Viêm tụy cấp hoại tử thường có tiên lượng rất xấu. Nhiều người bệnh chịu biến chứng nặng nề, diễn tiến suy đa cơ quan và tỷ lệ tử vong hơn 30%. Lọc máu liên tục, dẫn lưu dịch tụy và kết hợp kháng sinh là giải pháp cứu sống nhiều trường hợp bệnh viêm tụy cấp hoại tử nặng.
 |
| Người bệnh đang được các bác sĩ khoa Hồi sức tích cực và Chống độc chăm sóc. |
BIẾN CHỨNG TỪ RƯỢU, BIA
Từ đầu năm 2021 đến nay, chỉ riêng khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, BV Bình Dân TP. Hồ Chí Minh đã tiếp nhận điều trị 14 trường hợp viêm tụy cấp hoại tử nặng do rượu bia, trong đó nhiều trường hợp hợp phải phối hợp lọc máu liên tục, dẫn lưu dịch hoại tử và kết hợp kháng sinh phổ rộng trong điều trị. Đáng lưu ý, vì bệnh thường có liên quan tới việc sử dụng rượu bia nên đa số người nhập viên là nam giới, trong số này không ít trường hợp là đã bị tái phát nhiều lần và được khuyến cáo là kiêng bia rượu nhưng không thực hiện được.
Bệnh nhân T.T.T (37 tuổi, Long An), nhập viện cấp cứu trong tình trạng đau dữ dội vùng bụng trên, bên trái, vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp tăng cao, bụng chướng căng, sốt cao 38 độ C, môi khô, khát nước. Anh T. cho biết do gia đình kinh doanh bia nên hay uống bia. Mỗi ngày, anh uống 0,5-1 lít bia.
Trước khi nhập viện 3 ngày, sau một cuộc nhậu, anh đau bụng nhiều, ngày một dữ dội hơn, kèm nôn ói, bụng chướng. Tại Bệnh viện Bình Dân, anh T. nhanh chóng được CT scan bụng và các xét nghiệm máu. Kết quả chẩn đoán hình ảnh gợi ý có viêm tụy hoại tử nặng, bụng chướng nhiều hơi. Xét nghiệm máu người bệnh ghi nhận tình trạng cô đặc máu, có tổn thương thận cấp và nhiễm khuẩn huyết kết hợp.
Anh T. được chuyển ngay vào khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, nơi bệnh nhân được điều trị phối hợp đa chuyên khoa, theo dõi sát. Bệnh nhân được bù dịch, truyền kháng sinh. Tuy nhiên, sau một ngày, tình trạng bệnh không cải thiện. Chức năng thận xấu dần, máu vẫn cô đặc, người bệnh đau vật vã. Anh T. được lọc máu liên tục, theo dõi lượng dịch ổ bụng trên siêu âm và hội chẩn bác sĩ phẫu thuật để dẫn lưu ổ tụ dịch hoại tử.
Sau 5 ngày phẫu thuật và lọc máu, sức khỏe anh T. ổn định hơn và được xuất viện sau 8 ngày nhập viện.
TỶ LỆ TỬ VONG CAO
ThS.BS.Nguyễn Thanh Phương, Phó trưởng khoa Hồi sức tích cực và Chống độc BV Bình Dân cho biết, hầu hết (80%) các trường hợp viêm tụy hoại tử nặng phải điều trị, chăm sóc đặc biệt trong dịp đầu năm là nam giới, độ tuổi trung bình từ 30-40 tuổi và khởi phát đau sau khi uống rượu, bia. Bệnh nhân kể trên là một trong những trường hợp điển hình viêm tụy cấp hoại tử rất nặng, tiên lượng dè dặt được điều trị thành công tại khoa nhờ phối kết hợp điều trị đa chuyên khoa từ dùng kháng sinh, phẫu thuật đặt dẫn lưu ổ tụ dịch và lọc máu. Phương pháp điều trị cho kết quả tốt, người bệnh qua khỏi nguy kịch và phục hồi nhanh. Một số trường hợp viêm tụy cấp hoại tử do sỏi đường mật, trên nền bệnh đái tháo đường, thường diễn tiến nguy kịch hơn.
Theo ThS.BS.Nguyễn Thanh Phương, tuyến tụy vừa có chức năng nội tiết, tiết hormone insulin và glucagon để giữ ổn định lượng đường trong máu, vừa là cơ quan ngoại tiết, tiết ra các men tiêu hóa thức ăn. Tình trạng viêm tụy xảy ra khi các men này hoạt hóa trước khi được đổ vào ruột non. Lúc này, men tụy sẽ tấn công tuyến tụy, gây tổn thương mô tụy, tụy bị hỏng hoàn toàn và có thể đe dọa tính mạng người bệnh.
Viêm tụy cấp cần được điều trị kịp thời vì có thể tạo “cơn bão cytokine” - phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể, dịch tụy tràn ra ngoài tụy và đổ vào ổ bụng gây viêm phúc mạc, sốc nhiễm trùng… Chất độc cũng có thể đi vào máu gây hạ huyết áp, nhiễm trùng huyết, tổn thương các cơ quan bên ngoài ổ bụng. Viêm tụy cấp hoại tử thường có tiên lượng rất xấu, không ít người bệnh chịu biến chứng nặng nề, diễn tiến suy đa cơ quan và tỉ lệ tử vong cao khoảng 30%.
Sự kết hợp giữa điều trị chặt chẽ giữa các bác sĩ nội khoa, hồi sức tích cực và bác sĩ phẫu thuật đã giúp điều trị các trường hợp viêm tụy cấp hoại tử nặng đạt hiệu quả cao hơn, cắt vòng xoắn suy đa tạng, hồi phục nhanh hơn và giảm các biến chứng.
TRẦN NHUNG