Ngày càng nhiều người trưởng thành than phiền về hiện tượng “mắt mờ bất thường”, đôi khi kèm theo vệt đen trong tầm nhìn. Đây có thể là dấu hiệu sớm của tắc tĩnh mạch võng mạc (RVO), tổn thương mạch máu thứ hai sau bệnh võng mạc đái tháo đường.
RVO là gì và ai dễ mắc?
RVO xảy ra khi dòng chảy tĩnh mạch tại võng mạc, vùng tiếp nhận ánh sáng, bị tắc nghẽn, gây ứ đọng máu và phù nề. Tại Việt Nam và thế giới, hơn 16 triệu người đang sống chung với RVO. Một số ước tính cho thấy tỉ lệ tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc (CRVO) vào khoảng 1-4/1.000 người, tắc nhánh tĩnh mạch võng mạc (BRVO) là 6-12/1.000 người và con số này tăng theo tuổi tác.
Những người có các yếu tố nguy cơ sau đây dễ tắc tĩnh mạch võng mạc hơn: Tuổi cao trên 50 tuổi, kèm theo các bệnh lý nền: tăng huyết áp, xơ vữa mạch, đái tháo đường, tăng nhãn áp (Glocom), rối loạn mỡ máu, rối loạn đông máu… Trong đó, tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ cao nhất.
Tắc tĩnh mạch võng mạc được phân loại chủ yếu dựa vào vị trí tắc nghẽn.
Tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc (CRVO): thường xảy ra ngay tại đĩa thị với 3 hình thái lâm sàng: Hình thái phù (không thiếu máu) chiếm đa số, thị lực giảm nhưng khả năng hồi phục tốt hơn; Hình thái thiếu máu nặng hơn, thị lực thường kém và ít hồi phục, nguy cơ biến chứng tân mạch cao hơn; Đôi khi bệnh nhân có hình thái hỗn hợp với các đặc điểm của cả hai hình thái trên.
Tắc nhánh tĩnh mạch võng mạc (BRVO): thường tại các điểm giao nhau giữa động mạch và tĩnh mạch. Mức độ ảnh hưởng thị lực phụ thuộc vào vị trí và mức độ tắc nghẽn của nhánh tĩnh mạch.
Để xác định chính xác hình thái và mức độ tắc tĩnh mạch võng mạc, người bệnh cần được làm các xét nghiệm chuyên sâu như chụp mạch huỳnh quang võng mạc (FFA) và/hoặc chụp cắt lớp võng mạc (OCT).
Dấu hiệu nhận biết
Người bệnh bị giảm thị lực đột ngột hoặc từ từ: Thường ở một mắt và có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí, hình thái và mức độ tắc. Người bệnh có thể nhìn mờ, nhìn méo mó, hoặc có vùng tối trong thị trường. Nhìn thấy các đốm đen hoặc vệt đen (ám điểm). Đôi khi không có triệu chứng rõ ràng, nhất là trong trường hợp tắc nhánh nhỏ, người bệnh chỉ phát hiện tình cờ nhờ khám mắt định kỳ.
Giai đoạn muộn người bệnh có các dấu hiệu rõ ràng hơn: mờ mắt liên tục hoặc mất thị lực trung tâm do phù hoàng điểm; Võng mạc, mống mắt, góc tiền phòng xuất hiện tân mạch gây biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết dịch kính hoặc glocom tân mạch (tăng nhãn áp gây đau nhức).
Điều trị và phòng ngừa
Hiện tại, không có phương pháp nào đảm bảo hoàn toàn việc phòng tránh tắc tĩnh mạch võng mạc. Tuy nhiên, việc kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, duy trì lối sống lành mạnh, khám mắt định kỳ có thể giúp giảm thiểu khả năng mắc bệnh.
Người bệnh cần đi khám chuyên khoa mắt ngay khi có triệu chứng: thấy mờ mắt đột ngột, nhất là một bên; phát hiện vệt đen, âm điểm trong tầm nhìn; khó chịu, nhức đau mắt dữ dội kèm nhìn mờ. RVO điều trị sớm giúp hồi phục thị lực, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
ANH ĐÀO
(Tổng hợp)