Những năm gần đây, thuốc lá điện tử (TLĐT) lan rộng với tốc độ đáng báo động, đặc biệt là việc sử dụng TLĐT trong giới trẻ. Do đó, việc đề xuất tăng mức xử phạt hành vi sử dụng và chứa chấp TLĐT là một bước đi cần thiết nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ tương lai.
TLĐT là thiết bị hoạt động bằng pin, đốt nóng dung dịch chứa nicotine và hàng chục hóa chất khác để tạo khói. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hiện có tới 20 ngàn loại hương liệu được sử dụng trong TLĐT. Nhiều loại trong số đó chưa được đánh giá đầy đủ về mức độ độc hại. Những hương vị như bạc hà, dâu, cam, chanh… đánh trúng vào tâm lý tò mò của giới trẻ, khiến sản phẩm này nhanh chóng lan rộng, thậm chí xâm nhập cả vào trường học.
TLĐT đã cho thấy những hệ lụy nghiêm trọng. Theo thống kê, năm 2023, có 1.224 người nhập viện do ngộ độc và các bệnh lý liên quan đến TLĐT. Các tác động tiêu cực bao gồm: tăng nhịp tim, tăng huyết áp, tổn thương mạch máu, rối loạn tâm thần, thậm chí gây đột quỵ và ung thư. Ngoài ra, thành phần nicotine trong TLĐT gây nghiện mạnh, đặc biệt nguy hiểm khi sản phẩm bị “núp bóng” để pha trộn ma túy, cần sa tổng hợp, đe dọa nghiêm trọng đến thể chất và tinh thần của thanh thiếu niên.
Nhằm kiểm soát và hạn chế tối đa sự lan rộng của TLĐT, Bộ Y tế đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Điều 26a trong Nghị định 117/2020. Theo đó, phạt tiền từ 3 - 5 triệu đồng đối với hành vi sử dụng TLĐT, thuốc lá nung nóng và các loại thuốc lá thế hệ mới; Phạt tiền từ 5 - 10 triệu đồng đối với hành vi biết rõ nhưng không ngăn cản hoặc báo cáo khi có người sử dụng TLĐT tại nơi mình quản lý; Buộc tiêu hủy toàn bộ số thuốc lá vi phạm.
Trước đó, Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội cũng đã thống nhất cấm hoàn toàn việc sản xuất, nhập khẩu, buôn bán, tàng trữ và sử dụng thuốc lá điện tử từ ngày 1/1/2025. Đây là động thái mạnh mẽ nhằm khẳng định lập trường không khoan nhượng với sản phẩm độc hại này.
Pháp luật quy định xử lý hành vi sản xuất, nhập khẩu, buôn bán, tàng trữ và sử dụng TLĐT là cần thiết, nhưng không thể thay thế vai trò của giáo dục và truyền thông. Gia đình cần chủ động trang bị cho con em mình kỹ năng phòng tránh, nhà trường cần lồng ghép nội dung phòng chống tác hại TLĐT vào chương trình học và hoạt động ngoại khóa. Các tổ chức đoàn thể, báo chí cần phát huy vai trò tuyên truyền để học sinh, sinh viên nhận thức đúng và đủ về hiểm họa của TLĐT.
Tăng mức xử phạt chỉ là một phần trong tổng thể chính sách kiểm soát TLĐT. Điều quan trọng hơn cả là quyết tâm của toàn xã hội trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ – tương lai của đất nước. Việt Nam đã trở thành quốc gia thứ 6 trong khu vực ASEAN chính thức cấm TLĐT. Đây không chỉ là một bước tiến về thể chế mà còn là lời khẳng định cho mục tiêu phát triển bền vững, văn minh.
TRIỆU VỸ