Đón Tết cổ truyền Canh Tý 2020, bên cạnh việc yêu cầu tổ chức vui Tết, đón xuân bảo đảm vui tươi, lành mạnh, tiết kiệm và an toàn, lãnh đạo các tỉnh, thành còn chỉ đạo cơ quan chức năng, chính quyền các địa phương siết chặt quản lý hành vi mê tín dị đoan tại các lễ hội, đền chùa, xử lý nghiêm các biểu hiện tiêu cực, lợi dụng lễ hội để thu lợi bất chính.
Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng có công văn yêu cầu các chùa, cơ sở tự viện và tăng ni khi tổ chức, thực hành các nghi lễ cầu quốc thái dân an phải bảo đảm trang nghiêm, tiết kiệm, không đốt vàng mã, tránh những nội dung nghi lễ không đúng chính pháp của Phật giáo. “Không dùng các thuật ngữ yếm thế như “dâng sao giải hạn”, “cắt giải oan gia trái chủ”… mà phải nêu bật ý nghĩa, sự vận hành luật nhân quả của Phật giáo, tạo phước đức bằng việc tránh ác, làm nhiều việc tốt mới có được sự an lạc, hạnh phúc, thịnh vượng”. Công văn của Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam nhấn mạnh.
Từ nhiều năm nay, cứ vào dịp đầu năm mới là những hành vi mê tín dị đoan tại các đền chùa, lễ hội “đến hẹn lại lên”, “ăn theo” các tín ngưỡng dân gian. Nhiều lễ hội bị trần tục hóa hoặc bị biến tướng. Nạn rải tiền lẻ, nhét tiền vào lư hương, tượng Phật, chen lấn xô đẩy, cướp lộc, cướp ấn, xả rác bẻ cây, ăn mặc lố lăng, cờ bạc trá hình là những hình ảnh dễ thấy ở nhiều lễ hội. Đáng báo động, một số tập tục tốt đẹp bị những cá nhân mê tín biến tướng thành cơ hội cầu lộc, cầu tiến bằng những hành vi phản cảm; Việc cầu cúng, xin xăm, rút thẻ cầu may, dâng sao giải hạn, cắt giải oan gia trái chủ… hầu như diễn ra công khai, gây nên sự bức xúc trong dư luận.
Không chỉ trong dịp đầu năm mới mà trong cuộc sống thường ngày, nạn mê tín dị đoan xâm nhập khá sâu rộng, từ nông thôn, miền núi đến các đô thị, trung tâm kinh tế văn hóa, từ sinh hoạt gia đình đến công tác, sản xuất kinh doanh của cơ quan nhà nước. Việc cúng bái, bói toán, cầu hồn, giải mộng… được phục hồi, phát triển mạnh mẽ, có khi mang màu sắc “hiện đại”. Trên thị trường, hầu như chợ nào cũng có người bán lịch vạn niên, sách coi vận mệnh đời người qua 12 con giáp… Trong các gia đình - cả một số gia đình cán bộ, công chức ngoài thờ cúng gia tiên, còn có chỗ thờ thần Tài, ông Địa. Ở các đền chùa, không chỉ có các cụ bà đi lễ, mà còn nhiều nam thanh nữ tú, trong đó có không ít người có bằng cấp, học vị. Không phải họ đến thắp hương vãn cảnh danh lam thắng tích, mà là đến cầu tài lộc, chức vị, tình duyên… Đi công tác, khai trương xí nghiệp, cửa hàng, ký kết hợp đồng cũng phải chọn ngày tốt, kiêng ngày xấu. Nhiều ấn phẩm mê tín dị đoan được phát tán tràn lan trên mạng, lưu hành ngoài tầm kiểm soát của các cơ quan chức năng. Đã có nơi, tại phòng làm việc cũng có bát nhang, hàng tháng nhân viên trong phòng góp tiền mua lễ vật, đồ cúng, như đóng nguyệt phí. Hàng ngày, mê tín đang chi phối, sai khiến một số đông người trong các cuộc cờ bạc, sản xuất kinh doanh, hôn nhân, chữa bệnh. Nó mang lại vô vàn những thiệt hại, mất mát khổ đau trong xã hội không sao kể xiết, không sao thống kê được.
Bài trừ mê tín dị đoan và các tệ nạn xã hội, hủ tục, đã có lúc được vận động rộng rãi và hiệu quả, góp phần nâng cao dân trí, dân sinh. Nhưng rồi, mê tín dị đoan trở lại, phát triển đến mức không kiểm soát nổi, là lực cản bước tiến xã hội mà xem ra việc bài trừ nó chưa được đặt ra kịp với tình hình.
Nạn mê tín dị đoan, buôn thần bán thánh “hoành hành” trong đời sống xã hội là do cả ý thức của người dân lẫn sự quản lý chưa hiệu quả của lực lượng chức năng. Những hành vi trục lợi tâm linh đó đòi hỏi cần sớm có biện pháp ngăn chặn. Những nét đẹp trong tín ngưỡng được gìn giữ, bảo tồn, còn mê tín dị đoan tuyệt đối phải bị đẩy lùi, bằng mọi biện pháp.
Đi lễ hội là để du xuân, vãn cảnh, tìm sự bình an, thanh thản cho tâm hồn. Không phải cứ “chạy sô” thật nhiều đền chùa, lễ hội, đốt thật nhiều vàng mã, dâng sao giải hạn, cắt giải oan gia trái chủ là sẽ được nhiều tài lộc, may mắn.
Mỗi một khách hành hương hãy đến với các lễ hội với tâm thức đúng đắn, hành xử văn minh, tích cực tham gia vào việc ngăn chặn những hành vi mê tín dị đoan, thiếu văn hóa.
NGUYỄN HƯNG NHƠN