Hỏi: Thưa bác sĩ, cháu 18 tuổi, cao 1,68m nhưng chỉ nặng 47kg. Cháu đã đi kiểm tra sức khỏe và kết quả đều bình thường. Cháu nghe nhiều người nói là ăn gì bổ nấy nên cháu có thể ăn gan, tim, óc, thận và mỡ heo, bò để tăng cân được không?
(Trung Nam, xã Cù Bị, huyện Châu Đức)
Trả lời: Chào cháu, theo những gì cháu đã viết trong thư thì cháu thuộc dạng gầy vì nếu cao 1,68m, cháu phải có cân nặng tối thiểu từ 55kg đến 58kg. Và mặc dù cháu đã đi kiểm tra sức khỏe và kết quả đều bình thường nhưng tôi chưa rõ cháu đã kiểm tra những gì?
Về nguyên tắc, những nguyên nhân dẫn đến gầy ốm gồm: Gầy do cơ địa, một số người ngay từ khi sinh ra đã có cấu trúc cơ địa với tỉ lệ xương lớn hơn tỉ lệ bắp thịt, do di truyền, tốc độ trao đổi chất trong cơ thể diễn ra nhanh hơn bình thường, thiếu dinh dưỡng, mất cân bằng trong làm việc, nghỉ ngơi, ăn uống, rối loạn chuyển hóa và một số bệnh như lao, tiểu đường, do nhiễm giun sán…
Vì thế, muốn biết mình gầy vì nguyên nhân gì, cháu cần làm những xét nghiệm tỉ mỉ hơn, chẳng hạn như đo hàm lượng chất sắt trong máu, tổng phân tích tế bào máu, xét nghiệm chức năng gan, tổng phân tích nước tiểu, xét nghiệm tiểu đường, bệnh lao, giun sán, xét nghiệm đánh giá khả năng chuyển hóa của cơ thể…
Về chuyện ăn gì bổ nấy, các chuyên gia dinh dưỡng đều cho rằng muốn biết một loại thực phẩm nào đó có thực sự là bổ, là tốt đối với cơ thể hay không thì chúng ta phải biết được thành phần và hàm lượng các chất dinh dưỡng của nó là bao nhiêu? Lấy thí dụ nếu so sánh óc và tủy xương heo với một số bộ phận khác như: tim, gan heo chẳng hạn, thì hàm lượng chất đạm của óc chỉ bằng một nửa của gan, của tủy chỉ bằng 1/9 gan. Bên cạnh đó, gan chứa nhiều vitaminA, rất tốt đối với sự phát triển của trẻ em và chống lão hóa ở người cao tuổi mà óc và tủy lại không có. Mặt khác, hàm lượng cholesterol trong óc rất cao. 100g óc heo có tới 2.195mg cholesterol, là chất dễ gây xơ vữa động mạch ở người lớn. Với người bình thường, nhu cầu cholesterol hàng ngày chỉ cần dưới 300mg. Nếu ăn 100g óc thì lượng cholesterol sẽ cao gấp 7 lần. Điều đó cho thấy óc không phải là thức ăn “bổ óc” như nhiều người lầm tưởng.
Thận cũng vậy, nó cung cấp chất sắt, giúp chống lại bệnh thiếu máu do thiếu sắt, là một trong những nguyên nhân dẫn đến cơ thể xanh xao, gầy ốm. Nhưng cũng như gan, thận chứa nhiều cholesterol và hơn nữa còn có một lượng axit uric rất cao, là chất gây ra bệnh gút (gout) nếu thường xuyên ăn nhiều. Tim thì có khác hơn, ngoại trừ các động mạch, tĩnh mạch, toàn bộ quả tim được cấu tạo chủ yếu bằng các thớ cơ. Giá trị dinh dưỡng của tim heo thấp hơn so với thịt heo, nhưng cholesterol lại cao hơn.
Vì thế, quan niệm “ăn gì bổ nấy” không phải lúc nào cũng hoàn toàn đúng mà ngược lại, nếu cứ thường xuyên ăn nhiều óc, thận, gan, tim thì rất dễ mắc phải những bệnh về tim mạch, huyết áp, bệnh gút… Cháu nên cân bằng các loại thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày, kiểm tra và điều trị các bệnh mặc phải (nếu có), cộng với lối sống lành mạnh, không rượu, bia, thuốc lá, chọn những môn thể dục thể thao ưa thích và tập luyện đều đặn thì cân nặng của cháu sẽ được cải thiện.
Bs Trần Văn Phương, Phòng khám đa khoa Mai Phương, TP.HCM