Kỳ 3: Phát triển nhà ở xã hội chưa như kỳ vọng, vì sao?

TIN BÀI LIÊN QUAN:

KỲ 1: An cư để lạc nghiệp Kỳ 2: Làm đến tuổi hưu còn chưa chạm đến

Tỉnh cũng như các DN hết sức quan tâm đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (NOXH), tuy nhiên quá trình triển khai gặp không ít khó khăn, vướng mắc, khiến mục tiêu phát triển NOXH chưa đạt kế hoạch đề ra. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này?

Quy định các dự án nhà ở thương mại phải triển khai 20% quỹ đất NOXH trong dự án không được các DN hưởng ứng vì còn nhiều bất cập, khó khăn về chính sách. Trong ảnh: Một góc dự án nhà ở thương mại The Light City do HODECO đầu tư xây dựng.

Chưa đạt mục tiêu đề ra

Theo báo cáo của Sở Xây dựng, đến nay toàn tỉnh có 9 dự án NOXH đã hoàn thành, quy mô 6,1ha với tổng diện tích sàn khoảng 143.000m2, tương đương 1.551 căn hộ. Sở Xây dựng nhận định, căn cứ vào nhu cầu thực tế tại thời điểm năm 2015 đã đặt ra chỉ tiêu phát triển NOXH đến năm 2020, chiếm khoảng 24% tổng số căn nhà xây mới. Tuy nhiên, quá trình triển khai không đạt theo yêu cầu do không huy động được mọi nguồn lực ngoài ngân sách để phát triển NOXH.

Cụ thể, dự án NOXH vốn ngân sách là 5.000 căn hộ/16 dự án, tổng mức đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng nhưng đến nay mới hoàn thành 7/16 dự án với 1.423 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 1.035 tỷ đồng, đạt khoảng 51,7% chỉ tiêu đề ra. Đối với dự án NOXH ngoài ngân sách, chương trình phê duyệt phải huy động các nguồn lực xã hội để xây dựng 4.000 căn NOXH nhưng đến nay mới có 15 dự án NOXH cho người thu nhập thấp và cho công nhân hoàn thành với 1.898 căn hộ, đạt khoảng 48% chỉ tiêu đề ra.

Ông Tạ Quốc Trung, Giám đốc Sở Xây dựng cho biết, chính sách hỗ trợ NOXH, nhà ở công nhân lao động tại các KCN đã tạo ra hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, đảm bảo hỗ trợ và khuyến khích các DN tham gia vào phát triển NOXH, nhà ở công nhân. Cụ thể, các dự án nhà ở công nhân do Tổng Công ty Phát điện 3, Công ty CP Nhà máy đạm Phú Mỹ,  Công ty Posco SS Vina… đầu tư đang hoạt động hiệu quả, do được miễn tiền sử dụng đất, giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập DN, hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài dự án, cho vay ưu đãi lãi suất thấp...

Tuy nhiên, việc phát triển NOXH vẫn còn nhiều khó khăn, tồn tại tập trung ở 2 nhóm vấn đề chính: cơ chế chính sách và vốn. Theo phân tích của Giám đốc Sở Xây dựng, các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NOXH, nhà ở công nhân đã ban hành chưa đủ hấp dẫn (lợi nhuận định mức của toàn bộ dự án đối với trường hợp bán NOXH không vượt quá 10% tổng chi phí đầu tư; đối với NOXH để cho thuê, thuê mua thì lợi nhuận không vượt quá 15% tổng chi phí đầu tư), do đó không thu hút được chủ đầu tư.

Bên cạnh đó, quy định các dự án NOXH phải dành tối thiểu 20% diện tích NOXH trong dự án để cho thuê và chủ đầu tư chỉ được bán sau 5 năm đưa vào sử dụng. Trên thực tế tại một số địa phương có nhiều dự án không cho thuê được phần diện tích này dẫn đến tình trạng các căn hộ để không, lãng phí trong khi đó chủ đầu tư không được bán dẫn đến không thu hồi được vốn. Luật Nhà ở hiện nay chưa có quy định cho phép tổ chức DN, HTX thuộc đối tượng được mua, thuê, thuê mua NOXH trong khi trên thực tế nhu cầu của đối tượng này muốn thuê, thuê mua NOXH cho người lao động của họ thuê lại để ở là rất lớn.

