưa trái mùa hay khô hạn đều ảnh hưởng đến nguồn thu của nông dân, ở góc độ lớn hơn là an ninh lương thực quốc gia. Chính vì lẽ đó, việc sản xuất lương thực thích ứng biến đổi khí hậu, tăng khả năng chống chịu với thiên tai vừa đảm bảo an ninh lương thực, vừa góp phần giảm phát thải khí nhà kính là yêu cầu đặt ra cấp bách trong bối cảnh thời tiết ngày càng cực đoan, khó lường.
LAM GIANG