Trong tuần qua, người dân TP.Vũng Tàu kinh ngạc khi thấy lượng rác thải khổng lồ, chủ yếu là lục bình tràn về bờ biển Bãi Trước. Điều đáng nói là trong số lục bình trôi dạt về đây có rất nhiều rác thải nhựa như: ly, chén nhựa, chai lọ, dép, thùng xốp, lưới. Đây không phải lần đầu bởi các bãi biển tại Bà Rịa-Vũng Tàu nói chung, khu vực Bãi Sau, Bãi Trước... của TP.Vũng Tàu nói riêng hàng năm luôn phải đối mặt với nhiều đợt rác thải dạt từ biển vào, chủ yếu là lục bình và rác thải nhựa.
Điều này đã tạo nên mối lo ngại về tình trạng ô nhiễm rác thải đại dương, đặc biệt là rác thải nhựa.
Nhưng không chỉ là mối lo ngại về rác thải đại dương. Ngay dưới chung cư nơi tôi ở có một khu đất trống. Chỗ này đã được quy hoạch để xây nhà ở xã hội đang được nhiều hộ dân tự khoanh vùng trồng rau. Tôi thường đi bộ quanh khu đất này và chứng kiến tình trạng, ban đầu khu đất có vài bịch túi nilon, hoặc ly nhựa, ống hút, hộp xốp ai đó tiện tay vứt rải rác. Chỉ vài tháng sau, đã hình thành đống rác khá lớn, mùi hôi thối nồng nặc bốc lên. Nhiều cư dân chung cư khi thấy hình ảnh này đã bức xúc phản ánh lên phường. Một đợt phát động dọn sách rác được triển khai. Phường cũng như các đơn vị liên quan đã phải huy động nhiều người ra quân thu dọn.
Kể câu chuyện trên để cho thấy rác thải nhựa đang là vấn nạn đe dọa đến môi trường sống, không chỉ trong cộng đồng dân cư hay đại dương bao la. Ở đâu cũng bắt gặp rác thải nhựa. Thống kê cho thấy, trung bình mỗi năm nước ta thải ra khoảng 1,8 triệu tấn rác nhựa, phần lớn trong số đó là có túi nilon. Rác thải nhựa chiếm 16-21% tổng lượng chất thải, trong đó 70-90% là vật liệu nhựa không có giá trị, chủ yếu là các loại túi nilon, hộp xốp, gói bánh kẹo...
Ngày Môi trường Thế giới 5/6 năm nay do chương trình môi trường Liên hợp quốc (UNEP) phát động với chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa” (Beat Plastic Pollution). Cùng với đó, ngày Đại dương thế giới 8/6 mang chủ đề “Đại dương kỳ diệu: Gìn giữ nguồn sống của nhân loại”, nhấn mạnh tính cấp bách của vấn đề nhằm kêu gọi cộng đồng toàn cầu hành động quyết liệt để giải quyết rác thải nhựa. Đồng thời truyền đi thông điệp cùng xây dựng lối sống xanh, bền vững, hài hòa với thiên nhiên.
Nhiều quốc gia trên thế giới cũng đã bắt đầu hành động quyết liệt để chống ô nhiễm rác thải nhựa, bảo vệ môi trường sống. Chẳng hạn như Thái Lan cấm nhập khẩu rác thải nhựa từ ngày 1/1/2025 để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Trong khi đó, các nước EU phải đảm bảo chai nhựa PET chứa 25% vật liệu nhựa tái chế từ năm 2025.
Với Việt Nam, việc đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cho cộng đồng, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đã được thực thi. Đáng chú ý, Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) là một bước tiến quan trọng của chính sách môi trường Việt Nam nhằm yêu cầu các nhà sản xuất, nhập khẩu có trách nhiệm thu gom và tái chế, xử lý các sản phẩm, bao bì sau khi người tiêu dùng thải bỏ. Nghị định số 08/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường cũng nêu rõ, từ ngày 1/1/2026, Việt Nam không sản xuất và nhập khẩu túi nilon khó phân hủy sinh học có kích thước nhỏ hơn 50cm x 50cm; sau ngày 31/12/2030, dừng sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy…
Các quy định, chính sách trong việc chống rác thải nhựa đã có. Nhiều địa phương, DN cũng đã hành động để bảo vệ môi trường. Điều còn lại là tuỳ thuộc vào ý thức mỗi người dân. Đó là kiên quyết nói không với sản phẩm nhựa dùng một lần.
VÕ THANH