Chưa bao giờ tình trạng vi phạm các quy định về an toàn giao thông (ATGT) trên các tuyến đường cao tốc của nước ta lại diễn ra phổ biến và đến mức đáng báo động như hiện nay. Hàng loạt vụ việc: Chạy ngược chiều, chạy lùi, dừng đỗ phương tiện, chuyển làn một cách tùy tiện, chạy quá tốc độ quy định; thậm chí, còn bày đồ ăn uống, nhậu nhẹt ngay trên đường cao tốc; ném đá, chai nước vào các xe đang lưu thông… bất chấp quy định của pháp luật, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ra tai nạn giao thông.
Chỉ tính riêng trong tháng 2, mức độ vi phạm ATGT trên các tuyến cao tốc đã diễn ra khá dày đặc. Cụ thể, trên đường cao tốc Nội Bài-Lào Cai, tuyến đường cao tốc đang nắm giữ kỷ lục dài nhất Việt Nam, ngay trong những ngày đầu Xuân Kỷ Hợi 2019 liên tiếp xảy ra hai vụ việc phản cảm. Đó là chủ xe ô tô mang BKS 36A-090… và xe ô tô 88A-079… bày cỗ ăn nhậu ngay trên làn dừng khẩn cấp. Những ngồi người ăn nhậu không coi trọng sinh mạng của bản thân đã đành, họ còn gây nguy hiểm cho những người tham gia lưu thông trên đường cao tốc. Ba ngày sau sự việc này, đội tuần tra kiểm soát giao thông số 1 (Cục CSGT, Bộ Công an) đã lập biên bản lỗi vi phạm “Dừng đỗ xe tùy tiện trên đường cao tốc” đối với tài xế xe 36A-090…, phạt tiền 5,5 triệu đồng, tước giấy phép lái xe 2 tháng.
Ngày 18-2, trên tuyến đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng, một chiếc xe ô tô 4 chỗ đang di chuyển thì bất ngờ bị nổ lốp. Thay vì điều khiển xe vào làn dừng khẩn cấp, chủ nhân của chiếc xe gặp sự cố này lại ngang nhiên dừng xe giữa đường để sửa chữa, buộc các phương tiện khác dù đang chạy rất nhanh đã phải di chuyển sang làn bên cạnh để né tránh. Ngày 19-2, trên tuyến đường cao tốc Trung Lương-TP. Hồ Chí Minh, xe ô tô mang BKS 51G-005… đã cố tình vượt phải bằng cách chạy vào làn dừng khẩn cấp. Tiếp đó, khoảng 22 giờ đêm 22-2, đội CSHS Công an thị xã Quảng Yên (tỉnh Quảng Ninh) đã bắt quả tang 3 học sinh lớp 10 đang thực hiện hành vi ném đá vào các phương tiện lưu thông trên đường cao tốc Hạ Long-Hải Phòng. Mới đây nhất, chiều 24-2, một chiếc xe 7 chỗ đã dừng đỗ trái phép trên đường cao tốc Nội Bài-Lào Cai, sau đó, nhóm người đi trên xe ngang nhiên trải chiếu ngồi ăn uống tại làn dừng khẩn cấp…
Nguyên nhân từ đâu và vì sao những hành vi vi phạm ATGT trên các tuyến đường cao tốc xảy ra khá thường xuyên và chậm được khắc phục? Lý giải về thực trạng này, nhiều chuyên gia cho rằng, nguyên nhân hàng đầu là do ý thức coi thường luật pháp, xem nhẹ tính mạng, phương tiện và tài sản của những người tham gia giao thông. Những tài xế thường xuyên vi phạm những lỗi nhỏ như đi sai làn đường, dừng đỗ phương tiện một cách tùy tiện, chạy dàn hàng ngang, uống rượu bia khi lái xe, không thắt dây an toàn… khi tham gia giao thông ở đô thị, ở khu vực nông thôn. Và khi họ đem thói quen, nhận thức và hành vi đó thể hiện trên đường cao tốc thì trở nên rất nguy hiểm
Việc xây dựng và thực hiện văn hóa giao thông trên đường cao tốc là một yêu cầu bức thiết hiện nay ở nước, đòi hỏi các cấp, các ngành cần tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật, tăng cường công tác giáo dục, truyền thông nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng, quy tắc ATGT đối với người điều khiển phương tiện lưu thông trên đường. Đồng thời, cần khẩn trương hoàn chỉnh về hạ tầng kỹ thuật, nhất là hệ thống camera giám sát hành trình trên toàn tuyến. Các lực lượng chức năng cần tăng cường tuần tra, kiểm soát và xử phạt nghiêm minh mọi hành vi vi phạm. Công tác đào tạo lái xe cần điều chỉnh nội dung, tăng thời lượng giáo trình về các kỹ năng, các nguyên tắc tham gia giao thông trên đường cao tốc. Kịp thời bổ sung các quy định về ứng phó, xử lý sự cố khi tham gia giao thông. Hơn nữa, từ năm 2010, nước ta mới có những km đường cao tốc đầu tiên, trong khi Luật Giao thông đường bộ 2008 chỉ mới có 1 điều khoản về đường cao tốc. Do đó, trong lần sửa đổi Luật Giao thông đường bộ sắp tới nên có một chương riêng quy định về đường cao tốc, vì tính chất giao thông trên đường cao tốc khác biệt rất lớn so với các loại đường giao thông khác.
HOÀNG LÊ