Bền vững, hiệu quả và có bản sắc riêng

Để thúc đẩy kinh tế biển, Bà Rịa-Vũng Tàu cần tập trung ưu tiên phát triển các chuỗi đô thị biển, làm “pháo đài” tiền tiêu trong phòng thủ và là “bàn đạp” tiến ra biển, đặt trong tư duy chiến lược liên kết vùng. Muốn đạt được mục tiêu đó thì đô thị biển Bà Rịa-Vũng Tàu phải quy hoạch theo hướng bền vững, hiệu quả, có bản sắc riêng và quan trọng là phải có “của để dành” cho tương lai. 

Côn Đảo được định hướng trở thành đô thị biển đảo. Trong ảnh: Khách du lịch tham quan hòn Bảy Cạnh (huyện Côn Đảo).

Đó là những vấn đề chính được các chuyên gia, kiến trúc sư đầu ngành đặt ra tại hội thảo “Quy hoạch và kiến trúc cảnh quan các đô thị ven biển tỉnh” do Hội Kiến trúc sư (KTS) tỉnh tổ chức ngày 9/7 tại TP. Vũng Tàu.

Tiềm năng và thách thức

Báo cáo tại hội thảo, KTS Nguyễn Đức Lập, Chủ tịch Hội KTS tỉnh cho rằng, Bà Rịa-Vũng Tàu có bờ biển dài 305,4 km và hơn 100.000 km² thềm lục địa nên có nhiều tiềm năng và lợi thế về biển. Đặc biệt, lợi thế cảng nước sâu của Bà Rịa-Vũng Tàu là điểm nổi bật nhất trong vùng, thúc đẩy các hoạt động kinh tế, tạo vị thế vùng riêng biệt cho tỉnh. Nằm liền kề với vùng TP. Hồ Chí Minh phát triển năng động bậc nhất cả nước và khu vực ASEAN, Bà Rịa-Vũng Tàu là cấu thành quan trọng vùng đô thị TP. Hồ Chí Minh. Ngoài ra, điều kiện khí hậu, đất đai và nguồn tài nguyên tự nhiên thuận lợi là ưu thế về phát triển kinh tế biển với các ngành dầu khí, công nghiệp, hải sản và lợi thế du lịch biển, đảo.

Ngoài ra, Bà Rịa-Vũng Tàu có chuỗi đô thị ven biển đang giữ vai trò chủ đạo trong việc tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội gồm: TP. Vũng Tàu, TT. Long Hải và TT. Phước Hải. Theo KTS Mai Trung Hưng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, thời gian qua, Bà Rịa-Vũng Tàu đã đi đúng định hướng phát triển hành lang kinh tế du lịch đối với các đô thị ven biển của tỉnh. Gần như các đô thị biển của Bà Rịa-Vũng Tàu đều đã có quy hoạch định hướng, quy hoạch chung và quy hoạch phân khu, chi tiết để quản lý đầu tư và phát triển; phân vùng rõ ràng khu đô thị, khu du lịch phục vụ cho phát triển đô thị và du lịch... Riêng Côn Đảo đã có đầy đủ các loại quy hoạch, quy định quản lý để phát triển Côn Đảo tương đối chặt chẽ.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, hiện nay các khu du lịch ven biển tại Bà Rịa-Vũng Tàu chưa sống động, thiếu tiện ích du lịch và thiếu gắn kết cộng đồng. Người dân địa phương ít được thụ hưởng từ phát triển du lịch và ít được tham gia vào dịch vụ du lịch. Tổ chức không gian đô thị dọc tuyến đường ven biển cũng còn nhiều bất cập: việc không cho xây dựng công trình phía biển, hạn chế chiều cao công trình phía đất liền… làm hạn chế du lịch chất lượng cao tiếp cận trực tiếp biển. Đặc biệt, các nhà đầu tư lớn đã và đang tập trung đầu tư vào Bà Rịa-Vũng Tàu, từng ngày làm thay đổi bộ mặt địa phương, trong đó có các đô thị biển. Tuy nhiên, một số dự án đang sao chép kiến trúc từ các dự án ở các địa phương khác, làm cho kiến trúc thiếu đặc trưng, không mang tính bản địa, tính đặc sắc, dễ bị nhàm chán…

Theo các chuyên gia, việc phát triển các đô thị biển tại Bà Rịa-Vũng Tàu cần có bản sắc riêng, phát huy được tiềm năng, lợi thế của tỉnh.

Cần có bản sắc riêng

Từ tiềm năng và những thách thức như trên, tại hội thảo, các KTS đã đề xuất, định hướng quy hoạch, kiến trúc cảnh quan các đô thị ven biển tỉnh như: phát triển đô thị song hành với du lịch tạo ra sự sinh động, gắn kết cộng đồng; khai thác hiệu quả cảnh quan núi tại các đô thị biển; khắc phục bất cập, chồng chéo của các văn bản luật liên quan đến quy hoạch đô thị biển…

KTS Nguyễn Hữu Mạnh, nguyên Giám đốc Sở Xây dựng cho rằng, quy hoạch đô thị biển Bà Rịa-Vũng Tàu cần phải có những màu sắc riêng, đặc trưng và đặc thù, không thể lẫn với Phú Quốc hay Đà Nẵng. Do đó, các kiến trúc ven biển Bà Rịa-Vũng Tàu không thể sao chép máy móc từ các đô thị khác.

Phát biểu tại hội thảo, GS.TS.KTS Nguyễn Quốc Thông, Chủ tịch Hội đồng kiến trúc, Hội KTS Việt Nam nhận định, Bà Rịa-Vũng Tàu là đô thị trẻ vốn đã được quy hoạch tương đối bài bản. “Nếu muốn quy hoạch các khu đô thị biển, Bà Rịa-Vũng Tàu cần đạt được các yếu tố: có bản sắc riêng, bền vững, hài hòa và quan trọng là phải có “của để dành” cho thế hệ tương lai”, GS.TS.KTS Nguyễn Quốc Thông nói.

Đồng quan điểm, PGS.TS.KTS Doãn Minh Khôi, Viện trưởng Viện Quy hoạch và kiến trúc đô thị cũng chia  sẻ, đô thị biển Bà Rịa-Vũng Tàu có nét chung đô thị biển nhưng phải có nét riêng về văn hóa xã hội, kinh tế, đặc điểm hình thái… Do vậy, Bà Rịa-Vũng Tàu cần nghiên cứu để tạo điểm nhấn cho khu vực ven biển, tạo ra tuyến đô thị hướng biển.

Theo KTS Lê Thị Nga, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh tỉnh, việc xây dựng chạy theo những nhu cầu ngắn hạn cho khách du lịch từ các vùng khác đã biến đổi môi trường đô thị ven biển thành một lâu đài cát có thể bị sụp đổ bất kỳ lúc nào. “Nếu không nhìn thấy những tác động và nhu cầu thực tế của môi trường địa phương, Bà Rịa-Vũng Tàu sớm muộn sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp rất lớn, và đồng thời có thể bị chia cắt khỏi đất liền. Để phát triển các đô thị biển, Bà Rịa-Vũng Tàu cần giữ lại các vùng đầm lầy ngập nước như khu vực cầu Cỏ May, khu Cửa Lấp, khu cù lao Bến Đình… để bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước”, bà Nga nói.

Bài, ảnh: QUANG VŨ