Với những nỗ lực của các cơ quan chức năng và địa phương, việc chuyển đổi nghề cá theo hướng phát triển bền vững, giảm các ngành nghề tận diệt, chuyển sang những nghề thân thiện với môi trường đang ngày càng được ngư dân quan tâm thực hiện.
 |
| Các phương tiện tàu cá hoạt động vùng ven bờ và vùng lộng đang được tỉnh sắp xếp lại theo hướng giảm số lượng và cường độ khai thác. Trong ảnh: Các phương tiện đánh bắt ven bờ neo đậu ở bãi ngang TT.Long Hải (huyện Long Đất). |
Bảo vệ nguồn lợi hải sản
Bà Nguyễn Thị Thanh Tuyền, ngư dân ở TT.Long Hải, huyện Long Đất có đò đánh cá dài gần 7m đánh bắt vùng lộng. Đầu năm 2025, gia đình đã chuyển đổi từ nghề lồng xếp sang nghề lưới ghẹ.
“Cuối năm 2024, gia đình được cán bộ thị trấn đến khuyên nhủ, phân tích những mặt lợi hại khi vẫn theo nghề cũ. Dù biết rằng đây là nghề truyền thống lâu đời của gia đình nhưng chúng tôi hiểu về lâu dài không thể tiếp tục nghề này vì có tính hủy diệt nguồn lợi thủy sản nên gia đình đã quyết định chuyển đổi nghề”, bà Tuyền cho biết.
Hàng ngày, đò của bà đi biển đánh bắt được khoảng chục kg ghẹ và cá các loại. Sau khi trừ phí tổn, lợi nhuận mà bà kiếm được khoảng 800 ngàn đến 1 triệu đồng/ngày.
Theo bà Tuyền, đây là mức thu nhập ngư dân có thể sống khá sau khi chuyển nghề. “Chi phí chuyển nghề cũng không quá lớn, chủ yếu là sắm giàn lưới mới khoảng 5 triệu đồng”, bà Tuyền nói.
Tương tự, thực hiện chủ trương chuyển đổi ngành nghề của UBND tỉnh, tháng 10/2024, ông Trần Mảy, xã Bình Châu, huyện Xuyên Mộc đã chuyển đổi 2 tàu cá công suất 400CV/tàu hành nghề lưới kéo sang nghề lưới rê đánh bắt xa bờ các loại cá thu, cá ngừ. Chi phí chuyển đổi hơn 1,1 tỷ đồng/tàu, gồm chi phí đầu tư giàn lưới đánh cá mới dài 10km trị giá hơn 800 triệu đồng và khoảng 300 triệu đồng tiền sửa ghe, sửa hầm chứa lưới, cá…
Với chuyến biển 20 ngày, mỗi tàu đánh bắt được khoảng 2-4 tấn cá thu và cá ngừ, doanh thu từ 150-200 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí và công bạn, ông còn lãi từ 80-100 triệu đồng. Ông Mảy ước tính khoảng 1 năm là lấy lại được vốn chuyển đổi nghề với mức lợi nhuận này.
|
Tỉnh cũng đang có kế hoạch xây dựng các rạn san hô, thảm sinh thái nhân tạo để hình thành nên các khu vực cho cá đẻ mùa sinh sản ở Vũng Tàu, Xuyên Mộc và Vườn Quốc gia Côn Đảo. Bên cạnh đó, xây dựng các chính sách hỗ trợ chi phí cho ngư dân chuyển đổi ngành nghề và giải bản tàu cá hành nghề có tính chất hủy diệt nguồn lợi thủy sản và môi trường. |
Xây dựng chính sách hỗ trợ
Theo Sở NN-PTNT, cuối năm 2024, Sở cùng với các địa phương và lực lượng biên phòng đã có đợt cao điểm xử lý dứt điểm xử lý tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm và không có giấy phép) kết hợp tuyên truyền cho hàng trăm chủ tàu cá chuyển đổi ngành nghề, từ nghề cấm (giã cào, bẫy lồng xếp…) sang các nghề thân thiện với môi trường (như nghề lưới, câu mực). Chủ tàu cá nào không cam kết chuyển đổi nghề sẽ không cấp đăng ký và giấy phép hoạt động.
