Thắng lợi của cách mạng tháng Tám với sự ra đời của nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa (2/9/1945) đã mở ra kỷ nguyên mới cho lịch sử dân tộc: Kỷ nguyên độc lập - tự do. Đất nước ta chấm dứt hơn 1.000 năm chế độ quân chủ chuyên chế (chế độ phong kiến), bước vào chế độ tự do, dân chủ. Đất nước có quyền độc lập, nhân dân có đầy đủ quyền tự do, dân chủ.
Nhưng cánh cửa kỷ nguyên mới của dân tộc sẽ đóng lại nếu thành quả của cách mạng là chính quyền non trẻ không được bảo vệ thành công. Vào thời khắc lịch sử quan trọng đó, mất chính quyền là mất tất cả, là trở lại đời nô lệ. Giữ vững và bảo vệ chính quyền cách mạng là nhiệm vụ sống còn.
Trong bối cảnh chính quyền cách mạng ở tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh với tầm nhìn của vĩ nhân, đã nhận định ngay trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời (ngày 3-9-1945): “Trước chúng ta đã bị chế độ quân chủ chuyên chế cai trị, rồi đến chế độ thực dân không kém phần chuyên chế, nên nước ta không có Hiến pháp. Nhân dân ta không được hưởng quyền tự do dân chủ. Chúng ta phải có một Hiến pháp dân chủ. Tôi đề nghị Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân trai gái 18 tuổi đều có quyền ứng cử và bầu cử, không phân biệt giầu, nghèo, tôn giáo, dòng giống...”.
Với tinh thần “Dân tộc trên hết”, “Tổ quốc trên hết”, sau những cân nhắc lựa chọn và chuẩn bị kỹ lưỡng, ngày Chủ nhật, 6/1/1946 được ấn định là Ngày Tổng tuyển cử bầu Quốc hội.
Một ngày trước Tổng tuyển cử, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi nhân dân đi bầu cử. Người viết: “Ngày mai, là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình”.
Dưới lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 23 triệu cử tri cả nước nô nức đi bầu cử trong không khí của ngày hội. Thắng lợi của Tổng tuyển cử đầu tiên khẳng định đường lối, chủ trương của Đảng ta đúng đắn, sáng tạo, thể hiện khát vọng được độc lập, tự do của Nhân dân Việt Nam, đánh dấu bước trưởng thành của Nhà nước cách mạng Việt Nam. Đất nước có một Quốc hội, một Chính phủ thống nhất, một bản Hiến pháp tiến bộ và một hệ thống chính quyền hoàn toàn đầy đủ danh nghĩa về mặt pháp lý, được nhất trí trong toàn dân.
79 mùa Xuân trôi qua, cơ đồ của đất nước đang ngày một vững chắc. Kể từ dấu mốc lịch sử của cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên, Quốc hội Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, đạt được những thành tựu nổi bật trong lập hiến, lập pháp, giám sát tối cao và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, góp phần to lớn vào thành tựu chung của công cuộc đổi mới, nâng cao vai trò, vị thế của nước ta trên trường quốc tế. Trong suốt quá trình đó, nhân dân ta đã thực sự tự do “lựa chọn những người có tài, có đức, để gánh vác công việc nước nhà”.
Nghĩ về Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên, nghĩ về “ngày vui sướng của đồng bào ta”, cũng đặt ra trách nhiệm cao nhất với những đại biểu được dân bầu, luôn phải xứng đáng với niềm tin của nhân dân, giữ vững những nguyên tắc sống còn về lợi ích đất nước, lợi ích dân tộc là trên hết.
Trong trang sử mới của dân tộc, các đại biểu dân bầu và toàn thể nhân dân Việt Nam phải nỗ lực nhiều hơn để phát huy quyền tự do, dân chủ, phát huy giá trị của độc lập trước bối cảnh mới, khi độc lập dân tộc không chỉ giới hạn về đường biên giới, mà còn là sự độc lập về kinh tế, văn hóa, tinh thần trong không gian xuyên biên giới...