Từ bao đời nay, sách đã khẳng định chỗ đứng và giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của con người. Sách là nguồn tri thức vô hạn của nhân loại. Sách mang đến cho người đọc những kiến thức, kinh nghiệm từ cuộc sống, thực tiễn sản xuất, cách đối nhân xử thế và hiểu biết về tự nhiên, lịch sử, về cuộc sống quanh mình.
Thế hệ 8x chúng tôi hồi đó lớn lên trong bối cảnh đất nước còn khó khăn, kinh tế chưa phát triển. Theo đó, hoạt động xuất bản, kinh doanh sách cũng chưa sôi động như bây giờ. Cả xã chỉ có một tiệm cho thuê truyện tranh, muốn mua sách mới phải đạp xe lên thị trấn hoặc thị xã cách nhà hàng chục cây số.
Dù vậy, chúng tôi vẫn luôn biết cách tìm ra sách để đọc. Cuối thập kỷ 80, đầu thập kỷ 90 của thế kỷ trước, những bạn điều kiện khá giả hoặc bố mẹ là giáo viên thường có tủ sách riêng với nhiều loại sách, truyện. Đến lớp, thấy bạn mang theo sách, truyện là chúng tôi lại gần xin đọc ké, thậm chí xin đến nhà bạn để mượn sách về đọc, đọc một cách ngấu nghiến, quên cả ăn, ngủ vì sách thì dày, nhiều tập mà thời gian bạn cho mượn thì hạn chế. Thuê được 1 cuốn sách/truyện, cả đám xúm lại cùng đọc, truyền tay nhau, xếp hàng chờ đến lượt được cầm riêng cuốn sách trên tay. Nhà xuất bản ra một tập truyện mới, đứa nào xin được bố mẹ cho tiền mua thì phấn khởi và ra vẻ tự hào khi thấy ánh mắt thèm thuồng của lũ bạn. Rồi thì lại luôn phấn đấu là con ngoan, trò giỏi để được nhận phần thưởng của bố mẹ là những cuốn sách, truyện.
Hồi đó, phương tiện giải trí ở nông thôn chỉ có radio và ti vi. Vì vậy, sách như người bạn quý của chúng tôi. Tôi thích đọc các thể loại sách về lịch sử, đắc nhân tâm, giai thoại về danh nhân và các loại truyện dã sử. Vừa đọc vừa nghiền ngẫm nên đến giờ, tôi vẫn nhớ được nhiều câu chuyện cảm động, ý nghĩa về cách đối nhân xử thế, về trí thông minh, tài ứng xử khéo léo của các quan trạng nguyên, những câu chuyện giải thích các hiện tượng tự nhiên, kiểu như “Sự tích rét nàng Bân”…
Hiện nay, các thiết bị nghe nhìn, giải trí ngày càng đa dạng hơn. Các loại ấn phẩm, sách báo cũng phong phú hơn. Ngoài sách in, còn có sách điện tử và nhiều kênh tiếp cận thông tin, tri thức khác. Đặc biệt, sự phát triển của công nghệ thông tin, mạng Internet với kho chứa khổng lồ là trang tìm kiếm như Google khiến một số người, nhất là giới trẻ coi nhẹ vai trò của sách. Nhiều người viện cớ bận bịu, không có thời gian đọc sách, bởi họ nghĩ rằng muốn tìm thông tin gì, cứ lên tra Google sẽ có đủ.
Nhưng thực tế, sách vẫn có chỗ đứng riêng trong đời sống tinh thần của người Việt. Bằng chứng là hàng năm vẫn có hàng triệu cuốn sách được xuất bản, trong đó có những cuốn sách tái bản nhiều lần. Các nhà sách vẫn được mở thêm và duy trì hoạt động ở khu vực đô thị và còn có mặt ở khắp các vùng nông thôn. Thậm chí, TP. Hồ Chí Minh, TP. Vũng Tàu còn có cả đường sách - nơi trưng bày, giới thiệu và bán sách.
Với nhiều người, đọc sách vẫn mang lại những lợi ích và sự thú vị riêng. Vừa đọc vừa suy ngẫm, kiến thức từ sách mới “thấm” vào đầu, từ đó làm giàu thêm vốn sống người đọc. Đọc sách cũng giúp ta ghi nhớ được nhiều thông tin hơn so với việc tra Google vì người dùng sẽ bị lệ thuộc vào máy móc, dẫn đến lười ghi nhớ. Hơn nữa, nhiều trường hợp thông tin trên mạng có sự sai lệch so với trong sách, bởi thông tin trong sách được kiểm soát chặt chẽ, qua nhiều khâu trước khi in.
Người yêu sách luôn biết cách sắp xếp thời gian đọc sách. Khi đứng chờ xe buýt, chờ giờ lên máy bay và cả khi đang trên máy bay, buổi tối trước khi đi ngủ, thay vì lướt mạng với chiếc điện thoại, chúng ta có thể đọc vài trang sách. Nhà có con trẻ, hãy cùng con đọc sách. Những câu chuyện mang nội dung nhân văn, tích cực sẽ góp phần nuôi dưỡng nhân cách trẻ, hướng trẻ đến lối sống nhân văn, tích cực, giàu lòng nhân ái và biết đối nhân xử thế. Đọc sách cùng con cũng giúp trẻ tránh xa các thiết bị giải trí điện tử, đỡ hại mắt mà còn là dịp để cha mẹ hiểu con cái hơn. Với những lý do đó, sách vẫn luôn có giá trị và chỗ đứng riêng trong đời sống tinh thần của con người!
NGUYỄN ĐỨC