Sầu lẻ bạn

Trong thiên nhiên có những loài cây, hoa, trái... tên rất lạ, ở một nơi chốn rất quen nhưng phải đến một tuổi nào đó ta mới biết và chợt nhận ra ý nghĩa thâm sâu bên trong. Tuy nhiên, cũng có rất nhiều loài cây, hoa, trái mọc hoang trong vườn, hàng rào, quanh bờ tre ta biết từ lúc tuổi thơ cho đến hết nửa đời người, hoặc khi đã nhắm mắt rời cõi tạm, ta vẫn không sao hiểu được cái tên của loài cây, hoa, trái đó. Thậm chí cây ăn trái trồng thành vườn, thành bờ, suốt năm tháng ở quanh ta mà ta vẫn không sao hiểu được ý nghĩa cái tên của cây. Vì thế nên thiên nhiên mới chứa điều bí ẩn, kỳ diệu.

Tôi ví dụ như cây sầu riêng. Hoa sầu riêng màu vàng tuyệt đẹp, bung nở trong nắng long lanh một góc trời, trái sầu riêng có gai nhọn, hột to, cơm mỏng, mùi vị đặc trưng nên trở thành đặc sản vùng miền vì không phải đất nào cũng trồng được cây sầu riêng. Cả cây sầu riêng từ thân cây, lá cây, hoa, trái... không có vẻ gì gợi đến sự liên tưởng cái tên “sầu riêng”. Hay do sầu riêng có đặc điểm trái chín chỉ rụng vào ban đêm nên người đời mới đặt tên loài cây này là sầu riêng? Nỗi sầu riêng tư, chín rụng vào ban đêm để chỉ một mình mình biết, một mình mình hay?

Một ví dụ khác nữa là cây sầu đâu. Cây sầu đâu thân to, cao, cành, nhánh, lá sum sê, hoa từng chùm màu tím, trái cũng từng chùm, cỡ đầu ngón tay, hình bầu dục, khi chín màu vàng rất đẹp. Cơm trái sầu đâu chín ăn được. Đó là một lớp cơm mỏng, màu trắng đục, vị ngọt đắng, trẻ con thích bóc lớp vỏ trái sầu đâu chín vàng min để nhấm nháp lớp cơm ngọt đắng bên trong. Lá sầu đâu non mọc nhiều trong mùa mưa, làm món gỏi các sặc rất ngon. Cây sầu đâu mọc ở ven rào, ranh đất hay sau nhà, rất thân thiết với con người. Hà cớ gì lại có tên là sầu đâu?

Mới đây tôi lại được biết có một loài cây bụi, thân lá, thấp bé, trồng làm cảnh dưới thềm nhà. Loài cây thân lá này có lá màu đỏ tím, những cánh lá mỏng, mọc phân tầng, phát triển nhanh, sống mãnh liệt, không có loài cỏ dại nào xâm lấn được. Là loài cây cảnh, thấp bé, nét đẹp hoang sơ, dân dã chứ không đài các. Kỳ lạ thay, cây lại mang tên “sầu lẻ bạn”. Tôi xin loài cây chế ngự được cỏ dại này về trồng dưới những gốc mai, ven lối đi bên hồ, Không chỉ thế, tôi trồng thử trong chậu nhỏ đặt trên bàn làm cảnh vẫn phát triển tốt.

Mỗi sáng tôi ngồi uống trà, uống cà phê một mình ngắm cây rồi suy nghĩ mãi vẫn không hiểu sao cây lại có tên “sầu lẻ bạn”? Hay người lẻ bạn nên cây cũng lẻ bạn?

PHAN TƯỜNG NIỆM