Thành lập ngân hàng huyết thanh phục vụ kiểm soát bệnh truyền nhiễm

Với sức chứa lưu trữ từ 400 - 450 ngàn mẫu huyết thanh, ngân hàng huyết thanh do Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh (HCDC) thành lập đã bắt đầu đi vào hoạt động từ ngày 17/8.

Nhân viên y tế làm công tác xét nghiệm tại Phòng xét nghiệm - CDC Bà Rịa-Vũng Tàu tỉnh (ảnh minh họa)

Ngân hàng huyết thanh của HCDC được trang bị 5 tủ âm sâu, 3 máy ly tâm lạnh cùng các trang thiết bị và đội ngũ nhân sự đáp ứng cho công tác thu thập, xử lý, lưu trữ và phân phối mẫu.

Việc thành lập ngân hàng huyết thanh nhằm cung cấp bộ công cụ lượng giá gánh nặng bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng và định hướng cho các quyết định y tế công cộng trong tương lai.

Bác sĩ Nguyễn Hồng Tâm, Giám đốc HCDC, cho biết ngân hàng huyết thanh là đơn vị tổ chức thu thập, bảo quản và cung cấp các nguồn mẫu để thực hiện xét nghiệm, phục vụ công tác kiểm soát dịch bệnh truyền nhiễm với 4 mục tiêu chính:  Dự đoán hoặc phát hiện sớm khả năng bùng phát dịch; đánh giá tình hình miễn dịch cộng đồng; đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp; và khảo sát sự lưu hành thầm lặng của tác nhân gây bệnh.

Để thực hiện các mục tiêu trên, HCDC sẽ xây dựng kế hoạch thu thập mẫu định kỳ cho ngân hàng huyết thanh, xây dựng bộ quy trình bảo quản, truy xuất và sử dụng mẫu phục vụ cho các mục tiêu khác nhau của kiểm soát dịch bệnh. Đơn vị sẽ xây dựng các mô hình phân tích dữ liệu; từ đó, đưa ra những định hướng cho các quyết định y tế công cộng trên địa bàn.

Năm ngoái, HCDC phối hợp Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) thu thập hơn 2.500 mẫu huyết thanh từ các mẫu máu xét nghiệm đã thực hiện tại các bệnh viện để đánh giá tình trạng miễn dịch cộng đồng với COVID-19. Kết quả ghi nhận tỷ lệ dân số có kháng thể đạt trên 90%. Từ kết quả khảo sát này, ngành y tế thấy được vai trò của việc tiêm vắc xin với miễn dịch cộng đồng, kêu gọi người dân tiêm nhắc lại nhằm bảo vệ và duy trì khả năng miễn dịch.

Thời gian tới, HCDC khai thác nguồn mẫu từ ngân hàng để đánh giá miễn dịch đối với bệnh sởi, bệnh tay chân miệng, qua đó dự báo nguy cơ dịch tại thành phố. Dự kiến, giai đoạn 2024-2030, ngân hàng sẽ được đầu tư mở rộng, xây dựng cơ sở hạ tầng để tăng thêm dung lượng lưu trữ mẫu, đa dạng hóa các loại mẫu.

Theo PGS.TS Lê Văn Tấn, Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU), việc thiết lập ngân hàng huyết thanh có tính đại diện cao cho người dân thuộc một khu vực cần khảo sát, là mấu chốt nhằm đảm bảo công việc điều tra huyết thanh có độ tin cậy và chính xác cao.

Trên thế giới, việc điều tra sự lưu hành kháng thể chống lại một số bệnh truyền nhiễm, thu thập huyết thanh để đánh giá nguy cơ bệnh, đã có từ lâu. Năm 1960-1961, Tổ chức Y tế Thế giới thành lập ba ngân hàng huyết thanh đầu tiên tại Mỹ, Tiệp Khắc và Nam Phi. Từ đó đến nay, nhiều ngân hàng được thành lập tại một số quốc gia trên thế giới và đã có những ứng dụng hữu ích cho y tế công cộng.

Tại Việt Nam, một số ngân hàng huyết thanh cũng đã được thành lập thông qua chương trình nghiên cứu điều tra dịch tễ của Bộ Y tế, Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, Viện Pasteur TP HCM, thực hiện nhiều chương trình giám sát trọng tâm HIV, virus Zika, viêm gan siêu vi B và C, cúm A H5N1...

MINH THIÊN (tổng hợp)