Thiên tài bách khoa và bức họa nụ cười

Phục hưng là thời kỳ phát triển mạnh mẽ và rực rỡ nhất của nghệ thuật và khoa học, thời kỳ này đã sản sinh ra rất nhiều thiên tài vĩ đại như William Shakespear,  Michael Angello, Raffael, Galileo Galilei, Christopher Colombus… Trong số đó, có thể nói thiên tài toàn năng Leonardor da Vinci chính là người đại diện xuất sắc nhất.

Bức họa “Mona lisa” và bìa tiểu thuyết Mật mã Da Vinci (nguồn wikipedia)

Nhiều người biết đến Leonardo da Vinci như một họa sĩ kiệt xuất, tác giả của bức họa La joconde (thường được gọi là Mona lisa) nổi tiếng thế giới với nụ cười kỳ lạ mà hơn 500 năm qua người ta vẫn chưa giải mã hết những bí ẩn xung quanh nó. Tuy nhiên có lẽ không nhiều người biết ngoài là một họa sĩ vĩ đại, Leonardo da Vinci còn là một nhạc công, một bác sĩ, kỹ sư, nhà phát minh, sáng chế vĩ đại. Ông là tác giả của vô số những ý tưởng, nghiên cứu, phát minh  đi trước thời đại thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau mà mãi mấy trăm năm sau người ta mới nghiên cứu, chế tạo, thử nghiệm và áp dụng vào cuộc sống hiện đại từ xe đạp, xe hơi, máy bay, tàu thủy, tàu ngầm, điện thoại, vô tuyến, máy tính, robot, dù hàng không, tàu lượn…

LEONARDO DA VINCI  THIÊN TÀI KỲ LẠ

Leonardo da Vinci (1452-1519) là con ngoài giá thú của một công chứng viên giàu có  với một người phụ nữ nông dân hiền lành, chất phác. Ông sinh tại thị trấn Vinci vùng Florence nước Ý. “da Vinci” không phải là họ của ông như nhiều người nhầm tưởng, nó mang ý nghĩa là “đến từ Vinci”. Tên khai sinh đầy đủ của ông là Leonardo di Ser Piero da Vinci có nghĩa là “Leonardo, con của Ser Piero, đến từ Vinci”.  Leonardo lớn lên trong gia đình của cha. Ngay từ bé ông đã là người có thiên tư. Ông đam mê nhiều thứ từ tạo mẫu, đấu kiếm, thiết kế bàn tiệc cho đến kiến trúc, y học, hội họa. Ông đặc biệt có năng khiếu về  âm nhạc, vẽ và tạo hình.

Ngoài các bức tranh và tác phẩm điêu khắc lừng danh khắp thế giới như Mona lisa, Chân dung tự họa, Người Vitruvius,  Bữa ăn tối cuối cùng... Ông còn để lại rất nhiều những hình vẽ, bản thảo viết tay cho thấy ông làm chủ những kiến thức uyên bác, những ý tưởng tài năng đi trước thời đại trong hầu hết các lĩnh vực của trí tuệ nhân loại.

Tài năng sáng tạo đặc biệt của Leonardo  cũng như tất cả các khía cạnh khác trong cuộc sống của ông luôn thu hút sự tò mò của người khác chẳng hạn như ngoài tài năng về hội họa, âm nhạc, y học, cơ khí, hóa học ông còn nghiên cứu toán học, cơ học chất lỏng, địa chất và địa lý tự nhiên, khí tượng, thiên văn, thực vật học, giải phẫu và sinh lý người và động vật. Ông là họa sĩ đầu tiên xẻ các tử thi để tìm hiểu sự sắp xếp và kết cấu của các cơ và người ta đồn rằng ông thường xuyên trộm tử thi về để giải phẫu, nhờ đó ông đã khám phá ra nhiều chứng bệnh trong đó có chứng xơ cứng động mạch ở người già. Ông cũng là người đầu tiên giải thích vì sao bầu trời có màu xanh, ban đêm mặt trăng lại sáng. Ông là người cầu toàn, sẵn sàng tiêu tốn nhiều thời gian cho những chi tiết tưởng như vô cùng nhỏ bé. Ông cũng hay phải bỏ dở nhiều bức tranh và phá hủy phần lớn các tác phẩm của mình khi cảm thấy không vừa ý. Những kiến thức sâu rộng về tất cả mọi lĩnh vực của cuộc sống của ông ngoài nhờ vào tài năng thiên phú còn do một quá trình tự học say mê và miệt mài. Ông ngủ rất ít, cứ 4 giờ thì ngủ 15 phút, tức là chỉ ngủ chừng một tiếng rưỡi mỗi ngày thay vì 7-9 giờ như người bình thường. Ông chơi đàn lia điêu luyện, là người ăn chay nhưng rất giỏi nấu ăn, những món ăn do ông sáng chế ra cũng rất nổi tiếng vào thời đó. Ông là người thuận hai tay có thể viết đồng thời các văn bản khác nhau bằng hai tay khác nhau. Tài năng, tác phẩm cũng như đời tư của Leonardo da Vinci đã tạo cảm hứng cho hàng trăm, hàng ngàn chuyên gia nghiên cứu khoa học và văn học nghệ thuật nổi tiếng từ Andy Warhol với các tác phẩm nghệ thuật pop hay nhà văn  Mỹ Dan Brown, tác giả cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất đầu thế kỷ 21: Mật mã Da Vinci.