Ngoài ra, về đầu tư xây dựng nhà ở công nhân tại các khu, cụm công nghiệp hiện chưa được các DN kinh doanh bất động sản quan tâm đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân thuê vì lợi nhuận thấp, thời gian thu hồi vốn quá dài và việc quản lý vận hành phức tạp. Một số DN đang hoạt động trong các KCN không có quỹ đất và thiếu vốn nên hạn chế tham gia đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân của mình, DN chỉ hỗ trợ tiền thuê nhà cho công nhân và để công nhân tự tìm thuê nhà trọ nên không bảo đảm điều kiện ở cho công nhân, điển hình là tại KCN Đông Xuyên.

Các DN kiến nghị cần tập trung gỡ vướng về chính sách, thủ tục để tạo điều kiện cho DN xây dựng NOXH đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho người lao động. Trong ảnh: Cư dân sinh sống trong chung cư NOXH Conac Tower do IDICO - CONAC đầu tư xây dựng.

Doanh nghiệp sẵn sàng nhưng cơ chế chưa thông

Trong khi đó, theo các DN lợi nhuận thấp chưa phải là vấn đề mấu chốt khiến DN ngại đầu tư xây dựng NOXH. Các cơ chế, chính sách… mới là rào cản lớn. Ông Đoàn Hữu Thuận, Chủ tịch Hội Xây dựng tỉnh cho biết, các DN xây dựng trên địa bàn tỉnh luôn sẵn sàng tham gia xây dựng NOXH vì đây cũng là trách nhiệm xã hội của DN. Nhưng vấn đề là các quy định, thủ tục quá phức tạp, kéo dài làm nản lòng nhà đầu tư. Thực tế, có DN đã có đất, xin đầu tư xây dựng NOXH nhưng mấy năm qua vẫn chưa thể triển khai. Đây có lẽ là lý do khiến các chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại không nhiệt tình triển khai đối với 20% quỹ đất NOXH trong dự án, hoặc xin đóng tiền thay thế.

Phản ánh từ các DN cũng cho thấy, việc xây NOXH sẽ giúp được cho nhiều người nghèo có nhà ở, cùng tỉnh phát triển đô thị đúng quy hoạch, tạo ra nhiều công ăn việc làm, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương. Tuy nhiên, khi đấu thầu chọn nhà đầu tư cho dự án NOXH quy mô lớn, tỉnh chọn cách làm trọn gói nên những DN cấp tỉnh thường thua vì kém năng lực hơn. Đó là chưa kể rủi ro của dự án cũng rất cao vì sau khi trúng thầu, các thủ tục tiếp theo phức tạp, thêm vướng mắc, dẫn đến dự án kéo dài, giá cả nhân công, vật tư đội lên, sẽ càng nặng gánh thêm cho DN. Hơn nữa, hầu như các khu đất quy hoạch làm NOXH đều đang vướng bồi thường giải tỏa.

Ông Đào Quang Cải, Phó Ban Quản lý đầu tư xây dựng công trình, Công ty CP đầu tư xây dựng dầu khí IDICO - CONAC cho biết, ngoài dự án chung cư NOXH Conac Tower đã đưa vào sử dụng từ năm 2016, công ty đang dành quỹ đất 3,47ha tại phường Mỹ Xuân, TX.Phú Mỹ để xây NOXH phục vụ nhu cầu về nhà ở cho công nhân, người lao động và các chuyên gia đang làm việc tại KCN Mỹ Xuân B1 mở rộng. Tuy nhiên, do phải chờ quy hoạch xây dựng chung của TX. Phú Mỹ nên chủ đầu tư chưa triển khai được các bước tiếp theo.

“Vì vậy, để dự án NOXH hoàn thành và đưa vào sử dụng là chưa thể xác định được thời gian mặc dù DN sẵn sàng quỹ đất và cả tài chính để xây NOXH cho công nhân, NLĐ. Qua đây, chúng tôi cũng mong muốn cơ quan chức năng tạo điều kiện tháo gỡ cơ chế về quy hoạch xây dựng, đất đai và các thủ tục liên quan khác để đẩy nhanh triển khai đầu tư NOXH vì nhu cầu của người lao động là cấp thiết”, ông Cải nói.

(Còn nữa)
Bài, ảnh: QUANG VŨ