Sau gần 2 giờ đồng hồ, cuối cùng thì tôi cũng đã làm được chiếc bình gốm dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân. Cảm giác cầm trên tay sản phẩm do mình làm ra, dù chưa thật sự đẹp và tinh xảo nhưng vẫn vô cùng thích thú. Trải nghiệm thú vị này là từ chuyến du lịch Ninh Thuận cùng nhóm bạn trong dịp cuối năm vừa qua khi đến với làng nghề gốm Bàu Trúc - di sản văn hóa phi vật thể nghề làm gốm Chăm đã được UNESCO công nhận.
Điều đáng nói, làng nghề này luôn có đông khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm. Thống kê từ ngành du lịch Ninh Thuận cho thấy, làng gốm Bàu Trúc mỗi ngày đón khoảng 300 du khách. Các nghệ nhân làng gốm Bàu Trúc có thể làm hàng trăm loại như gốm mỹ nghệ như tượng nữ thần Apsara, tháp Chăm, phù điêu trang trí nội thất, đến ấm đất, khuôn đổ bánh căn, bánh xèo, lu đựng nước, nồi đất, lò đun than củi… Không chỉ được chứng kiến sự tỉ mỉ, tinh tế trong từng nét chạm khắc, được tự tay học làm sản phẩm gốm Chăm độc đáo, du khách còn được nghe nghệ nhân kể truyền thuyết của làng nghề làm cho chuyến đi càng thêm ý nghĩa.
Rời làng gốm, tôi vẫn còn cảm giác tiếc nuối vì muốn khám phá nhiều hơn, và điều này sẽ được thực hiện trong những chuyến trở lại Ninh Thuận sau này của chúng tôi.
Kể câu chuyện hơi dông dài một chút để thấy rằng, nếu biết khai khác thì sức hút du khách đến với làng nghề là hoàn toàn có cơ sở. Ngoài ra, quan trọng nữa đây cũng là cách để bảo tồn, giữ gìn làng nghề truyền thống mà Bà Rịa-Vũng Tàu có thể phát huy. Trong hành trình di cư từ các tỉnh miền Bắc, miền Trung vào Nam hàng trăm năm trước, cư dân đã mang theo nhiều ngành nghề truyền thống thấm đẫm giá trị lịch sử, văn hóa. Đến nay đã có 6 nghề được UBND tỉnh công nhận là nghề truyền thống gồm: bánh tráng An Ngãi, bánh hỏi An Nhứt, muối (huyện Long Đất); bún Long Kiên, rượu Hòa Long (TP.Bà Rịa); sò ốc mỹ nghệ (TP.Vũng Tàu). Ngoài ra còn có nghề đúc đồng (huyện Long Đất), nghề chế tác đá (TP.Phú Mỹ), nghề chế biến chả cá Phước Hải (huyện Long Đất), nghề dệt lưới Sông Cầu (huyện Châu Đức)...
Nhờ tính độc đáo, mang đậm nét giá trị truyền thống, văn hóa bản địa, các làng nghề luôn khiến du khách thích thú tìm hiểu, trải nghiệm. Nắm bắt nhu cầu này, ngành du lịch Bà Rịa-Vũng Tàu đã đưa một số làng nghề vào tour, tuyến để khách tham quan, trải nghiệm, mua sắm. Tuy nhiên, việc khai thác điểm đến làng nghề truyền thống còn khiêm tốn, chưa được tổ chức một cách quy mô lớn, không gian thực hành còn đơn điệu, chưa lôi cuốn, hấp dẫn du khách. Phần lớn khách chỉ đến tham quan, học làm sản phẩm một cách đơn thuần mà chưa được hiểu, cảm nhận sâu sắc giá trị nhân văn, phi vật thể tồn tại qua thời gian ở làng nghề.
Làng nghề được xem là di sản về không gian sống, hàm chứa trong đó những giá trị văn hóa đặc sắc, nơi lưu giữ ký ức của bao thế hệ. Do đó, để khai thác, phát huy tối đa hiệu quả khi đưa làng nghề vào du lịch cần nhiều hơn nữa sự đầu tư về chiều sâu văn hóa, liên kết chặt chẽ giữa các không gian và sản phẩm trong suốt hành trình để tạo nên cảm xúc, ấn tượng cho du khách sau mỗi chuyến đi. Có như vậy, làng nghề truyền thống mới thực sự trở thành điểm đến thú vị, hấp dẫn du khách trong hành trình đến Bà Rịa-Vũng Tàu.
LAM GIANG