Tại ngày hội tuyển sinh - hướng nghiệp do báo Tuổi Trẻ, Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD-ĐT) phối hợp cùng các đơn vị tổ chức mới đây, nhiều thí sinh bày tỏ lo ngại rằng sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) có thể khiến nhiều ngành học biến mất, thu hẹp cơ hội việc làm trong tương lai.
Những lo lắng này hoàn toàn có cơ sở. Hiện nay, nhiều cơ quan, doanh nghiệp, thậm chí cả các bộ phận hành chính nhà nước đang đẩy mạnh ứng dụng AI để thay thế nhân lực trong các công việc mang tính lặp lại, đòi hỏi khả năng tính toán và xử lý dữ liệu lớn. Các ngành sản xuất, vận tải cũng dần tự động hóa với sự xuất hiện của robot và xe tự lái, thay thế công nhân nhà máy và tài xế truyền thống.
Không chỉ trong lĩnh vực công nghiệp, AI còn thâm nhập vào ngành dịch vụ. Một số cơ sở du lịch đã sử dụng AI để phục vụ khách hàng, mang lại trải nghiệm tiện lợi và hiệu quả. Trong lĩnh vực pháp lý, AI hỗ trợ luật sư nghiên cứu hồ sơ, tìm kiếm thông tin và đưa ra phân tích sơ bộ về các vụ án...
Tuy nhiên, với sự phát triển không ngừng của xã hội, khi những ngành AI có thể thay thế, sẽ có những ngành học mới ra đời đáp ứng xu hướng và nhu cầu mới, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ, và các lĩnh vực đòi hỏi sự sáng tạo.
Nhu cầu xã hội thay đổi thì xu hướng đào tạo cũng sẽ thay đổi theo; chẳng hạn bên cạnh ngành công nghệ thông tin, các ngành kết hợp giữa công nghệ và lĩnh vực khác như du lịch lữ hành, quản lý nhân sự cũng ngày càng phát triển. Ngành ngôn ngữ học không chỉ dừng lại ở biên - phiên dịch mà còn mở rộng sang các chuyên ngành như ngôn ngữ học máy tính, ngôn ngữ học tâm lý... để phù hợp với sự thay đổi của xã hội.
Trong khối ngành xã hội, AI có thể hỗ trợ dịch thuật, biên tập sách, báo, nhưng chưa thể thay thế con người trong việc sáng tạo tác phẩm văn học hay báo chí. Dù AI có thể dịch chính xác về mặt cấu trúc ngữ pháp, nhưng việc truyền tải "cái hồn" của tác phẩm vẫn cần đến sự cảm nhận tinh tế của con người.
Để bắt kịp xu hướng mới, không bị sự thay thế của AI đào thải, thí sinh cần chủ động thích nghi và học cách tận dụng công nghệ để phục vụ cho công việc. Những kỹ năng quan trọng như tư duy phản biện, sáng tạo, giao tiếp, làm việc nhóm và học tập suốt đời sẽ trở thành chìa khóa giúp con người làm chủ AI.
Bên cạnh đó, việc trang bị kiến thức công nghệ, đặc biệt là hiểu biết về AI, sẽ giúp mỗi cá nhân khai thác tối đa lợi ích của trí tuệ nhân tạo trong công việc. Hơn hết, khi sử dụng AI mỗi người cần có trách nhiệm và đạo đức để đảm bảo công nghệ này được ứng dụng đúng hướng, góp phần xây dựng một xã hội phát triển bền vững.
MINH THIÊN