Tổng cục Hải quan vừa phối hợp với các cơ quan chức năng phát hiện, bắt giữ một lô hàng nhôm trị giá lớn định “đội lốt” xuất xứ Việt Nam (VN) để xuất khẩu sang Mỹ. Lý do của việc “hô biến” này là để hưởng lợi do sự chênh lệch về thuế quan. Nếu nhôm của VN xuất khẩu sang Mỹ chỉ phải chịu thuế khoảng 15%, thì nhôm của Trung Quốc (TQ) xuất khẩu vào Mỹ phải chịu thuế lên đến 374%.
Để làm rõ vụ việc, Tổng cục Hải quan còn phối hợp với các đặc vụ của Bộ An ninh nội địa Mỹ đến VN để phối hợp điều tra. Theo báo cáo của Hải quan Bà Rịa-Vũng Tàu, lô hàng nhôm nói trên trị giá lên tới 4,3 tỷ USD.
Thời gian gần đây, các cơ quan chức năng liên tiếp phát hiện nhiều lô hàng nhập khẩu từ TQ có dấu hiệu giả mạo xuất xứ VN. Các nhóm hàng bị “đội lốt” là dệt may, da giày và túi xách; máy vi tính; điện tử và linh kiện; điện gia dụng và linh kiện; điện thoại và linh kiện; sắt thép và các sản phẩm sắt thép; gỗ và các sản phẩm gỗ... Sau khi nhập vào VN, chúng được thay bao bì hoặc bỏ bao bì, ghi “Made in Việt Nam”, xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ để xuất khẩu sang Mỹ, Nhật Bản, châu Âu…
Hàng TQ đội lốt hàng VN không chỉ để xuất khẩu sang nước thứ 3 mà còn để tiêu thụ trong nước, gây tổn hại tới thị trường nội địa, ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng...
Trong bối cảnh cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung ngày càng leo thang, việc hàng hóa từ các nước bị áp thuế suất cao, nhất là TQ sẽ tìm cách chuyển tải bất hợp pháp vào VN sau đó xuất khẩu vào thị trường Mỹ, EU là điều được các cơ quan chức năng dự báo trước. Ban chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại, các bộ, ngành chức năng và các địa phương đã lên kế hoạch, đẩy mạnh việc phòng, chống buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng hóa giả mạo nhãn mác, giả xuất xứ VN. Thế nhưng, các hành vi gian lận thương mại, lợi dụng xuất xứ VN để xuất khẩu hàng sang nước thứ 3 để trục lợi vẫn diễn ra.
Việc hàng TQ đội lốt hàng VN tiềm ẩn nhiều nguy cơ và tác hại khôn lường: Hàng VN có thể bị điều tra chống bán phá giá hoặc chống lẩn tránh thuế, thậm chí bị áp thuế trừng phạt với mức cao nhất từ các quốc gia nhập khẩu. Không chỉ thị trường xuất khẩu của VN bị thu hẹp mà còn đẩy nhiều DN trong nước đến chỗ đình đốn, phá sản. Sâu xa hơn, hình ảnh, uy tín và thương hiệu quốc gia còn bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Thời gian tới chắc chắn việc “đội lốt” hàng hóa VN sẽ không dừng lại. Các đối tượng xấu trong và ngoài nước sẽ tìm cách cho hàng hóa nước ngoài “đội lốt” hàng Việt nhiều hơn, dưới nhiều hình thức và thủ đoạn tinh vi hơn. Điều đó đòi hỏi Ban chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại, các bộ, ngành chức năng và các địa phương quyết liệt thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Đề án “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ”, để bảo vệ uy tín, thương hiệu hàng VN, quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ lợi ích của các DN sản xuất, kinh doanh chân chính.
Việc cần làm vào lúc này là nắm chắc tình hình địa bàn để kiểm tra, kiểm soát, phát hiện các hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa giả mạo nhãn mác, xuất xứ VN, lợi dụng xuất xứ VN để xuất khẩu sang nước thứ ba; Siết chặt lại hoạt động cấp chứng nhận xuất xứ (C/O), áp dụng các biện pháp chế tài đủ mạnh - thậm chí là tội hình sự, với các hành vi gian lận thương mại thay vì chỉ xử phạt hành chính như hiện nay.
Về phần mình, các DN cần tuân thủ đầy đủ và chặt chẽ các quy định về quy tắc xuất xứ, pháp luật về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại; Hết sức cẩn trọng khi liên kết với DN nước ngoài, không tiếp tay cho mọi ý định, hành vi giả mạo, gian lận xuất xứ VN để xuất khẩu các sản phẩm “đội lốt” sang các thị trường Mỹ, EU… Đừng vì lợi ích nhất thời mà tham gia vào việc dán nhãn “Made in Vietnam” vào các sản phẩm hàng hóa của nước ngoài. Đó không chỉ đơn thuần là hành vi gian lận thương mại, gây thiệt hại cho lợi ích của DN, hàng hóa VN mà còn là hành vi phá hoại hình ảnh, uy tín và thương hiệu quốc gia.
NGUYỄN HƯNG NHƠN