NỤ CƯỜI BÍ ẨN SUỐT 5 THẾ KỶ

Có lẽ chưa có bức tranh nào nhận được sự quan tâm rộng rãi cũng như  một quá  trình nghiên cứu kỹ lưỡng như bức họa nàng Mona Lisa. Nụ cười kỳ lạ của người mẫu trong tranh thực sự đã tạo cảm hứng cho rất nhiều nhà phân tích, từ nghệ thuật tới khoa học, từ phân tích quang học tới phân tích tâm lý học. Người ta mổ xẻ từng chi tiết nhỏ trong bức họa và hầu hết tập trung vào nụ cười của Mona Lisa.

Theo nhiều nguồn tin đáng tin cậy thì Da Vinci bắt đầu vẽ kiệt tác Mona Lisa vào khoảng năm 1503 tại Ý, sau đó ông đã bỏ bẵng nó trong suốt  bốn năm, mãi tới khi đã rời sang Pháp ông mới tiếp tục vẽ và hoàn thành bức tranh vào năm 1516. Tương truyền Leonardo da Vinci đã mất gần 10 năm chỉ để vẽ nét môi nàng Mona Lisa và vì thế chân dung nàng Mona Lisa không hẳn là đẹp nhưng nụ cười thì vô cùng ám ảnh và thu hút.  Ngày nay, hình ảnh “nụ cười Mona Lisa” trong văn học, đại diện cho một cái gì đó huyền bí ẩn và sâu xa.

Hiếm có bức họa nào lại trải qua nhiều cuộc di chuyển và biến động như Mona Lisa. Trong thời kỳ sáng tác, Da Vinci đã mang bức tranh từ Ý tới Pháp. Vua Pháp  Francois I đã mua bức tranh với giá 4,000 ecu (gần 700 triệu USD) và giữ nó tại lâu đài Fontainebleau, sau đó bức tranh được mang tới cung điện Versailles. Sau cách mạng Pháp, nó được đưa tới Louvre rồi tới cung điện Tuileries. Sau đó nó lại quay về Louvre. Trong các thời kỳ chiến tranh nó được chuyển từ Louvre tới nhiều nơi cất giấu khác nhau tại Pháp. Năm 1911 bức hoạ còn bị đánh cắp và phải mất gần 2 năm lưu lạc, bức họa mới được trao trả về Louvre. Bức tranh cũng đã từng được Chính phủ Nga, Mỹ, Nhật mượn để trưng bày tại các thành phố lớn cho dân chúng chiêm ngưỡng. Kiệt tác này trở thành cái tên được nhắc đến đầu tiên trong danh sách những bức họa nổi tiếng nhất thế giới qua mọi thời đại. Mỗi năm nó giúp bảo tàng Louvre thu hút gần 10 triệu lượt khách đến tham quan.

5 thế kỉ đã trôi qua nhưng dường như cuộc đời bí ẩn, tài năng kỳ lạ của thiên tài vĩ đại cũng như nụ cười khó nắm bắt trong tác phẩm của ông vẫn luôn luôn hàm chứa những bí mật không thể giải mã và trở thành  một thách thức lớn đối với những người yêu nghệ thuật.

AN AN