Đón Tết Nhâm Dần - 2022, tôi gặp ông Phạm Xuân Thanh, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP. Vũng Tàu tại cà phê Nghinh Phong, trước núi Tao Phùng phóng tầm nhìn ra biển Đông. Ông rút từ túi da nhỏ vẫn mang bên người tuyển thơ “Từ miền Đất Mũi” (NXB Hội Nhà Văn). Phạm Xuân Thanh với nụ cười nhỏ nhẹ như vốn có xưa nay:
 |
- Tết nhất, tuổi già, nhớ những ngày xung trận khai phá vùng đô thị biển đẹp, từ Mũi Nginh Phong (Đón Gió) tôi lì xì cho bạn “Từ miền đất Mũi” vậy!
Phạm Xuân Thanh, nụ cười thật hiền:
- “Từ miền Đất Mũi” tạm coi là tổng kết hơn 80 mùa xuân cuộc đời. Thời gian đã lùi xa mà tôi vẫn nhớ như in 35 năm trước, lần đầu tôi gặp ông trên chuyến bay từ Hà Nội đi Sài Gòn và Vũng Tàu, thoáng chốc mà đã hơn một phần ba thế kỷ, ngày đó chúng ta còn trẻ măng, vậy mà nay đã lên lão, dăm mùa Tết nữa tôi là đại lão chín mươi!
Buổi sáng Tết Nhâm Dần, Hà Nội rét đậm mà Vũng Tàu vẫn trên dưới 200C, gió biển mát rượi, Phạm Xuân Thanh mở tuyển thơ “Từ miền Đất Mũi” hỏi tôi:
- Không dễ chúng ta đã gắn bó với Vũng Tàu quá nửa đời người, từ những ngày Vũng Tàu còn là thị xã nhỏ lẻ. Tết con hổ một Bà Rịa-Vũng Tàu đi qua tuổi 30, vững chãi trước biển Đông, một diện mạo hoàn toàn đổi khác, thịnh vượng và phát triển.
 |
Phạm Xuân Thanh nhìn xuống bãi Vọng Nguyệt, đọc cho tôi nghe đoạn thơ viết về thành phố biển dầu:
Rực rỡ sắc màu mùa lễ hội
Đường phố rộng dài khoe sắc cờ hoa
Cao ốc mây vờn, biệt thự sao sa
Anh dắt tay em lạc vào xứ biển
Nghe rì rào sóng ru gió hát
Vũng Tàu ơi!
Say nồng tình yêu vị mặn ngàn đời (Tuyển thơ XT, trang 39)
Tôi là dân xứ Nghệ, Phạm Xuân Thanh là người con của vùng đất Mũi Cà Mau đi gần hết nửa cuộc đời đã cùng neo đậu ở thành phố biển đẹp, nơi có Mũi Đón Gió, chọn Bà Rịa-Vũng Tàu là quê hương. Nhâm nhi giọt cà phê thơm, Phạm Xuân Thanh đọc những điều viết ra từ gan ruột:
Vũng Tàu ơi một lần ta đến
Đất lạ buổi nào nay đã thành quê
Ơi! Những mùa hoa xôn xao gió biển
Khi thu về gợi nhớ những mùa xưa … (Tuyển thơ XT, trang 24)
Tuyển thơ “Từ miền Đất Mũi” có nhiều bài thơ giàu cảm xúc. Ông hồi tưởng về vùng đất quê hương điểm tận cùng của Tổ quốc, nơi Phạm Xuân Thanh sinh thành. Ông dành nhiều tình cảm sâu nặng cho đất Bắc, cái nôi đã nuôi dạy ông khôn lớn trưởng thành. Phạm Xuân Thanh viết về tình yêu, tình bạn, đồng nghiệp, về hoa, cây cỏ, về những ngọn núi, dòng sông, biển cả, về đất nước Xô Viết - nơi ông được gửi đi đào tạo kiến thức cơ bản - biết mấy tự hào.
Nhà kinh tế học, nhà quản lý chính quyền mà Phạm Xuân Thanh tâm hồn lãng mạn yêu văn thơ có những cảm nhận thật sâu sắc về bao chuyện nhân tình thế thái, viết từ trái tim, nhẹ nhàng, cảm xúc, sâu lắng, trách nhiệm xã hội đong đầy.
“Lời dặn lại” viết về chị Ba Thi, nữ anh hùng Nguyễn Thí Ráo là một trong những bài thơ về nhân tình thế thái, một lời nhắc nhẹ nhàng bắt nguồn từ một tấm gương sống đẹp, sống có ích cho đời:
Chị dặn lại trước lúc đi xa
Ngày tiễn biệt tôi chớ vòng hoa
Tiền mua hoa hãy dành giúp đỡ
Các trẻ em bất hạnh mù lòa
Chiếc hòm liệm đừng mua gỗ tốt
Thiêu xác rồi gỗ tốt cũng thành tro
Hãy bớt nhang đèn, đốt nhiều khói ngạt
Thương các cụ già chưa ấm chưa no
Chị đã thanh thản đi xa … (Tuyển thơ XT, trang 185)
Cũng là chuyện nhân tình thế thái, là người yêu sách, Phạm Xuân Thanh có tự sự nhẹ nhàng mà thâm thúy, sâu sắc. Lúc rỗi rãi ông thường đến các cửa hàng bán sách cũ, lùng tìm những cuốn sách hay. Một lần, vô tình ông nhặt được nhiều cuốn sách biếu tặng, trong đó có sách của chính Phạm Xuân Thanh. Không vui, ông ngẫm nghĩ và đã thốt lên “Trong quán sách cũ” rằng:
Một lần vào quán sách cũ
Lần tìm thơ lạ thơ hay
Nào ngờ gặp bao thi hữu
Thơ in tập mỏng tập dày
…Mải mê kiếm tìm mới lạ
Sững sờ gặp lại thơ tôi
Dù đắt bao nhiêu cũng trả
Tôi mua “bài học đường đời”
Thầm cảm ơn chị đồng nát
Nâng niu trí tuệ con người
Cảm ơn người buôn sách cũ
Nhặt về những hạt ngọc rơi (Tuyển thơ XT, trang 171)
Phạm Xuân Thanh sinh năm 1938 - tuổi Mậu Dần. Tết Nhâm Dần, tuổi ta ông đã lên lão 85. Tuổi Hổ, chúa sơn lâm nhưng bạn bè đều cảm nhận nơi ông sự nhẹ nhàng, lịch lãm, dễ gần, dễ mến và nổi trội nơi ông là sự hòa đồng, chăm đọc, chăm viết, quan tâm nhiều cho cái chung, am tường thời cuộc, kết nối bạn bè gần xa. Ông tham gia và còn là thủ lĩnh nhiều hội thơ, làm thơ mỗi ngày.
Từ Mũi Nghinh Phong viết về người con Đất Mũi, cựu Phó Chủ tịch thành phố biển. Phạm Xuân Thanh tuổi Mậu Dần, tết Nhâm Dần tôi có mấy lời cảm nhận, chỉ là góc nhìn hẹp, để chúc mừng ông, người anh, người bạn quý thân.
QUỐC TOÀN