Ngày 25/3, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Trưởng Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), chủ trì cuộc họp trực tuyến với 23 tỉnh, thành có biển nhằm sửa đổi, bổ sung một số nghị định trong lĩnh vực thủy sản, góp phần giải quyết các tồn tại trong công tác chống khai thác IUU.
 |
| Hải sản vừa cập bến cảng Tân Phước (huyện Long Đất). |
Tại đầu cầu Bà Rịa-Vũng Tàu, ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh tham dự cuộc họp cùng các sở, ngành và địa phương.
Còn nhiều bất cập
Tại cuộc họp các địa phương đã góp ý một số điều của Nghị định 37 và 38/2024/NĐ-CP của Chính phủ trong lĩnh vực thủy sản về quy định kích thước tối thiểu khai thác một số loài thủy sản, không trộn lẫn nguyên liệu thủy sản khai thác với nguyên liệu nhập khẩu trong cùng một lô hàng xuất khẩu, trách nhiệm của nhà mạng và nhà cung cấp thiết bị giám sát hành trình, mức xử phạt vi phạm hành chính về đánh dấu tàu cá, bổ sung thẩm quyền của Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư trong việc xử lý vi phạm IUU, hỗ trợ phát triển KH-CN trong đánh bắt thủy sản,…
Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết, thời gian qua, tỉnh đã có nhiều biện pháp quản lý chặt đội tàu cá và xử lý quyết liệt, nghiêm khắc các vi phạm IUU. Tất cả các tàu cá vi phạm mất kết nối từ 6 giờ trở lên đến dưới 10 ngày đã được tỉnh xử lý nghiêm, không còn trường hợp nào.
Các trường hợp mất kết nối trên 10 ngày, lực lượng biên phòng tỉnh cũng xử lý rốt ráo, chỉ còn vài trường hợp tàu cá vi phạm đang ở tỉnh, thành khác được tỉnh phối hợp xử lý. Với các vi phạm nghiêm trọng đánh bắt vùng biển nước ngoài, gửi máy giám sát hành trình lên tàu cá khác bị lực lượng chấp pháp trên biển bắt được đều bị xử lý hình sự, xét xử lưu động để tăng tính răn đe trong cộng đồng.
Với các tàu cá không đủ điều kiện đi khai thác, tỉnh dành một khu neo đậu riêng biệt và giám sát chặt thông qua hệ thống camera, không cho xuất bến. Tuy nhiên, có tình trạng tàu cá mua bán qua nhiều người không tìm ra chủ, không biết tàu ở đâu do lịch sử để lại còn tồn tại chưa giải quyết.
“Theo quy định địa phương sẽ thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng trong 1 năm, nếu vẫn không liên hệ được với chủ tàu mới làm thủ tục xóa tàu là quá lâu, nên chỉ cần 1 tháng là đủ. Ngoài ra, việc mua bán không qua công chứng cũng nên bị xử phạt, không cho xuất bến để nâng nhận thức của ngư dân lên trong việc chấp hành quy định pháp luật”, ông Thọ kiến nghị.
Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) cũng kiến nghị quy định trong Nghị định 37 về quy định kích thước tối thiểu các mẻ lưới khai thác cá ngừ vằn từ 500mm trở lên là không hợp lý với thực tế khai thác vì kích cỡ thông dụng của loài này hiện là 150-400mm/con (chiếm khoảng 95%). Do vậy, khi thực hiện các quy định này, 100% các DN không thu mua được nguyên liệu để phục vụ sản xuất, xuất khẩu trong gần một năm qua.
Nghiên cứu sửa đổi luật và các nghị định
Ghi nhận các góp ý của các địa phương, bộ, ngành, hiệp hội và khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC) trong chống khai thác IUU, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã trình tại hội nghị dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số Nghị định trong lĩnh vực thủy sản theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Dự thảo tăng cường sự răn đe trong việc xử lý các vi phạm IUU và đánh bắt tận diệt, vượt quá trữ lượng nguồn lợi thủy sản. Cụ thể, bỏ quy định kích thước tối thiểu được phép khai thác với 6 loại cá ngừ (cá ngừ chù, chấm, ồ, vây vàng, mắt to và cá ngừ vằn), cá trích xương, tôm sắt cứng và mực ống trong Nghị định 37/2024/NĐ-CP.
Dự thảo Nghị định sửa đổi cũng bãi bỏ quy định không trộn lẫn nguyên liệu hải sản khai thác trong nước và nguyên liệu nhập khẩu trong 1 lô hàng và các mức phạt xử phạt vi phạm hành chính trong quy định này vì quy định này đã có trong Luật An toàn thực phẩm.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định sửa đổi cũng tăng mức xử phạt vi phạm hành chính đối với vi phạm về đánh dấu tàu cá theo giấy phép khai thác từ mức 3-5 triệu lên 5-10 triệu/vi phạm để tạo tính răn đe theo khuyến nghị của EC.
Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhận định, đánh bắt hải sản bất hợp pháp, thiếu kiểm soát, không có nguồn gốc rõ ràng, sai vùng và quá tải nguồn lợi là những vấn đề tồn tại lâu nay trong ngành thủy sản, phải giải quyết tận gốc rễ, căn cơ, trong đó yêu cầu vai trò quản lý của các cơ quan chức năng phải được nâng lên, bảo đảm giám sát chặt chẽ hoạt động của đội tàu.
Hiện 80% các vụ vi phạm IUU chưa được xử lý nghiêm hoặc xử lý không đến nơi đến chốn; nhất là các vi phạm tàu cá mất kết nối. Các cảng cá hiện nay cũng chỉ mới quản lý được 25% sản lượng hải sản đánh bắt của ngư dân. Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành xem xét việc đầu tư để các thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá trở thành tài sản của Nhà nước. Nếu ngư dân có hành vi vi phạm làm hư hại, không duy trì kết nối, gửi máy qua tàu khác… sẽ bị xử lý nghiêm, kể cả xử lý hình sự. Việc quản lý sản lượng đánh bắt phải quản lý được cả những cảng tư nhân, cảng cóc và các thành phần thu mua hải sản. Từ đó mới có cơ sở cấp giấy xác nhận nguồn gốc hải sản khai thác cho DN xuất khẩu.
“Những vấn đề này cùng những kiến nghị của các địa phương, bộ, ngành phải được nghiên cứu xem xét đưa vào để sửa đổi luật và các nghị định để giải quyết dứt điểm các tồn tại trong chống khai thác IUU”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo.
Bài, ảnh: NGỌC MINH