Bạn tôi mất cha khi mới 13 tuổi. Đó là vào năm 1993, trong thập kỷ mà số người tử vong do bệnh dại ở Việt Nam rất cao. Mỗi năm, lúc đó có khoảng 500 người tử vong vì bệnh dại. Bệnh dại có ở hầu khắp các tỉnh, thành, đặc biệt là ở các tỉnh miền núi, chủ yếu do người dân lúc đó chưa coi trọng việc phòng chống bệnh. Chuyện tiếp cận huyết thanh và vắc xin phòng dại cũng khó khăn.
Quê tôi là huyện miền núi. Thời đó và cả bây giờ, chó mèo nuôi thả bình thường, ít được chú ý. Người dân nuôi chó, nuôi mèo rất phổ biến, ai cũng yêu quý chúng. Nhưng ít người coi chó và mèo là thú cưng, theo kiểu thời thượng như bây giờ. Chó thì nuôi để giữ nhà. Mèo thì nuôi để bắt chuột. Chỉ vậy thôi!
Cha của bạn tôi mua một chú chó nhỏ ở chợ về, ý định chờ nó lớn, cậy trông giữ rẫy. Hồi đó, ông làm ăn khấm khá liệt vào dạng nhất nhì huyện. Rẫy của ông cách khá xa nhà. Ông mua chú chó về thì đưa nó vào luôn trong rẫy. Lâu lâu mới về nhà.
Rồi một ngày ông bị nó cắn. Vì chó còn nhỏ, vết cắn cũng không quá sâu. Ông lại chậc lưỡi: Chó con thì sao mắc được bệnh dại. Nên chủ quan, không đi tiêm phòng.
Khoảng 3 tháng sau ông phát bệnh. Nhập viện chóng vánh 10 ngày thì ông mất, trong những cơn dại khủng khiếp cuối đời. Hàng xóm lúc đó cũng e dè đến thăm. Ai cũng sợ cái căn bệnh ghê gớm đó. Gia đình bạn tôi lúc đó có 9 người, nhưng may mắn không ai bị lây nhiễm.
Ông mất được 3 năm thì nước ta bước vào thời kỳ tích cực triển khai phòng chống bệnh dại. Từ năm 1996, bệnh dại và số ca mắc bệnh dại giảm mạnh. Quê tôi cũng mấy năm liền không có người chết vì bệnh dại. Không phải vì đàn chó mèo được tiêm phòng đầy đủ, mà do những ai bị chó cắn đã chủ động hơn trong việc đi tiêm vắc xin.
Bây giờ, mỗi lần nghe đến bệnh dại tôi lại rùng mình với những ký ức cũ, dù không thật sự được chứng kiến nhiều. Trong cả nước, dạo gần đây, số người mắc bệnh dại đang có xu hướng tăng, làm dấy lên bao lo lắng.
Tại Bà Rịa - Vũng Tàu, trong vòng 1 tháng qua đã có 2 người tử vong do bệnh dại. Một người bị nhiễm bệnh do mèo cào, người còn lại do chó cắn. Ngoài ra, ở xã An Ngãi, huyện Long Điền, mấy ngày gần đây có 5 người cùng lúc bị một con chó dại cắn trong quá trình vây bắt và tiêu diệt nó. Hiện cả 5 người đều đã được tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin phòng dại. Mẫu xét nghiệm đã xác định chú chó bị tiêu diệt mang vi rút dại.
Bệnh dại đến từ nhiều loại động vật có vú: dơi, khỉ, cáo, chồn mèo… nhưng tại Việt Nam chủ yếu lây nhiễm từ chó. Gần như 100% người nhiễm vi rút dại, khi phát bệnh sẽ tử vong. Trong số người tử vong vì bệnh dại, phần lớn đều do chủ quan không đến cơ sở y tế tiêm huyết thanh và vi rút phòng dại. Nguyên nhân làm phát sinh nguồn lây nhiễm bệnh dại, cũng do sự chủ quan, thờ ở trước trách nhiệm phòng chống bệnh mà ra.
2 ngày trước, thị trấn Phước Bửu, huyện Xuyên Mộc tổ chức bắt chó thả rông, kết hợp tuyên truyền người nuôi chó, mèo chủ động tiêm phòng, rọ mõm cho chó khi đưa ra khu vực công cộng. Việc làm đó là cần thiết và trách nhiệm, trong bối cảnh dấu hiệu bệnh dại có xu hướng tăng. Người nuôi chó, mèo chưa tiêm phòng cũng nên chủ động và trách nhiệm đưa vật nuôi đi tiêm phòng. Đừng để đến những kết cục xấu vì sự thờ ơ, chủ quan.
HOÀNG NAM