Độc đáo lễ giỗ bà Phi Yến ở Côn Đảo
Lễ hội truyền thống lễ giỗ bà Phi Yến là sự kiện văn hóa lớn nhất của người dân huyện Côn Đảo diễn ra hàng năm, đã được Bộ VH-TT-DL đưa vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia. Bên cạnh nghi thức, lễ hội sôi động với các hoạt động văn hóa, thể thao.
 |
| Ban tế lễ tiến hành nghi lễ tế, dâng trà, dâng nhang theo truyền thống trong lễ giỗ chính. Ảnh: MẠNH CƯỜNG |
Lễ giỗ bà Phi Yến năm 2023 được huyện Côn Đảo tổ chức trong 3 ngày (28 đến 30/11, nhằm ngày 16 đến 18/10 âm lịch năm Quý Mão) tại Di tích An Sơn Miếu. Lễ chính giỗ bà Phi Yến vào ngày 18/10 âm lịch. Đúng ngày này, đông đảo người dân và du khách với xiêm áo chỉnh tề cùng tề tựu về An Sơn Miếu để tham dự lễ giỗ.
Đúng 10 giờ sáng ngày 30/11 (18/10 âm lịch), lễ chính giỗ bắt đầu bằng hồi trống, chiêng và màn múa khai lễ. Sau màn múa khai lễ, chủ lễ và hai học trò thực hiện nghi thức tế lễ, dâng trà, dâng nhang- đèn trước áng thờ và đọc văn tế. Sau phần tế lễ của chủ lễ, các đoàn dâng lễ đại diện cho 9 khu dân cư trong huyện lần lượt dâng lên lễ vật gồm: hương hoa, ngũ quả, xôi, chè… Tiếp đó, các đoàn khách và các tầng lớp nhân dân lần lượt dâng hương tưởng nhớ người phụ nữ Việt Nam trung trinh, tiết liệt nơi Côn Đảo linh thiêng. Và cùng nhau thụ lộc với những món chay do nhân dân tự tay thực hiện để dâng cúng bà Phi Yến.
Trước ngày diễn ra lễ chính, Nhân dân huyện Côn Đảo còn tổ chức lễ rước bài vị Hoàng tử Hội An (tương truyền là con của bà Phi Yến với vua). Lễ diễn ra vào 15 giờ ngày 29/11 (tức ngày 17/10 âm lịch), thu hút hàng nghìn người dân địa phương và du khách tham dự. Đặc biệt, năm nay, tham gia đoàn rước Bài vị Hoàng tử Hội An có sự góp mặt của HS trường THPT Võ Thị Sáu với trang phục áo dài truyền thống. Em Nguyễn Ngọc Hải Yến, HS Trường THPT Võ Thị Sáu, huyện Côn Đảo bày tỏ: “Đây là lần đầu tiên đoàn HS được tham gia đón và đi rước bài vị của hoàng tử Cải. Qua đó chúng em tìm hiểu về lễ hội dân gian truyền thống tại huyện Côn Đảo”.
Sôi nổi các hoạt động văn hóa, thể thao
Trong 3 ngày (28 đến 30/11), ngoài phần lễ với các nghi thức truyền thống, Nhân dân và du khách còn được tham quan, thưởng lãm không gian lễ hội tại di tích An Sơn Miếu với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao; tham gia các trò chơi dân gian, trải nghiệm gian hàng đặc sản và quà lưu niệm Côn Đảo.
Năm nay, các hoạt động văn hóa, thể thao mang đậm nét văn hóa dân gian truyền thống, thu hút đông người dân, du khách tham gia như: diễu hành xe đạp; hội thi vẽ tranh, thi cắm hoa - chưng mâm cỗ. Trong đó, hội thi làm bánh dân gian lần đầu tiên được tổ chức với 30 đội thi thực hiện những sản phẩm đặc trưng của Côn Đảo và các vùng miền trên cả nước. Bên cạnh đó là giải thể thao với các môn leo núi, kéo co, thu hút rất đông người dân các khu dân cư, HS, cán bộ công nhân viên chức các đơn vị trên địa bàn huyện Côn Đảo và du khách trong, ngoài nước tham gia.
|
Lễ hội truyền thống Lễ giỗ bà Phi Yến tại Côn Đảo bắt nguồn từ truyền thuyết về bà Phi Yến, có tên riêng là Lê Thị Răm, là vợ của vua. Tương truyền, người phụ nữ trung trinh tiết liệt, dám ngăn cản vua không nên rước ngoại bang về giải quyết vấn đề nội bộ trong nước. Miếu bà Phi Yến còn gọi là An Sơn Miếu, nằm cách trung tâm huyện Côn Đảo khoảng 2km về phía Tây Nam, thuộc KDC số 3. Ngôi miếu do dân làng An Hải xưa lập nên để thờ cúng người phụ nữ tài sắc vẹn toàn, giàu lòng thủy chung và tình yêu nước, đã dám vượt qua những ràng buộc của lễ giáo để ngăn chồng bán nước cầu vinh. Vào ngày 18/10 âm lịch hàng năm, tại An Sơn miếu, nhân dân làng An Hải xưa và nay là nhân dân Côn Đảo lại long trọng tổ chức lễ giỗ bà Phi Yến. Người dân huyện Côn Đảo xem bà Phi Yến như một vị nữ thần phù trợ cho mọi mặt đời sống.
|
Chị Trịnh Thị Quyên, KDC số 7 huyện Côn Đảo chia sẻ: “Tham dự trọn vẹn 3 ngày lễ giỗ, tôi càng thêm yêu và tự hào hơn về mảnh đất Côn Đảo linh thiêng. Đến với ngày lễ lớn này, người dân Côn Đảo đều cầu nguyện được mạnh khỏe, bình an, hạnh phúc và Côn Đảo càng ngày phát triển”.
Theo bà Trần Hoài Thu, Trưởng phòng VH-TT huyện Côn Đảo cho biết, trong 3 ngày diễn ra lễ giỗ bà Phi Yến năm 2023 đã thu hút khoảng 10 ngàn người dân địa phương và du khách tham dự. Năm nay, lễ đã được tổ chức quy mô, trang trọng, phong phú hơn với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao với mục tiêu đưa Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia lễ hội truyền thống lễ giỗ bà Phi Yến trở thành sản phẩm du lịch của huyện Côn Đảo.
CÁT TIÊN