Điệu Khắp vùng cao

Mảnh đất Nghĩa Lộ - Mường Lò, tỉnh Yên Bái là nơi tụ hợp nhiều dân tộc sinh sống tạo nên sự đa dạng về văn hóa, phong tục tập quán… Nơi đây có nghệ thuật Xòe Thái, nghệ thuật Hạn Khuống đã được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trong những giá trị di sản ấy không thể thiếu những làn điệu Khắp Thái.

Trai gái tìm hiểu nhau trên sàn Hạn Khuống qua những lời Khắp trao duyên tình tứ.

Lớp học hát Khắp tại nhà của Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng, xã Nghĩa An, TX. Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái nhiều năm nay cứ đều đặn diễn ra mỗi tháng 2 lần. Với ước nguyện điệu Khắp của dân tộc mình một ngày nào đó sẽ được vinh danh, bao năm qua bà đã không quản ngại khó khăn, đem hết tất cả những gì mình biết để truyền lại cho con cháu trong làng chỉ với một tâm niệm, đó là văn hóa tốt đẹp của dân tộc Thái sẽ mãi được trường tồn.

Hiện nay, những người có thể sáng tác được các bài hát “Khắp” như nghệ nhân Điêu Thị Xiêng, nghệ nhân Lò Văn Biến ở Mường Lò không còn nhiều. Họ vừa có thể sưu tầm, sáng tác lại vừa có khả năng thể hiện chính những sáng tác của mình.

Nghệ nhân Lò Văn Biến cũng không quản ngại nỗi vất vả của tuổi già, ngày ngày đến trường, lên lớp dạy Khắp cho các em học sinh các trường tiểu học và THCS trên địa bàn thị xã. Nghệ nhân Lò Văn Biến cho biết một số trường gần như đã đưa được chương trình Khắp Thái vào dạy ở tiểu học và THCS.

Cũng xuất phát từ niềm đam mê Khắp Thái và mong muốn là người duy trì, phát huy giá trị của Khắp Thái trong đời sống cộng đồng của mình, Hà Thị Thu Phương và Chu Tiến Dũng, học sinh Trường Tiểu học và THCS Lê Hồng Phong, TX. Nghĩa Lộ đã xây dựng và bảo vệ thành công Dự án nghiên cứu khoa học đề tài “Một số đề xuất nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Khắp Thái Mường Lò - Nghĩa Lộ”. Em Hà Thị Thu Phương, Chủ nhiệm đề tài chia sẻ: Là một người con dân tộc Thái Mường Lò sinh sống tại Nghĩa An, từ nhỏ em đã được nghe bà và ông hát ru với những làn điệu Khắp Thái mượt mà tha thiết. Tuy nhiên, trong xu thế hội nhập với một nền văn hóa đa sắc màu hiện nay thì Khắp Thái đang dần bị mai một và rất có thể bị đánh mất nếu như chúng ta không bảo tồn và phát huy nó. Xuất phát từ mong muốn đó, chúng em mạnh dạn đề xuất với thầy cô để đưa Khắp Thái vào giảng dạy trong trường học.

Ai đã từng được xem một đêm Hội Hạn Khuống ở TX. Nghĩa Lộ, một di sản văn hóa phi vật thể của quốc gia sẽ thật sự ấn tượng với những chàng trai cô gái Thái với giọng Khắp mượt mà, uyển chuyển. Từ những con người đặc biệt như nghệ nhân Điêu Thị Xiêng, nghệ nhân Lò Văn Biến đã âm thầm ngày đêm giữ lửa cho văn hóa hát Khắp mà giờ đây, thế hệ con cháu người Thái hôm nay đang từng bước tiếp nối những giá trị truyền thống của cha ông ngay trên quê hương của mình.

Việc các thế hệ người dân thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái lưu truyền và phát huy được được giá trị của các làn điệu hát Khắp Thái đã làm phong phú thêm cho kho tàng văn hóa truyền thống của địa phương, qua đó góp phần quan trọng cho phát triển du lịch của thị xã.

NGUYỄN THƯ
Theo baodulich.n