Nhận biết và đề phòng bệnh liên cầu lợn ở người

Bệnh liên cầu lợn là một bệnh do vi khuẩn liên cầu lợn (Streptococcus suis) gây ra. Có thể nhiễm liên cầu lợn nếu tiếp xúc với lợn bị bệnh mang vi khuẩn liên cầu lợn hoặc các sản phẩm từ lợn bệnh: máu, thịt, lòng…

Không nên ăn tiết canh giúp phòng bệnh.

Năm 1960, người nhiễm và mắc bệnh liên cầu lợn đầu tiên được phát hiện. Đến nay, trên thế giới đã ghi nhận khoảng 490 trường hợp bệnh liên cầu lợn ở người, trong đó tỷ lệ tử vong là 17,5%.

Ở Việt Nam, bệnh liên cầu lợn mới được biết đến từ năm 2003. Trong hai năm 2005 - 2006, có 72 trường hợp nhiễm liên cầu lợn nhập Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.Hồ Chí Minh.

Năm 2007 có tới hơn 48 trường hợp (22 trường hợp ở miền Bắc, 20 bệnh nhân ở miền Nam, 6 bệnh nhân ở miền Trung) được chẩn đoán bị bệnh liên cầu lợn, một số trường hợp xét nghiệm xác định được tác nhân gây bệnh là vi khuẩn liên cầu lợn type II. Có 3 trường hợp trong số này bị tử vong.

Vì sao người bị nhiễm?

Ở lợn, vi khuẩn liên cầu lợn thường cư trú ở đường hô hấp trên, đặc biệt là ở mũi, đường tiêu hóa và sinh dục của lợn.

Nhiễm liên cầu lợn ít gặp ở người, tuy nhiên, người có nguy cơ lây nhiễm và phát bệnh khi tiếp xúc với lợn bị bệnh liên cầu lợn hoặc mang vi khuẩn liên cầu lợn hoặc các sản phẩm từ lợn bệnh liên cầu lợn (máu, thịt, lòng…) hoặc tiếp xúc trực tiếp với nước tiểu lợn bị bệnh liên cầu lợn...

Bệnh lây lan như thế nào?

Nguồn truyền nhiễm là lợn nhà, có thể cả lợn rừng, ngựa, chó, mèo và chim, ngoài ra vật trung gian truyền bệnh có thể là ruồi, gián, chuột.

Nguy hiểm nhất là khi lợn bị bệnh liên cầu lợn thì vi khuẩn liên cầu lợn biến đổi và tăng độc tính mới lây nhiễm cho người. Tuy vậy, cho đến nay chưa thấy có sự lây truyền bệnh từ người sang người. Phương thức lây truyền của vi khuẩn liên cầu lợn có thể lây truyền qua người khi tiếp xúc với lợn bệnh hay lợn mang vi khuẩn qua các tổn thương nhỏ, trầy xước trên da của những người giết mổ, chế biến và ăn thịt lợn bệnh nhưng nấu không chín.

Hiện nay, chưa có bằng chứng bệnh liên cầu khuẩn lợn có thể lây trực tiếp từ người sang người. Bệnh liên cầu lợn có thể lây truyền qua đường hô hấp, các chất bài tiết, máu của lợn bệnh, lây lan thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc lây qua kim tiêm nhiễm khuẩn.

Lợn nái có thể mang vi khuẩn trong tử cung và âm đạo. Lợn có thể bị nhiễm vi khuẩn ở bất kỳ tuổi nào. Khả năng nhiễm và gây bệnh của vi khuẩn liên cầu lợn ở lợn con cao hơn ở lợn trưởng thành. Các đàn lợn non trong trạng thái chịu stress và tiếp xúc với nguồn bệnh sẽ có khả năng phát bệnh liên cầu lợn cao.

Nhận biết bệnh liên cầu lợn ở người

Thời gian ủ bệnh ngắn, chỉ từ vài giờ đến 3 ngày, người bệnh thường có sốt cao, đau đầu, ù tai, xuất huyết dưới nhiều dạng khác nhau như xuất huyết dưới da từng mảng, đôi khi gây hoại tử, xuất huyết tiêu hóa.

Trong bệnh liên cầu lợn hay gặp là nhiễm khuẩn huyết (vi khuẩn liên cầu lợn vào máu, nhân lên nhanh chóng và đồng thời tiết ra nhiều độc tố). Khi nhiễm khuẩn huyết, ngoài các triệu chứng trên, người bệnh có thể bị nhiễm độc tố rất nặng, biểu hiện như tụt huyết áp, mạch nhanh, nhỏ, trụy tim mạch, suy hô hấp và có thể tử vong nếu không phát hiện sớm, điều trị kịp thời.

Một số trường hợp xuất hiện nhiễm độc đường tiêu hóa như rối loạn tiêu hóa (đi ngoài nhiều lần, phân lỏng, có máu). Người bệnh cũng có thể bị viêm màng não do vi khuẩn liên cầu lợn như sốt cao, co giật, nôn vọt, sợ ánh sáng... Nếu phát hiện sớm có thể cứu chữa được, nếu không thì có thể gây phù não, hôn mê và tử vong.

Điều trị và phòng bệnh

Khi nghi ngờ mắc bệnh liên cầu lợn cần nhanh chóng đến bệnh viện để được khám và chữa trị kịp thời vì bệnh dễ gây biến chứng nguy hiểm.

Xuất huyết dưới da từng mảng là biểu hiện của liên cầu lợn.

Để phòng tránh bệnh liên cầu lợn ở người cần bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm thật tốt như: Không ăn tiết canh và các sản phẩm từ thịt lợn chưa được nấu chín như nem chua, nem chạo... Không mua bán, vận chuyển, giết mổ lợn ốm, chết hoặc sản phẩm từ lợn không đảm bảo vệ sinh. Không sử dụng thịt lợn có màu đỏ khác thường, xuất huyết hoặc phù nề. Cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, sử dụng găng tay và các dụng cụ bảo hộ cần thiết khác khi tiếp xúc với lợn, người chế biến thịt lợn cần thường xuyên rửa tay với xà bông. Nếu lợn bị bệnh thì không được giết mổ mà cần tiêu hủy lợn bệnh, lợn chết theo đúng quy trình đã quy định.

PGS.TS.BS BÙI KHẮC HẬU