Kết quả thống kê đến tháng 1/2025 cho thấy, số lượng các tàu cá hành nghề thân thiện với môi trường như nghề lưới vây, lưới rê, nghề câu đã tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, tăng mạnh nhất là tàu cá hành nghề lưới rê, tăng gấp 3 lần, hiện có 1.740 tàu. Tàu cá hành nghề lưới vây và nghề câu cũng tăng lần lượt 16,5 và 12% so với cùng kỳ năm 2024, hiện có 275 và 250 tàu.
Các loại hình tàu cá hành nghề cấm như lưới kéo (giã cào), lồng xếp, bẫy, chụp cũng đang trên xu hướng giảm; trong đó, tàu lưới kéo đã giảm 121 tàu, hiện còn 1.268 tàu.
Theo bà Phạm Thị Na, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT, đây là kết quả của quá trình nhiều năm qua tỉnh kiên trì thực hiện chuyển đổi nghề trong ngư dân, theo hướng giảm dần tàu cá hoạt động ven bờ và những nghề khai thác hải sản ảnh hưởng lớn đến nguồn lợi thủy sản, hệ sinh thái sang làm các nghề khai thác hải sản khác ít ảnh hưởng hơn và thân thiện với môi trường.
 |
| Ngư dân hành nghề cấm như nghề lưới kéo, lồng xếp (trong ảnh) đang được các cơ quan chức năng tuyên truyền chuyển đổi nghề mới. |
“Trong đó nghề lưới kéo (giã cào) mang tính tận diệt làm giảm nguồn lợi thủy sản, phá hủy môi trường tầng đáy, làm mất cân bằng hệ sinh thái biển là đối tượng quan trọng nhất được tỉnh và các địa phương quan tâm, khuyến khích ngư dân chuyển đổi”, bà Na cho biết.
Tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp để quản lý hoạt động tàu lưới kéo như: cấm hoạt động khai thác trong mùa cá sinh trưởng; cấm đóng mới nghề giã cào bay; hỗ trợ chuyển đổi nghề cho ngư dân; không cấp mới cũng như không tái cấp giấy phép cho nghề này ở vùng lộng và ven bờ. Riêng vùng khơi giảm dần bằng cách không cho đóng mới, số tàu lưới kéo hiện có khi hết niên hạn hoạt động sẽ tự giải bản tàu. Với chính sách này, từ năm 2020 đến nay, số tàu cá hành nghề giã cào trên địa bàn tỉnh đã giảm gần 350 tàu.
Ngoài ra, các địa phương cũng tăng cường giảm số lượng tàu cá hoạt động vùng ven bờ và vùng lộng, nhất là những nghề tận diệt, nghề cấm để giảm cường lực khai thác quá mức và bảo vệ cá mẹ, cá con mùa sinh sản.
Sở NN-PTNT đã trình UBND tỉnh, chờ phê duyệt đề án chuyển đổi nghề cho tàu cá hoạt động ven bờ và các nghề hủy diệt nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh sang nghề khai thác hải sản có tính chọn lọc cao, thân thiện với môi trường. Trong đó, ngoài việc khuyến khích ngư dân cải hoán tàu thuyền để chuyển sang các nghề đánh bắt thân thiện môi trường và nghề dịch vụ kết hợp du lịch, ngành nông nghiệp cũng tăng cường tuyên truyền, quản lý ngành nghề tàu cá hoạt động và vùng đánh bắt, kích thước mắt lưới để bảo vệ không gian và môi trường sống cho hải sản sinh trưởng.
Bài, ảnh: NGỌC MINH