Điều gì đang thực sự xảy ra với nền kinh tế Argentina?

Nền kinh tế Argentina đang trải qua một giai đoạn biến động mạnh mẽ nhất kể từ khi Tổng thống Mauricio Macri lên nắm quyền cuối năm 2015 khi thị trường tài chính tiền tệ liên tục lao dốc, tỷ lệ lạm phát gia tăng và nguồn vốn đầu tư suy giảm bất chấp những nỗ lực nhằm ổn định tình hình của chính phủ. Điều gì khiến cho lòng tin của các thị trường đối với Argentina thay đổi một cách chóng mặt và một tương lai hứa hẹn bỗng biến thành một sự rối loạn?

Đồng peso Argentina. (Nguồn: buenostours.com)

Chính phủ Argentina từng hy vọng giai đoạn hồi phục kinh tế bắt đầu từ năm ngoái sẽ được củng cố trong năm 2018 với những chính sách mở cửa của Tổng thống Macri sau hơn một thập kỷ theo đuổi chủ nghĩa bảo hộ. Năm 2017, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Argentina tăng 2,8% và xu hướng này tiếp tục trong quý I/2018 với mức tăng 3,6%.

Tuy nhiên, tình hình biến động bất ngờ khiến mọi thứ đảo lộn kể từ cuối quý I khi chính phủ quyết định áp dụng mức thuế mới đối với trái phiếu của chính phủ. Ngoài ra, việc Mỹ tăng lãi suất cơ bản khiến cho nguồn vốn bị rút ồ ạt khỏi thị trường. Những yếu tố này là một phần nguyên nhân khiến cho thị trường tài chính tiền tệ Argentina liên tục lao dốc không phanh và dự báo tăng trưởng ở mức 3,5% trong năm 2018 đã tan thành mây khói.

Khi lên nắm quyền năm 2015, ông Macri từng cam kết sẽ đem về cho đất nước những “cơn mưa đầu tư”, song dường như nguồn vốn này không đến được với những lĩnh vực sản xuất mà chỉ còn là những khoản đầu cơ tài chính. Tháng 4-2018 là thời điểm đầu tiên của những biến động kinh tế Argentina khi tăng trưởng giảm 0,9% sau 13 tháng tăng liên tiếp. Tiếp đó, GDP trong tháng 5 và tháng 6 đã bước vào giai đoạn suy giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước ở mức tương ứng là 5,8% và 6,7%. Trước việc tăng trưởng kinh tế của nền kinh tế quốc gia Nam Mỹ này giảm 0,6% trong nửa đầu năm 2018, giới phân tích dự báo mức suy giảm sẽ vào khoảng 1% vào cuối năm nay.

Trong năm 2018, Ngân hàng Trung ương Argentina đã buộc phải điều chỉnh mức lãi suất cơ bản tới 3 lần, trong đó lần đầu tiên xảy ra hồi tháng 4 khi tăng lên 40%. Trong đợt biến động mới đây của thị trường tiền tệ, Ngân hàng Trung ương Argentina đã tăng mức lãi suất này lên 45% và cách đây ít ngày đã phải điều chỉnh lên 60% nhằm ngăn chặn làn sóng thoái vốn. Mặc dù vậy, tỷ lệ lạm phát trong 7 tháng của năm nay vẫn vọt lên 19,6% và mục tiêu kiềm chế tỷ lệ lạm phát ở mức 15% cho cả năm 2018 đã bị phá sản. Thậm chí, giới quan sát còn lo ngại không biết liệu chính phủ có thể giữ được mức lạm phát khi kết thúc năm dưới 30% hay không.

Sự xuất hiện trở lại của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) với khoản hỗ trợ tài chính trị giá 50 tỷ USD với điều kiện chính phủ phải thực hiện những cải cách kinh tế và thực thi chính sách “thắt lưng buộc bụng” để giảm thâm hụt ngân sách, đã khuấy động bóng ma quá khứ khi cũng phải phụ thuộc vào những khoản vay của tổ chức tài chính này, Argentina bị rơi vào cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất trong lịch sử vào cuối năm 2001.

Mặc dù vậy, theo nhận định của chuyên gia kinh tế Martin Vauthier, mặc dù tình hình thị trường hối đoái và lòng tin đang ở mức nguy cấp, song khó có thể lặp lại những gì đã xảy ra hồi năm 2001. Hệ thống tài chính Argentina hiện nay không bị đô la hóa và các khoản trái phiếu đáo hạn bằng đồng USD là rất thấp nên khó có thể xảy ra một vụ vỡ nợ lớn.

Trong khi đó, tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế Moody’s cảnh báo việc Ngân hàng Trung ương Argentina tăng mức lãi suất cơ bản từ 45% lên 60% trước sự lao dốc của đồng peso có thể khiến cho giai đoạn suy thoái tiếp tục kéo dài. Theo Moody’s, biện pháp này là một tín hiệu rõ ràng cho thấy các đề xuất chính sách kinh tế được đưa ra cho đến nay vẫn chưa đủ để ngăn chặn những áp lực tài chính mà Argentina phải đối mặt.

Để ổn định thị trường, ngày 29-8, Tổng thống Macri thông báo đã đạt được thỏa thuận với IMF về việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân gói viện trợ cho Argentina được cam kết cho năm 2019 và 2020. Tuy nhiên, dường như thông tin này đã tạo ra một tác động ngược khi thị trường tiếp tục lao dốc mạnh hơn và đồng peso Argentina giảm gần 20% trong những ngày qua và đạt mốc kỷ lục 38,20 peso/USD. Theo một nghiên cứu của công ty tư vấn Capital Economics, đáng ra trước khi phát đi thông tin trên, chính phủ Argentina cần phải thông báo một kế hoạch tài chính tin cậy đáp ứng những mục tiêu mà IMF đưa ra. Chính phủ phải đảm bảo giảm thâm hụt ngân sách xuống còn 1,3% GDP trong dự toán ngân sách năm 2019 nhưng điều này cũng không hề dễ dàng khi phụ thuộc vào phe đối lập, chiếm đa số trong Quốc hội, để được thông qua.

XUÂN NGUYỄN
(Tổng hợp)