1 - Nếu biểu hiện ho khan, đau họng, mất khứu giác “Phế âm hư tổn”, nên chọn món ăn bổ mát phế dưỡng âm giải nhiệt tà còn lưu lại tạng phế tốt nhất nên dùng:
Rau má: vị đắng tính hàn. Tác dụng thanh nhiệt dưỡng âm, mát gan, nhuận phế, giải độc, lợi tiểu. Rau má còn chứa nhiều dưỡng chất rất có lợi cho sức khỏe, còn là vị thuốc quý chữa chứng Phế âm hư ho khan, ho lâu ngày, ho khó thở, chứng ngoài da nổi mụn phát ban, viêm lở miệng lưỡi lâu lành, đây cũng là chứng hậu COVID-19. Dùng bằng cách nấu canh với thịt, cá hoặc xay sinh tố uống tuần vài lần.
Rau cải cúc (Tần ô): vị ngọt thơm, tính mát. Tác dụng kiện tỳ vị, tiêu đàm, giáng hỏa. trị các chứng phế nhiệt ho khan ho đàm vàng, chứng tỳ hư ăn không ngon hay đau tức ngực sườn, chứng âm hư hỏa thịnh đau đầu chóng và các chứng liên quan đến phế vị hư nhiệt.
Bằng cách phối hợp thịt heo bầm, cá thát lát gia, cá riếc, hoặc cá khoai, vị vừa đủ nấu thành canh tuần vài lần rất tốt. Cải cúc là rau mềm ngon giàu dưỡng chất, rất thích hợp với người già yếu và trẻ em.
2 - Nếu mệt mỏi ăn kém, đau thượng vị, rối loạn tiêu hóa “ty vị hư tổn”, nên chọn vị bổ mát tỳ vị, giải nhiệt tà tốt nhất nên dùng:
Đậu xanh: Sách Y học xưa cho rằng đậu xanh thuộc những loại đậu thượng phẩm “loại đậu cứu đời”. Sách còn cho biết Đậu xanh tác dụng bổ ích nguyên khí, thanh nhiệt giải độc, thanh lợi tiểu tiện, chữa lở, làm sáng mắt, kiện tỳ bổ hòa ngũ tạng, đây cũng là chứng hậu COVID-19 tỳ vị hư tổn, và nhiều chứng bệnh liên quan đến nhiệt tà tồn lưu 5 tạng chư giải hết. Bằng cách nấu cháo nấu chè, nấu xôi ăn đều tốt.
Rau cải canh: vị cay tính mát. Tác dụng kiện tỳ vị, tiêu đàm, mát phế, tiêu viêm, lợi tiểu, an thần… dùng chữa các chứng ăn ngủ kém ho khan, ho đàm, ho thở rốc, ho viêm họng viêm hô hấp, đàm thấp ứ trệ đau nhức. Bằng cách nấu canh cá lóc, hoặc cá rô, thịt heo bầm ăn đều tốt.
3 - Nếu nóng bứt rứt khó ngủ, tai ù, tóc rụng nổi mụn, tiều vàng (Can thận âm hư tổn) nên bổ thận âm dưỡng can huyết giải nhiệt tà ở can thận tốt nhất nên dùng:
Đậu đen (Hắc đại đậu): Theo sách Dược tính chỉ nam, đậu đen vị ngọt khí êm không độc, lợi được thủy đạo, hạ được khí nóng, tiêu thức ăn, trừ gió độc, làm mát trong lòng, tâm thần yên ổn, mắt sáng, huyết lưu thông, trừ thũng, tiêu sưng, trị chứng đau, giải được độc trong cơ thể. Đậu đen rất giàu dưỡng chất và axit amin thiết yếu tăng cường thể lực. Vậy Đậu đen là vị thuốc quý chữa chứng nóng bứt rứt khó ngủ, đau đầu chóng mặt, tai ù, tóc rụng nổi mụn, tiều vàng và nhiều chứng liên quan đến can thận âm hư tổn.
Rau ngót: vị ngọt tính mát. Tác dụng, thanh nhiệt, giải độc, bổ âm, dưỡng huyết, sinh cơ, chứng tiểu buốt, tiểu gắt, táo bón, miệng khô, trẻ em bị ban sởi, ra mồ hôi trộm, phụ nữ sau sinh, ít sữa, Rau ngót loại rau rất giàu đạm và nhiều dưỡng chất đặc biệt dùng rất tốt cho trẻ em còi, người lớn khó lên cân, các chứng liên quan đến âm huyết hư sau khi mắc bệnh Ôn tà hậu COVID-19 rất tốt không có tác dụng phụ.
Trên đây là những món ăn vị thuốc dược thiện bổ mát cho người ngoại tà nội thương Ôn dịch hậu COVID-19, Đậu đên còn dùng hổ trợ điều trị giảm tỷ lệ các biến chứng nghiêm trọng hoặc nguy kịch hơn của COVID-19, tuy nhiên món ăn vị thuốc trên tính mát, nếu người nào tỳ vị hàn đang bị lạnh bụng tiêu chảy nên cho thêm gia vị gừng ôn ấm giảm bớt tính hàn.
Lương y NGUYỄN MINH PHÚC
(nguyên Phó Chủ tịch Hội Đông y TP Vũng Tàu)